Xitayda ziyaliylar arisida tarqalghan yuqumluq gomoro késili

Gomoro yumumluq késilining tilgha élinishi

Yéqindin buyan qaytidin nami atiliwatqan gomoro ependi xitayda mawzédong bilen zamandash ötken edip. Mawzédong uni gerche 'talantliq lükchek' dep yaman körsimu, emma yenila uni junggo penler akadémiyisining bashliqi qilghan. 'Medeniyet inqilabi'dimu, mawzédong 'gomoroni qoghdap ötkeldin ötküzüsh siyasiti' ni qollan'ghandin kéyin, gomoro ependi derhal mawzédonggha xoshamet qilip edibiyat -sen'et we pen - ilimini siyasiy üchün xizmet qildurushta ölge bolghan idi. 2005 ‏- Yili 10 ‏- ayda 'junggo yashliri siyasiy inistitoti'ning proféssori wang dungchéng ependi kitabchiliq heqqide nutuq sözligende, xitayda burundin tartip dawamlishp kéliwatqan bundaq hadisini 'gomoroche hadise' dep atap tenqid qildi. Emdi yéqinda 'közitish zhurnili'da élan qiliniwatqan obzorlarda, xitayda tiz özgirip turidighan her qandaq siyasiy weziyetke derhal masliship, edebiyat -sen'etni, pen -ilimni we bashqa hemme saheni siyasiy üchün xizmet qilduridighan bundaq gomoroche hadisiler 'yuqumluq gomoro késili' dep tenqid qilinshqa bashlidi.

Nime üchün “Gomoro yuqumluq késili” digen atalghu kilip chiqqan?

'Közitish zhurnili'da élan qilin'ghan 'xitayda ziyaliylar arisida tarqalghan yuqumluq gomoro késili' dégen obzorda bayan qilinishiche, xitayda tiz özgirip turidighan her qandaq siyasiy weziyetke derhal nahayiti masliship, edebiyat sen'et, pen -ilmiy we bashqa hemme saheni siyasiy üchün xizmet qilduridighan bundaq 'gomoroche hadise' ziyaliylar arisida tarqilip kéliwatqan birxil intayin rezil yuqumluq késel. Bu maqalining aptori yaw jyenfu ependining gomoro yazghan edebiy eser we yaki bashqa shekildiki maqalilerni misal keltürüp tehlil qilishiche, 1976 ‏- yili 20 ‏- küni gomoro ependi "pütün alemni zil-zilige keltürdi medeniyet inqilabi. Sinipi köreshni tutqa qilghachqa biz , yoqaldi lyu bilen lin. 10 Yilliq bahar shamilida gül -chéchekke pürkendi pütün yer - zémin. Déng shawping tetür burighanidi pelekning charqini, bit -chit boldi emdi uning hélisi we qesti. Mawjushi mana bizge qol pulanglatti, toxtimay hemmimiz algha basili' dep kona uslopta nezme yézish élan qilghan idi. Gomoro ependi 1976 ‏- yili 6 ‏- ayning 5 ‏- küni yene "mawjushining sadiq repiqisi, söyümlik yoldash jyangching, siz bizning üginish ülgimiz, siz hemmide ghalip mawzédong idiyisini janliq öginip, janliq ishlitishning nemunisi, medeniyet sépide zeper quchup algha ilgirileshning awan'garti, junggo sehniliride ishchi, déhqan, eskerning qehriman obrazini tikligen bayraqdarimiz" dep sözlidi. Emma 1976 ‏- yili 9 ‏- ayning 9 ‏- küni mawzédong ölüp 'töt kishilik guroh' tutulghan haman, gomoro ependi buninggha medhiye oqup 'töt qisquch paqining üchi erkek, biri chishi, haraq échishning eng yaxshi kazoskisi' dédi. U yene xitayche edebiyat shekillirining biri bolghan 'suchilar nezmisi' sheklide eser yézip "töt kishilik guroh tutuldi, pütün xelqning gül- qeqeliri échildi. Siyasiy lükchek, saxtipez edip, it bashliq qumandan, aq söngektin türelgen ayal sheytan hemmsi yoqaldi. Yashisun dana dahi xu'a jushi"dep yazdi. Aptorning bayan qilishiche, gomoro ependining weziyetke qarap, ademge qarap özgirip turidighan bundaq rengwazliqliri nahayiti köp, uni misalgha élip tügetkili bolmaydu. Bir yilda talay qétim özgirip turidighan, siyasiy weziyet némini telep qilsa shuni derhal bija keltüridighan, her qandaq yéngi xojayin peyda bolsa uninggha derhal maslishish, xushamet qilishni özining jan béqish pelisepisi qilghan bundaq rezil hadise, emeliyette xitayda ziyaliylar arisida keng tarqalghan 'yuqumluq késel' idi.

