ឪពុកម្ដាយមានកូនឆ្លងជំងឺអេដស៍នៅឃុំរកា ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង សំណូមពរសុំឱ្យបញ្ឈប់ការរើសអើងនៅក្នុងសាលារៀន។ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានកុមារចំនួន ៦៨នាក់ ក្នុងចំណោមអ្នកឆ្លងឆ្លងជំងឺអេដស៍សរុប ៣២៥នាក់ កាលពីឆ្នាំ២០១៤ ដែលភាគច្រើន ឆ្លងពីម្តាយ និងដោយសារការចាក់ថ្នាំព្យាបាលជំងឺគ្រុនឈាម ជាដើម។
តើកុមារទាំងនោះជួបបញ្ហាលំបាកអ្វីខ្លះ ក្រោយការឆ្លងអេដស៍?
«កាលនៅរៀន អត់មាននរណាលេងជាមួយផង សូម្បីអង្គុយតុជាមួយគេ ក៏គេមិនឱ្យអង្គុយផង សុំលេងជាមួយគេដេញ ហើយគេថាខ្ញុំកើតអេដស៍អ៊ីចឹង គេខ្លាចឆ្លង ..»
នេះជាការរៀបរាប់របស់យុវតីម្នាក់ អាយុ ១៦ឆ្នាំ បានឈប់រៀនកាលពីអាយុ ៩ឆ្នាំ ក្រោយពីសិស្សក្នុងថ្នាក់រៀនរើសអើង បន្ទាប់ពីដឹងថា នាងឆ្លងជំងឺអេដស៍។ យុវតីរូបនេះ ឆ្លងមេរោគអេដស៍ ដោយសារកើតជំងឺគ្រុនឈាម ហើយចាក់ថ្នាំព្យាបាលពីគ្រូពេទ្យនៅក្នុងឃុំ។ សមាជិកគ្រួសារនាងចំនួន ៤នាក់ ក្នុងនោះមានម្តាយអាយុ ៣៨ឆ្នាំ និងបងស្រី ២នាក់ បានឈប់រៀនដោយសារឆ្លងជំងឺអេដស៍និងត្រូវបានរើសអើង៖ «កាលហ្នឹងចាក់ថ្នាំ ខ្ញុំឈឺគ្រុនឈាម ដល់ពេលទៅជួសឈាមឃើញមានមេរោគហ្នឹង។ ខ្ញុំបងប្អូន ៣នាក់ ខ្ញុំកូនពៅ ៤នាក់ ម៉ាក់ខ្ញុំកើតដែរ អត់តែប៉ាខ្ញុំទេ។ កាលផ្ទុះដំបូងកើត ៥នាក់ តែស្លាប់ម្នាក់ហើយ តាំងពីភ្លាមៗ អាយុ ៧ខែ។ ប៉ាខ្ញុំអត់អីទេ តែបងៗ ខ្ញុំកើតដែរ ម៉ាក់ខ្ញុំក៏កើតដែរ អត់តែប៉ាខ្ញុំមួយទេ»។
ឪពុករបស់យុវតីរូបនេះ ដែលជាកសិករនៅក្នុងឃុំរកា ប្រាប់ថា ដោយសារតែការរើសអើងនេះហើយ ទើបកូនៗ របស់លោកទាំងបីនាក់ត្រូវឈប់រៀនទាំងអស់គ្នា។ លោកសោកស្តាយជាខ្លាំង ដែលប្រពន្ធ និងកូនទាំងបី កើតជំងឺអេដស៍ទាំងអស់គ្នា ហើយបារម្ភជាខ្លាំងពីអនាគតរបស់ពួកគេ ដែលមិនបានរៀនសូត្រ៖ «បាទ ! ស្តាយណាស់ដែរ កូន ជំរុញឱ្យវាទៅរៀន វាមិនទៅ វាថាខ្មាសគេ គេរើសអើងអ៊ីចឹង ស្តាយអនាគតកូនដែរ កូនទាំងពីរទាំងបី។ ទី១ អាយុ ២២ ទីពីរ អាយុ ២០ឆ្នាំ ហើយទី៣ អាយុ ១៦ឆ្នាំ។ យើងតាមដំណើររបស់យើងទៅ មិនដឹងជាគិតយ៉ាងម៉េច គិតតាមកម្មពារ ប្រសិនបើកូនទៅអ៊ីចឹងអស់ហើយ រកនិយាយអ្វីក៏អត់ចេញទេ។ អត់មានការងារធ្វើអ្វីទេ អត់មានទេ ធ្វើស្រែតិចតួចគ្រាន់បានរួចព្រឹករួចល្ងាច»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ មានករណីផ្ទុះការឆ្លងមេរោគអេដស៍ដ៏ច្រើននៅក្នុងឃុំរកា ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង មានសរុបចំនួន ៣២៥នាក់ ក្នុងនោះមានកុមារចំនួន ៦៨នាក់ ដែលបានឆ្លងជំងឺអេដស៍ តាមរយៈការចាក់ថ្នាំព្យាបាលជំងឺ ពីគ្រូពេទ្យនៅក្នុងឃុំ ឈ្មោះ យ៉ែម ជ្រិន