"Chong sekrep ilgirilesh" dewride xitay boyiche 30 milyon adem ölgen

Amérikida chiqidighan dunyawi tesirge ige "memliketlik jughrapiye" jurnili 2006 - yilliq 1 - sanini neshr qilip, ötken esirning kéyinki 50 yili ichide dunya boyiche 35 dölette yüz bergen keng kölemdiki qirghinchiliq weqelirining xeritisini sizip chiqti. Zhornalda, "zor kölemdiki qirghinchiliq weqeliri her qaysi döletlerning özi duch kelgen siyasiy, irqiy we diniy mesililerni bir terep qilishta da'im qollinidighan wastisi bolup qalghan" déyilgen.

"Memliketlik jughrapiye" zhornilida élan qilin'ghan xeritide körsitilishiche, maw zédong dewride, bolupmu " chong sekrep ilgirilesh" dewride eng köp kishi xitayda ölgen bolup, xitay boyiche ölgenler 30 milyon'gha yétidiken. "Memliketlik jughrapiye" zhornili " bu san natsistlar gérmaniyisi dewride qirghinchiliqqa uchrighan 11 milyon yehudilar sanidin 3 hesse köp" dep yazghan.

Memliket sirtidiki xitay metbu'atlirining ashkarilishiche, maw zé'ong dewridiki qirghinchiliqtin Uyghurlarmu nisiwisini alghan bolup, 1964 -yili tarim oymanliqida tunji atom bombisi sinaq qilin'ghandin béri 700 mingdin artuq yerlik puqra radi'aktip maddilarda zeherlinip ölgen. 1960 - Yillarda yüz bergen sün'iy qehetchilikte bay nahiyisi boyiche toluqsiz melumatlargha köre 20 ming adem ölgen eyni chaghda weqening jawabkari, dep qaralghan bay nahiyilik partkom sékrétari xey rüy, kéyinche chöchek wilayitining partkom sékrétari we shinxu'a axbarat agéntliqi shinjang shöbisining mudiri qatarliq wezipilerni ötigen. (Erkin)