Xitay ziyaliliri “Gomoro yuqumluq késili” din hezer eylesh kérek

Gomoro hadisini tenqid qilishni deslepte otturigha qoyghan 'junggo yashliri siyasiy inistitoti'ning proféssori wang dungchéng ependimu, 'xitayda ziyaliylar arisida tarqalghan yuqumluq gomoro késili' dégen obzorning aptori yaw jyenfu ependimu, bularning hemmisi 'yuqumluq gomoro késili'din herez eyleshni tekitleydu. Ularning éytishiche, siyasiy weziyet qandaq özgerse, gomoro késili yuqqan ziyaliylar derhal shuninggha qarap tiz özgirip shiér, nezme, hékaye yaki obzor, béghishlima we yaki bashqa herxil sheklide edebiy eserlerni yézip chiqip, yéngi weziyetke maslishidu, yéngi xojayinning dégen gépini mutleq heqiqet dep sherhilep chiqidu. Bundaq 'yuqumluq gomoro késili' bar ziyaliylarda adette ademlerde bolidighan edep-exlaq, kishilik ghurur, iptixar, nomus we yaki insan tebi'itige mensup birer nerse bolmaydu. Xitayda kichik emeldarlar chong emeldarlargha yalaqchiliq qilsa, ziyaliylar pütün emeldarlargha xoshamet qilidu we her qandaq chiriklikke derhal qoshulup kitidu.

“Gomoro yuqumluq késili” edebiyat-sen'et sahesigila cheklenmeydu

'Xitayda ziyaliylar arisida tarqalghan yuqumluq gomoro késili' dégen obzorda bayan qilinishiche, 'yuqumluq gomoro késili' medeniyet inqilabida bolghanla emes, hazirmu bar. 'Yuqumluq gomoro késili' edebiyat-sen'et sahesigila emes, belki siyasiy, iqtisadiy, nezeriye, tetqiqat, pen - ilim sahelirining hemmisige yuqqan. 'Yuqumluq gomoro késili'ning tipik alametliri xitayda senménsha su ambirini layiheligen waqittin tartip taki sensha boghizi dégen eng chong qurulushni layiheleshkiche bolghan uzun yilliq tereqqiyat emeliyetliride, ziyaliylarning 'ilmiy jehettin' ispatlap yazghan doklatlirida, otturigha qoyulghan teklip, tedbir we shu'arlirida yaki chiqarghan belgilimiliride, hemmiside uchraydu. Qisqisi, déhqanlarning hazirqi esirimizge qeder namratliqta qélishinimu, bir hésabta del 'yuqumluq gomoro késili' bar saxtipez ziyaliylarning yéza igilikini zamaniwiylashturushni 80 ‏- yillarghiche pütünley emelge ashurghili bolidu , dep imza qoyup yazghan ispatlash doklatliri, hökümetke xushamet qilip sun'ghan medhiyiliri, béghishlimiliri keltürüp chiqardi désimu bolidu. Bu kishiler hazir özliri xijil bolushi kérek. Xitaydiki pütün ziyaliylar, ‏-‏-‏- dep bayanini dawamlashturidu 'ziyaliylar arisida tarqalghan yuqumluq gomoro késili' dégen obzorning aptori, ‏-‏-‏- gomorodek saxtipezlik-heyyarliq qilishtin hezer eylep, kelgüsi ewladlar aldida yüzi qizirip qalidighan, tili tutulidighan nersini yazmasliqi, her ishta raschil bolup, özining izzet - abruyini, exlaq we nomusini saqlishi lazim. (Tügidi)