Trà Mi, phóng viên đài RFA
Với sự cộng tác của bác sĩ Trần Văn Sáng tại Hoa Kỳ, những chương trình gần đây, chúng tôi đã gửi đến quý vị những thông tin cần biết về viêm gan siêu vi B và C, hai trong số những căn bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất trên thế giới hiện nay.
Nằm trong vùng dịch tễ lưu hành của viêm gan virus, ở Việt Nam, trung bình cứ 10 người thì có 2 nạn nhân mang trong mình mầm bệnh viêm gan B. Còn số ngừơi bị phơi nhiễm siêu vi C thì đang chiếm từ 4-11% dân số, mà đa số trường hợp đều phát triển thành mạn tính.
Tổng kết loạt đề tài này, Trà Mi mời bác sĩ Sáng trình bày về những nét tương đồng và khác biệt giữa hai loại siêu vi gan B và C để giúp quý thính giả phân biệt rõ ràng và biện pháp phòng ngừa thích hợp đối với mỗi loại virus.
Một lần nữa, xin phép được giới thiệu bác sĩ Trần Văn Sáng, phát ngôn viên Hiệp hội bệnh gan kinh niên, và cũng là thành viên của rất nhiều chương trình nghiên cứu y khoa ở Mỹ.
Bác sĩ Trần Văn Sáng: So sánh giữa hai bệnh viêm gan siêu vi B và C, tại Việt Nam, tỷ lệ những người mắc phải siêu vi gan B nhiều hơn bệnh nhân bị viêm gan siêu vi C. Do đó, về mức độ thì viêm gan siêu vi B phát tán rộng rải hơn, lan tràn trong cộng đồng nhiều hơn.
Trên thế giới, siêu vi gan B cũng là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ung thư gan, mà ung thư gan hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng thứ tư trong tất cả các loại ung thư của con ngừơi trên toàn cầu.
Trà Mi: Sự phổ biến của viêm gan siêu vi B có vẻ hơn hẳn siêu vi C. Vậy xin hỏi bác sĩ đường truyền bệnh của hai loại này có những điểm gì khác nhau ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng: Viêm gan siêu vi B và C có những điểm tương đồng về cách truyền bệnh như lây qua đường máu và đừơng sinh lý.
Tuy nhiên, nếu nói một cách chi tiết hơn thì chúng ta thấy siêu vi trùng gan B lây nhiễm phần lớn qua đường từ mẹ truyền sang con khi sinh nở. Cho nên nhiều bệnh nhân viêm gan siêu vi B thường mang bệnh từ lúc nhỏ.
Viêm gan siêu vi C thì lây chủ yếu qua đường máu khi dùng chung kim chích, được truyền máu, hay tiếp xúc với máu của người bệnh.
Vì bệnh nhân viêm gan siêu vi B thừơng mang mầm bệnh từ nhỏ nên khi lớn lên, tỷ lệ bị ung thư gan cao hơn những người bệnh siêu vi gan C.
Đối với viêm gan C thì ngừơi bệnh có thể nhiễm phải trong bất cứ lứa tuổi nào và tiến trình bệnh thừơng kéo dài kinh niên từ 20-30 năm.
Tóm lại, viêm gan siêu vi B nguy hiểm hơn vì ung thư gan có thể khởi phát trong bất cứ giai đoạn nào của tiến trình bệnh. Ngừơi bệnh bị chuyển qua giai đoạn siêu vi gan B kinh niên, rồi chuyển qua trường hợp bị chai gan. Từ chai cứng gan, bệnh tiếp tục chuyển sang những biến chứng khác như ung thư hay suy gan đưa tới tử vong.
Trong khi đó, tiến trình phát triển bệnh của siêu vi gan C thường chậm hơn, phát triển từ từ. Từ lúc bị nhiễm đến khi có những biến chứng nặng như chai gan hay suy gan phải mất từ 20-30 năm. Trong trừơng hợp của viêm gan C, ngừơi bệnh phải trải qua giai đoạn viêm gan kinh niên trứơc khi chuyển sang ung thư. Còn viêm gan B thì nguy cơ ung thư có thể xảy ra bất kỳ lúc nào từ khi người bệnh bắt đầu bị siêu vi gan kinh niên.
Trà Mi: Như vậy có vẻ viêm gan siêu vi B nghiêm trọng hơn siêu vi C, phải không ạ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng: Đúng vậy.
Trà Mi: Còn về triệu chứng nhận biết bệnh, xin bác sĩ cho biết những điểm tương đồng cũng như những điều khác biệt giữa hai căn bệnh này ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng: Điểm tương đồng cơ bản nhất, đây là hai loại bệnh truyền nhiễm và thừơng ngừơi bệnh không nhận thấy mình có triệu chứng nhiều cho tới khi nào tới giai đoạn siêu vi gan mạn tính hoặc gan bắt đầu suy.
Tức là đa số bệnh nhân trong giai đoạn đầu không nhận biết cho tới khi thấy có triệu chứng thì tương đối đã qua giai đoạn kinh niên, gan bị xơ hay phát hiện ra ung thư gan đi tìm nguyên nhân mới biết phát xuất từ viêm gan siêu vi B và C.
Tóm lại, trong giai đoạn đầu cả hai loại bệnh không có triệu chứng gì cả. Khi đến giai đoạn cuối thì xuất hiện những triệu chứng tương đối giống nhau như siêu vi gan kinh niên, suy gan, xơ gan, hay ung thư gan. Chúng âm thầm bộc phát khi phát hiện đã quá trễ.
