Ху җинтавға чәнлуң ғоҗамниң җини чаплишипту
2006.04.12
Хуҗитавниң америка сәпири мулаһизиләрни қозғимақта
Хитайниң дөләт рәиси ху җинтав йеқинда 5 дөләтни зиярәт қилиду. Униң тунҗи сәпири америка. Униңдин кейин, ху җинтав сәуди әрәбистани, маракәш, нигирийә, вә кенийни зиярәт қилиду. Һазир рәис ху җинтавниң 5 дөләт зиярити башлиниш алдида турғанда, хәларада һәрхил учур вастилири ху җинтавниң зиярити һәққидә мулаһизиләр елан қилшқа башлиди. Шу қатарда, 'хитай коммунистик партийиси мәркизи комитетиниң тәшвиқат министирлиқиға от яқайли' дегән обзорни йезип елан қилғанлиқи үчүн беҗиң университетиниң профессорлуқидин елип ташланған, һазир бейҗиңда туруватқан әркин мулаһизичи җяв гобяв әпәнди хитай рәиси ху җинтав һәққидә бир обзор йезип 'йеңи әсир журнили'ниң 4 айниң 10 - күнидики санида елан қилди.
Чәнлуң вақтики ишлар
Җяв гобяв әпәнди"ху җинтавға чәнлуң ғоҗамниң җини чаплишипту' дегән обзорини мундақ башлайду: китабларда равайәт қилинишичә, чиң сулалисиниң чәнлуң падишаси дәвридә, ғәрб дөләтлиридин хитай билән сода қилиш үчүн әлчи кәлсә, тиҗарәт дегән гәрчә һәр икки тәрәпкә пайда йәткүзидиған иш болсиму, әмма әлчиләр чәнлуң ғоҗамға тазим қилмиса, уни хитай билән тиҗарәт қилғузмайдикән. Чәнлуң ғоҗам 'хитайда бизгә һечнимә кам әмәс, сениң маңа һаҗитиң чүшкәндикин, сән маңа тазим қилишиң керәк' дәйдикән. Шу заманда, гәрчә бейҗиңдики қизил тамлиқ ординиң сиртида ачарчилиқ йүз бирип, чачқанлар хиш ғаҗилашқа, итлар бир-бирини талап йейишкә, адәмләрму бири- бирини чайнивитишкә йүзләнгән болсиму, әмма бейҗиңдики қизил ординиң ичидә растинла һечнимә кам әмәс иди. Миниң ениқлишимчә, -- дәйду җяв гобяв әпәнди, --- шу заманда бейҗиңдики қизил ординиң ичи баяшатчилиқ иди. Әгәр ордида ашлиқ камлиса, әмәлдарлар пуқраларни тутуп йәп кетивирәтти. Хитайда адәм көп, улар үчүн түгимәс озуқ бар . Хитайдики 40 милйон адәм, ордидики әмәлдарларниң йейишигә аз дегәндә 40 миң күн йитәтти. 'Чәнлуң ғоҗамниң қосиқи тоқ, хәлқ билән кари йоқ' дегән гәп шу чағда чиққан.
Хуҗитавниң позитсийсидики охшашлиқлар
Миниң көзитишимчә, --- дәйду җяв гобяв әпәнди мақалисидә , ---- рәис ху җинтавниң 'әгәр японийә рәһбәрлири ясукуни бузрукгаһини зиярәт қилишни тохтатмиса, биз улар билән юқири дәриҗилик сөһбәт елип бармаймиз' дегинидин қариғанда, шундақла ху җинтавниң йәнә тәйвән рәһбәрлири 'бир җуңго' демисә, далай лама вә башқилар 'мустәқиллиқ' дегәнни ташлимиса, биз улар билән сөзләшмәймиз, учрашмаймиз, ваһаказа дәватқинидин қариғанда, заманимиздики хитай рәиси ху җинтавға бурунқи замандики чәнлуң ғоҗамниң җини чаплишипту. Ейтишларға қариғанда, -- дәйду җав гобяв әпәнди, --- чәнлуң ғоҗам шу заманда 'әгәр биз әнгилийиликләргә чай сетип бәрмисәк, улар чай ичмәй сәмирип кетип өлүп түгәйду' дегән гепидә чиң турувалған икән.
