Mặc Lâm, phóng viên đài RFA
Dự án treo là một cụm từ rất thông dụng hiện nay, nó làm cho dân chúng, nhà đầu tư và các đối tác lâm vào cảnh khó khăn khi dự án nửa chừng bị bỏ dở. Mặc Lâm phỏng vấn bà Tạ Thị Ngọc Thảo, một doanh nhân thành đạt hiện sống và làm việc tại Thành Phố Hồ Chí Minh.
Bà là nữ doanh nhân duy nhất được đề cử tham gia hội nghị APEC vừa qua tại Hà Nội. Những bài viết của bà xuất hiện trên nhiều tờ báo trong nuớc và được đánh giá là thẳng thắng và đôi khi gay gắt. Mời quý vị theo dõi.
Mặc Lâm: Thưa bà, tại Việt Nam trong thời gian vừa qua xuất hiện một cụm từ rất lạ là "dự án treo" xin bà cho biết ý nghĩa và nguyên nhân xuất phát cụm từ này?
Bà Tạ Thị Ngọc Thảo: Có lẽ cũng chỉ có Việt Nam mới có cụm từ "dự án treo" cụm từ này để chỉ những dự án đã khởi công, đã hoàn tất về thủ tục, đã động thổ nhưng vì nhiều nguyên nhân A, B, C...gì đó mà ngừng lại nửa chừng và không hẹn cái ngày kết thúc. Có thể gọi đây là những dự án nửa chừng xuân. Và đây là những dự án treo.
Nhiều nguyên nhân
Mặc Lâm: Tại sao dự án đã khởi công mà lại đình chỉ giữa đường? Đây có phải lỗi ở các chủ đầu tư hay không, vì trên nguyên tắc, khi trúng được gói thầu thì chủ đầu tư phải thực hiện trọn vẹn bổn phận của mình? Hay là còn nguyên nhân nào khác?
Bà Tạ Thị Ngọc Thảo: Nó có nhiều nguyên nhân mà nguyên nhân chủ quan ở các chủ đầu tư là thiếu vốn hoặc đền bù đất không được, hoặc là thiếu nhân sự. Tôi là chủ đầu tư tư nhân do đó tôi chỉ nói về phạm vi của tư nhân. Tôi cho rằng những cái treo chủ quan do ở doanh nghiệp, là chủ đầu tư.
Nó có nhiều nguyên nhân mà nguyên nhân chủ quan ở các chủ đầu tư là thiếu vốn hoặc đền bù đất không được, hoặc là thiếu nhân sự. Tôi là chủ đầu tư tư nhân do đó tôi chỉ nói về phạm vi của tư nhân. Tôi cho rằng những cái treo chủ quan do ở doanh nghiệp, là chủ đầu tư.
Ngoài ra còn những nguyên nhân khách quan mà chủ yếu là những người trong bộ máy hành chánh của nhà nước, do những chính sách liên quan đến các dự án không rõ ràng, và do cái bộ máy hành chính hiện nay tiến không kịp với sự phát triển chung của nền kinh tế đã kềm hãm những dự án làm cho nó treo.
Những ai bị thiệt thòi
Mặc Lâm: Thưa bà, như vậy thì người chịu thiệt thòi nhiều nhất trong dự án treo là ai? Những người bị trưng thu đất nhưng chưa được đền bù, chủ đầu tư, hay nhà nước?
Bà Tạ Thị Ngọc Thảo: Tôi nghĩ thiệt thòi nhiều nhất thuộc về các chủ đầu tư tư nhân, cái thiệt thòi thứ hai là thiệt thòi chung cho nền kinh tế Việt Nam.
Đương nhiên khi chúng tôi bỏ tiền ra để thực hiện một dự án thì chúng tôi đã lường trước những rủi ro có thể gặp phải trong quá trình thực hiện dự án nhưng không phải cái nào chúng tôi cũng lường hết, ví dụ như về thuế chẳng hạn, khi chúng tôi thực hiện dự án chúng tôi không ngại thuế 15% hay 28% đánh vào bất động sản.
Nhưng chúng tôi ngại nhất là không tiên liệu được trong chính sách trong nhiều vấn đề nảy sinh, nhiều công ty tư nhân xính vính trong việc này, đặc biệt là những chính sách tài chính chính sách đất đai. Từ chỗ không tiên liệu được chúng tôi rơi vào thế bị động.
Mặc Lâm: Thưa bà bà có thể cho biết cụ thể hơn tại sao chính sách của nhà nước lại tác động nặng nề lên chủ đầu tư như vậy?
Bà Tạ Thị Ngọc Thảo: Ví dụ như một cái thủ tục đầu tư thường là theo quy định là 60 ngày nhưng hiện nay các báo chí cũng đã đăng có những dự án đã kéo dài ba năm. Nếu chúng tôi vay ngân hàng để đầu tư trong bất động sản khoảng vài trăm tỷ. Với số tiền lớn như vậy mà phải trả alĩ ba năm thì chúng tôi phải phá sản và dự án phải treo mà thôi.
Tôi nghĩ thiệt thòi nhiều nhất thuộc về các chủ đầu tư tư nhân, cái thiệt thòi thứ hai là thiệt thòi chung cho nền kinh tế Việt Nam.
Cách khắc phục
Mặc Lâm: Thưa bà, vậy theo kinh nghiệm của bà làm cách nào để tránh dự án treo? Từ phía nhà nước hay chủ đầu tư hay cả hai phía đều phải đồng bộ thay đổi cách nghĩ cách làm?
Bà Tạ Thị Ngọc Thảo: Đúng là như thế, ở đây phải có sự đồng bộ. Về phía tư nhân, các chủ đầu tư tư nhân chúng tôi phải tâm niệm rằng cái thời chụp giựt, ăn xổi ở thì, cái thời đầu cơ đã qua rồi bây giờ không thể làm ăn như trước nữa.
Về phía nhà nước chúng tôi hy vọng những cải cách hành chánh sẽ trở thành hiện thực và khi nhiều phía bắt tay vào thì không có lý do gì để dự án thành "dự án treo" nữa.
Mặc Lâm: Chúng tôi xin cảm ơn nữ doanh nhân Tạ thị Ngọc Thảo đã giành cho buổi trao đổi ngày hôm nay.