Xitay hökümitining tashqi péréwot jughlanmisi dunya buyiche birinchi bolghini bir numus


2006.04.11

Xitay hökümitining tashqi péréwot jughlanmisining éshishi we buninggha bolghan inkas

Shinxu'a agéntliqi 4 ‏- ayning 5 ‏- küni, xitay hökümitining tashqi péréwot jughlanmisi853 milyard 700 milyon yu'en'ge yitip, dunya buyiche 1 ‏- orun'gha ötkenlikini élan qildi. B b s bu sanliq melumat heqqide élan qilghan xewerde, bir döletning nahayiti köp tashqi péréwot jughlanmisi bolghinining birmunche paydisi bolsimu, emma uning dölet ichide iqtisadiy tengpungsizliqni peyda qilidighan teripini , shuninggha oxshash ziyanliq ikenlikini körsetti. Hazir xitayning shénjén shehiride turushluq mulahizichi jujen'go ependi xitay emeldarlirigha bir teshebbus otturigha qoyup, xitayda pütün dölet puqraliri késel bolsa dawalinalaydighan, ewladlirini aliy mektepkiche oqutalaydighan bolmighiche , hökümitining tashqi péréwot jughlanmisi dunya boyiche birinchi bolghanni sekkiz nomusning biri dep hésablash kérek, dep körsetken.

Nime üchün junggoning tashqi péréwot jughlanmisi dunya boyiche birinchi bolghanliqi numus dep qarilidu?

'Yéngi esir zhurnili'ning 4 ‏- ayning 7 ‏- künidiki sanida élan qilin'ghan 'junggoning tashqi péréwot jughlanmisi dunya boyiche birinchi bolghanliqini sekkiz numusning biri dep hésablash kérek' dégen maqalide bayan qilinishiche, xitayda pütün dölet buyiche yaritilghan omum mehsulat qimmiti gerche yaponiyining yérimigha yetmisimu, emma hökümetning tashqi péréwot jughlanmisi 853 milyard 700 milyon yu'en'ge yitip dunya buyiche birinchi orun'gha ötti. Bu gerche kommunist hökümiti yolgha qoyghan saxta zamaniwiylishish dawamida kélip chiqqan illet, ékologilik tengpungluqning buzulushi bedilige kelgen yaman aqiwet bolsimu, emma hökümet emeldarliri, xuddi tarixta ötken ching sulalisining yongjéng yillirida padisha özining xezinisige kirgen kümüsh miqdari 13 yilda 50 milyon serge yetkenliki bilen maxtan'ghan'gha oxshash özini maxtimaqta. Tashqi péréwot adette ikki menbedin kélidu,‏-‏- dep tehlil qilinidu bu maqalide, ‏-‏-‏- buning birinchi menbesi qerz xaraktérlik meblegh. Bu chet'ellerning salghan meblighi, yeni chet'eller bu dölette amanet qoyghan pul. Bundaq pulni chet'eller xalighan waqitta élip chi'iqp kételeydu. Yene bir menbesi xelq'araliq sodida qizil reqem peyda qilish arqiliq tapqan payda , yeni 'junggoda yasaldi' dep marka chaplan'ghan mallargha almashturghan pul. Bu döletning iqtisadiy quwitini, riqabet küchini bildüridu. Emma bu xil pul aran omumi tashqi péréwot miqdarining 29% ni teshkil qilidu. Emeliyette maxtan'ghuchiliki yoq.

Tashqi péréwotning éshishi we xeliq turmushining özgirishi toghrisidiki sélishturma

Döletning statistika matériyallirigha asaslan'ghanda, xitayning tashqi péréwot miqdari 1978 ‏- yili 1 milyard 600 milyon yu'en . 1989 ‏- Yiligha kelgende 8 milyard 900 milyon yu'en'ge yetken. Emma shu yillarda ishchilar, oqutquchilar pütünley dölet puligha dawalinatti, déhqanlarmu hemkarliship dawalash dégen mebleghdin qismen paydilinalaytti. Shu yillarda sheher - yézilardiki dölet puqraliri üchün balilirini oqutush éghir kelmeytti. Emdi döletning tashqi péréwot miqdari 853 milyard 700 milyon yu'en'ge yitip dunya boyiche birinchi orun'gha ötken 2006 ‏- yiligha kelgende, xitayda ishchilar we déhqanlar késel bolup qalsa dawalinishqa, balilirini oqutushqa qurbi yetmeydighan halgha chüshüp qaldi. Buning siri néme?

Xeliq turmushi tashqi péréwotning éshishi bilen yaxshilinip ketkini yoq

Bir déhqanning aptorgha éytip bérishiche, 1960 ‏- yili xénen ölki'isning shinyang wilayitide déhqanlar künde achliqtin onminglap ölüwatqanda, hökümet emeldarliri döletning ashliq iskilatini ching saqlap yatqan idi. Mehelle boyiche ölüwatqan déhqanni hökümet körüp turup qutqazmighan. Emma shu yillarda qosiqi ach qalghan birmu emeldar yoq. Bundaq chong paji'eni kommunistlarning 'partiye menpe'eti birinchi' dégen pelsepisi peyda qilghan. 80 ‏-Yillardiki sanliq melumatlarning ispatlishiche, jawziyang, xuyawbanglar hökümetning tashqi péréwot jughlanmisini azaytqan. Shu yillarda ishchi, déhqanlar üchün dawalinish, balilirini mekteplerde oqutush qiyin bolmighan. Uningdin kéyinki kommunist rehberliri pütün xitay xelqning kelgüside ishlitidighan tebi'iy bayliqlirini meblegh sélip, xitayni 'pütün dunyaning zawuti'gha aylanduridighan siyasiy qurulush élip bardi. Hazir hökümetning tashqi péréwot jughlanmisi dunya buyiche birinchi, emma dölet puqraliri késel bolsa dawalinalmaydighan, ewladlirini mekteplerge birelmeydighan yaman aqiwetke qaldi.

Yuqarqi sanliq melumat we tehliller asasida, mezkur maqalining aptori xu jintaw bashliq xitay emeldarlirigha taki pütün dölet puqraliri késel bolsa dawalinalaydighan, ewladlirini aliy mektepkiche oqutalaydighan bolmighiche, xitay hökümitining tashqi péréwot jughlanmisi dunya buyiche birinchi bolghanni 'sekkiz nomus'ning biri dep hésablash kérek, dégen teshebbusni otturigha qoyghan.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.