Trà Mi: Cách điều trị hai loại bệnh này giống và khác nhau ra sao ? Trong tương lai, hứơng chữa trị viêm gan siêu vi B và C sẽ như thế nào ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng: Điều đáng mừng là hiện nay viêm gan siêu vi B đã có các loại thuốc rất hữu hiệu để chữa trị như Lamividin, Hepsera, và mới nhất là Entecavir. Những loại thuốc này giúp đơn giản hoá việc chữa trị và ít phản ứng phụ hơn những loại thuốc chích trứơc đây.
Vì vậy, tương lai chữa trị của bệnh viêm gan siêu vi B rất là khả quan. Cũng xin đựơc nhắc với quý vị là cho tới nay, không có bằng chứng khoa học nào cho thấy các loại thuốc dân tộc hay dược thảo có thể trị đựơc các loại siêu vi trùng viêm gan B và C.
Về viêm gan C thì chữa trị hơi khó khăn vì thuốc men bao gồm 2 loại, cả chích lẫn uống và phải sử dụng chung cùng lúc. Đặc biệt các loại thuốc chữa viêm gan C thường gây ra những phản ứng phụ mạnh, nên cần phải đựơc theo dõi thừơng xuyên.
Kết quả điều trị đối với siêu vi gan C thừơng không đựơc khả quan lắm. Mức độ thành công ghi nhận cho tới nay chỉ đạt 40% mà thôi. Hy vọng trong tương lai sẽ có những loại thuốc mới hơn, ít phản ứng phụ hơn và uống dễ dàng hơn.
Trà Mi: Những loại thuốc bác sĩ vừa nêu chỉ giúp kiểm soát đựơc bệnh hay có tác dụng tối đa , có khả năng chữa trị dứt khỏi hẳn ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng: Hiện nay, các loại thuốc chữa trị viêm gan B rất hữu hiệu, có thể chặn đứng tất cả những hoạt động của siêu vi trùng gan B. Nhưng cho tới nay, giới chuyên môn trên thế giới đang khuyến cáo nên sử dụng thuốc lâu dài vì đã có những chứng minh cho thấy nếu ngưng thuốc sớm hay chưa trị đủ thời gian thì bệnh có thể tái phát. Cho tới nay, chúng ta vẫn chưa có những loại thuốc thật sự có thể tiêu diệt hẳn 100% các loại siêu vi trùng gan.
Siêu gan C thì hiệu quả chữa trị hiện nay chỉ đạt 40% , và phần lớn bệnh nhân trong số này có đựơc kết quả lâu dài, tức là siêu vi trùng không tái phát lại nữa.
Trà Mi: Trước khi kết thúc loạt bài nói về 2 căn bệnh viêm gan siêu vi B và C, xin bác sĩ nhắc lại cách phòng bệnh chung cho cả hai căn bệnh này ra sao ?
Bác sĩ Trần Văn Sáng: Nói chung cần nhớ hai bệnh này truyền qua đường maú, đường sinh lý hoặc từ mẹ sang con. Đối với viêm gan B thì đa số lây truyền từ mẹ sang con khi sinh nở. Chính vì vậy, các bà mẹ trước khi có con nên đi thử siêu vi trùng gan B để ngừa bệnh cho trẻ.
Điều lưu ý chung để phòng tránh cho cả hai căn bệnh là không nên tiếp xúc với máu ngừơi bệnh , nên sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với những đối tựơng nghi ngờ.
Đặc biệt cả hai bệnh viêm gan B và C đều không lây truyền qua các đường tiếp xúc thông thừơng như ăn uống...Vì vậy, gia đình có ngừơi thân bị một trong hai bệnh này không nên xa lánh họ, mà hãy nên tìm cách giúp họ hơn là tránh họ. Bệnh nhân viêm gan B và C không giống như những ngừơi bị lao phổi hay phong cùi mà chúng ta phải cách ly.
Trà Mi: Vì cả hai loại bệnh đều do virus gây ra, thế có vaccine để phòng ngừa chung cho viêm gan B và C không, hay từng loại một riêng biệt?
Bác sĩ Trần Văn Sáng: Thật sự hiện nay chúng ta chỉ có loại vaccine phòng ngừa cho viêm gan A và B mà thôi. Nghiên cứu cho thấy hai loại này rất hiệu quả. Đáng buồn là chúng ta chưa có thuốc chủng ngừa viêm gan siêu vi C.
Thế giới đã khuyến cáo tất cả trẻ em khi sinh ra đều phải đựơc chủng ngừa siêu vi gan B. Nếu ai chưa đựơc chủng ngừa thì nên đi thử máu và chủng ngừa siêu vi B.
Trà Mi: Xin chân thành cảm ơn sự cộng tác của bác sĩ trong loạt chương trình nói về viêm gan siêu vi B và C.
Chương trình này chỉ nhằm cung cấp kiến thức tổng quát về sức khoẻ. Cho các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc trực tiếp với bác sĩ cuả quí vị để được thăm khám trực tiếp.
(Xin theo dõi toàn bộ nội dung cuộc phỏng vấn trong phần âm thanh bên trên)
Theo dòng câu chuyện
- Cách điều trị và phòng ngừa bệnh viêm gan siêu vi B
Thông tin trên mạng:
- BỆNH VIÊM GAN B -Thông tin dành cho bệnh nhân
- Hepatitis B Foundation - Vietnamese
- Hepatitis B: Index | CDC Viral Hepatitis