Các hãng thông tấn quốc tế đưa tin BS Nguyễn Đan Quế sẽ được đưa ra tòa xử vào ngày 29 tháng này, thay vì ngày thứ hai 19, với lý do là tòa cần thêm thế giới để chuẩn bị,. Bác sĩ Quế là người bất đồng chính kiến thứ ba được dưa ra xét xử trong tháng này, sau hai ông Trần Khuê và Phạm Quế Dương. Vụ án này có ý nghĩa ra sao? Mời quý vị nghe cuộc trao đổi giữa Thanh Quang và luật sư Trần Thanh Hiệp, nguyên luật sư hai tòa thượng thầm Sài Gòn và Paris.
Bấm vào đây để nghe cuộc trao đổi này
Rightclick to download this audio
Hỏi: Luật sư có nhận định tổng quát ra sao về vụ xử Bác sĩ Nguyễn Đan Quế sẽ được tiến hành vào ngày 29 tháng này?
A: Đây là lần thứ ba, bác sĩ Nguyễn Đan Quế bị nhà cầm quyền Việt Nam bắt và lần thứ hai ông bị đưa ra trườc toà án để được xét xử. Và ông đã phải ngồi tù hai lần, tổng cộng 18 năm. Theo nguồn của chính Đài Á châu Tự Do, thì lần này ông Quế sẽ bị xét xử về 3 tội, một, lợi dụng các quyền tự do dân chủ, hai, liên lạc với các tổ chức ở hải ngoại hoạt động chống chính quyền Việt Nam, ba, không thi hành lệnh quản chế hành chính. Nhà cầm quyền Việt Nam đã coi ông Quế như một thường phạm. Các tổ chức quốc tế tranh đấu bảo vệ nhân quyền thì xếp ông vào loại tù lương tâm. Nhưng tôi thấy phải coi ông là một người tù chính trị đích thực.
Hỏi: Đối với chính quyền Việt Nam, đương nhiên Bs Nguyễn Đan Quế không phải là người tù chính trị vì chính quyền này từ trước đến nay không hề nhín nhận là ở Việt Nam có tù chính trị, chỉ có thường phạm ma thôi. Nhưng tại sao càc tổ chức quốc tế phi chính phủ cũng không coi ông Quế là tù chính trị mà chỉ gọi ông là tù lương tâm ?
Đáp: Dĩ nhiên, các tổ chức quốc tế này không thể công nhận cho ông Quế có danh nghĩa tù chính trị, vì đó là những cơ cấu phi chính trị, dù tranh đấu cho nhân quyền. Nhưng phải hiểu tù lương tâm là người tù bị mà quyền tự do lương tâm (liberté de conscience, liberty of conscious) đã bị xâm phạm. Và quyền tự do lương tâm là quyền tự do cơ bản của con người, là nhân phẩm là thứ khiến cho nó xứng đáng là con người, nghĩa là khác với loài vật hay con người hạng dưới, hạng nô lệ.
Mặt khác, quyền tự do lương tâm là mẹ đẻ của nhiếu quyền tự do khác, trong đời sống tập thể thí quyền tự do lương tâm thể hiện qua quyền tự do chính trị, bước sang địa hạt tông giáo thì nó mang tên gọi tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Căn cứ vào những mục tiêu, những thái độ tranh đấu của ông trải quatrên 25 năm nay thì rõ ràng người tù lương tâm Nguyễn Đan Quế là một người tù chính trị của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Hỏi: Luật sư có thể nói rõ thêm về sự khẳng định này.
Đáp: Tôi đã dựa trên ba cơ sở mà tôi cho là vững chắc để nói rằng bác sĩ Nguyễn Đan Quế là một người tù chính trị bị đàn áp. Trước hết, mục tiêu tranh đấu của ông là chính trị. Năm 1976, ông thành lập Mặt trận Dân tộc Tiến bộ và vì vậy năm 1978 ông bị bắt giam trong các trại cải tạo cho tới năm 1988 mới được phóng thích. Hai năm sau, ông lại thành lập Cao Trào Nhân Bản và công bố lời kêu gọi của Cao Trào Nhân Bản và lập tức bị bắt ngay và năm 1991 ông bị kết án 20 năm tù.
Nhờ sự can thiệp của quốc tế, năm 1988 ông được trả tự do trước thời hạn với điều kiện ông phải tự ý rờ khỏi nước. Nhưng ông không chịu ra đi, cương quyết ở lại trong nước để tranh đấu cho tự do dân chủ. Cuối năm 2000, bác sĩ Quế tuyên bố thành lập Tập Hợp vì nền Dân chủ để đấu tranh thiết lập một chính qiuyền dân chủ tại Việt Nam. Cũng trong mục đích này, ông xuất bản không giấy phép tờ báo Tương Lai và tìm mọi cơ hội bày tỏ lập trường với dư luận quốc tế. Đầu năm 2003, ông gửi ra hải ngoại một bài viết tố cáo tình trạng không có tự do thông tin ở trong nước. Các hoạt động có tính cách thách đố chính quyền này đã dẫn đến việc ông bị bắt lần thư hai vào ngay 17-3-2003, khi ông đến một cà phê internet để gửi tin ra nước ngoài. Tóm lại toàn là chuyên tranh đấu chính trị.
Mặt khác, thái độ tranh đấu của ông là thái độ của một người làm chính trị, lăn xả vao cuộc đối đầu trực diện với đối phương. Ngoài ra, ông công khai tuyên bố ông tranh đâu chính trị và sẵn sàng chịu mọi hâu quả vì cuộc tranh đấu này. Sau hết, những tội ông bị truy tố tuy không đươc bộ luật Hình sự coi là tôi chính trị mà chỉ là tội thường phạm, nhưng không ai có thể chối cãi được rằng đó chính là những tội chính trị không có tên gọi chính trị. Theo tôi, bác sĩ Quế muốn chứng minh với thế giới rằng ở dưới chế độ xã hội chủ nghĩa có những người tù chính trị mà ông là một người tù loại này bằng xương bằng thịt, không phải chỉ là những lời cáo buộc vô căn cứ.
Hỏi: Luật sư nói "những người tù chính trị", theo luật sư đó là những ai ?
Đáp: Theo tôi, ở Việt Nam có rất nhiều người tù chính trị, đã từng bị bắt giam, bị đầy đoạ nhưng không được xét xử hay được xét xử không đúng tiêu chuẩn công bằng của luật quốc tế về nhân quyền nhưng điều đáng trách nhất là họ đã bị chính quyền xuống cấp thành thường phạm. Có điều những người tranh đấu cho dân chủ tự do này đã không nhân danh một tổ chức chính trị rõ rệt và nhất định. Họ đã phải viện những lý cớ không có mầu sắc chính tri, như chống tham nhũng, bênh Đảng, bênh dân v.v…
Nhưng thực chất đó là một cuộc tranh đấu chính trị về nhiếu mặ. Chỉ có hai người công khai, chính thức tự nhận là tranh đấi vì chính trị, cho chính trị với thái đôc chính trị. Đó là giáo sư Nguyễn Đình Huy và bác sĩ Nguyễn Đan Quế. Và cũng là hai người tù đã phải trả bằng giá rất đát, người nào cũng trên 20 năm tù. Tình trạng không bình thường này không có lý do gì cứ tiếp diễn mãi nưa./.