Һазирқи җуңго һөкүмитиниң бурунқи хитай сулалилиригә охшаш иш тутиши
Миниң қаришимчә, -- дәйду җяв гобяв әпәнди, --- әгәр японийә тәрәп хитай һөкүмити бир партийиниң мустәбит түзүмини өзгәртмисә, униң билән сөһбәт өткүзмәймиз, дәп шәрт қойған болса, ху җинтав униңға көҗә көйдүрүп тазим қилип, һәшқалла десә тоғра болатти. Чүнки японийә рәһбәрлири хәлқ аваз бирип сайлам чиққан кишиләр, улар ху җинтавдәк ялған -начар мал әмәс. Ху җинтав растинла һазир худди хитай ревайәтлиридики 'өзини чағлимай шилтиң атидиған шәйтан'ға охшап қалған, --- дәйду җяв гобяв әпәнди, --- мән 3 - айда японийини зиярәт қилғанда, японийиниң бир әмәлдари мәндин "силәрниң җуңго рәһбәрлиридә бурунқи 'бүйүк җуңхуа тәкәббурлиқи' техичә барму қандақ? " дәп сориди. У тарихтики хитай сулалириниң әтраптики дөләтләргә зораванлиқ қилған, уларни тартуқ биришкә мәҗбурлиған 'хитай тәкәббурлиқи'ни дәвататқанлиқини чүшинимән. Дәрвәқә, тарихта хитай сулалилириниң әтраптики дөләтләргә қилған әскилики аз әмәс. Заманимиздики хитай һөкүмитиму, худди бурунқи ғоҗамлардәк, һазирқи японийигә ясукуни бузрукгаһини зиярәт қилмаслиқ керәк дегәндәк шәртни қойғачқа, японийә рәһбәрлири бу җәһәттә хитайға болған қаршилиқини ипадиләш үчүн болсиму, ясукуниға тавап қилишни тохтатмиған, --- дәп мулаһизисини давамлаштуриду җав гобяв әпәнди, --- шуни билиши керәкки, һазир шәрқий асияда, ху җинтав өзи һәммә адәм чуқунидиған бут әмәс. японийиму шу замандики бут бешини қатуралайдиған маймун әмәс. Ху җинтав гәрчә һазир хитайда хәлқиниң бешиға мушлиялиған билән, япон хәлқиниң вә яки башқиларниң бешиға так итип чикимән дәп ойлимисун. японийә тарихта чирип кәткән чиң сулалисини йәнҗип ташлиған дөләт. Кейинму, чирип кәткән минго һөкүмитиниму мәғлуп қилған . Чирип кәткән һөкүмәт һаман аҗиз болиду.
Хуҗинтавниң бу хил яхши өтмәслик позитсийси яман ақивәт елип килиши мумкин
Әнгилийиликләрдә 'ява кала йиқилса, тәрәп -тәрәптин қолида палта- қиңрақ тутқан кишиләр келиду' дәйдиған бир тәмсил бар, --- дәп мулаһизисини давамлаштуриду җяв гобяв әпәнди, --- әгәр ху җинтав қошна дөләтләр билән яхши өтмәй, худди чәнлуң ғоҗамни дорап қамлашмиған шәртләрни қоюп, өзигә итаәт қилдуримән десә, әтраптики дөләтләрниң һәммиси бирақла ғәзәпкә келип муш атқили турса, хитай муш йәп чишлири түкүлүп болғанда андин һушини тепиши мумкин. ---Дәйду җяв гобяв әпәнди, --- ху җинтав һазирчә шуни ениқ билиши керәкки, японийә хитайға қарам дөләт әмәс, чен шуйбйән, далай лама вә башқиларму хитайниң һамийси әмәс. Бейҗиңдики бәш юлтузлуқ миһманханиларниң һәммиси хуҗинтавниңла әмәс, улар хитайға ху җинтавдин соримайму келәләйду.
Мунасивәтлик мақалилар
- Ху җинтавниң зиярити һарписида америкидики хитайға қарши тәшкилатлар наразилиқ паалийәтлири өткүзүшкә тәйярлиқ көрмәктә
- Хитай америкидин 80 данә бойиң айрупилани сетивелишқа келишти
- Президент буш сода мәсилисини җуңго - америка башлиқлар сөһбитидики муһим тема деди
- Америка дөләт мәҗлис әзалири яң җйәнлини қоюп беришкә чақиридиған қарар мақуллиди
- Ву йи америка билән сода һәмкарлиқ тохтими түзмәкчи