ក្នុងអំឡុងពីឆ្នាំ១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ២០១៤។ សាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង កាលពីថ្ងៃទី៣ ធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ ក៏បានផ្ដន្ទាទោសគ្រូពេទ្យរូបនោះ ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ២៥ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទចំនួន ៣ករណី គឺបទបើកកន្លែងព្យាបាលជំងឺដោយគ្មានការអនុញ្ញាត បទអំពើឃោរឃៅពាក់ព័ន្ធនឹងឃាតកម្ម និងបទចម្លងមេរោគអេដស៍ទៅអ្នកដទៃដោយចេតនា។
ស្ត្រីកើតជំងឺអេដស៍នៅឃុំរកាម្នាក់ទៀត ដែលអាស៊ីសេរីសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ប្រាប់ថា លោកស្រីឆ្លងជំងឺអេដស៍ ដោយសារចាក់ថ្នាំកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៣ ជាមួយអតីតគ្រូពេទ្យ យ៉ែម ជ្រិន។ លោកស្រីថា ក្នុងសមាជិកគ្រួសារ ៤នាក់ គឺមានលោកស្រី និងកូនស្រីម្នាក់អាយុ ៧ឆ្នាំ ដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍។ លោកស្រីថា កូនស្រីទៅរៀនសូត្រធម្មតាដោយសារគ្មាននរណាដឹងទេ ក៏ប៉ុន្តែការរៀនសូត្រនោះ មិនសូវទៀងទាត់ទេព្រោះឧស្សាហ៍ឈឺ៖ «ខ្ញុំកើតអេដស៍ដោយសារចាក់ថ្នាំ ហើយកូនស្រីខ្ញុំអាយុ ឥឡូវ៧ឆ្នាំ កើតកាលពីឆ្នាំ២០១៤។ រៀនបានប៉ុន្មានថ្ងៃ ក៏ឈប់រៀនមួយរយៈសិន ព្រោះកើតរើម ឈឺនៅផ្ទះ ហើយអត់មាននរណាដឹងទេថា មានផ្ទុកមេរោគអេដស៍។ ជីវភាពរស់នៅពិបាកណាស់ ខ្វះមុខខ្វះក្រោយ កូនឈឺផង រកស៊ីមិនសូវបាន ឥឡូវមានកូរ៉ូណាទៀត យ៉ាប់ណាស់»។
អាស៊ីសេរីមិនទាន់មានស្ថិតិច្បាស់លាស់ពីចំនួនកុមារដែលនៅបន្តការសិក្សា ឬឈប់រៀននោះទេ ក្នុងចំណោមកុមារឆ្លង និងកើតអេដស៍ ចំនួន ៦៨នាក់ កាលពីឆ្នាំ២០១៤។ ក៏ប៉ុន្តែប្រធានអង្គការពុទ្ធសាសនា ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ លោក ប៉ុក សុជាតិ ដែលក្រុមការងាររបស់លោក បានចុះធ្វើការផ្ទាល់ជាមួយក្រុមគ្រួសារអ្នកកើតអេដស៍ទាំងនោះ ប្រាប់អាស៊ីសេរីតាមទូរស័ព្ទថា មានកុមារតិចតួចណាស់ ដែលអាចបន្តការសិក្សាបាន។
ទោះបីជាយ៉ាងណា អនុប្រធានមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក ស៊ូ សានិត មានប្រសាសន៍ថា មន្ទីរសុខាភិបាលខេត្ត រួមទាំង មន្ទីរពេទ្យបង្អែករកា តែងតែសហការជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំសាលារៀនក្នុងឃុំរកានេះ ចុះអប់រំពីវិធីថែទាំសុខភាព ជាពិសេស គឺជំរុញឱ្យគ្រូបង្រៀនក្នុងថ្នាក់ ណែនាំប្រាប់សិស្សឱ្យបញ្ឈប់ការរើសអើងដល់សិស្សដទៃទៀតដែលកើតអេដស៍៖ «យើងគាំទ្រដល់គាត់ដែលផ្ទុកមេរោគ និងនៅបន្តការសិក្សា ប៉ុន្តែយើងធ្វើបានភាគច្រើនតែជាមួយគ្រូ និងសិស្ស។ ដោយឡែករវាងសិស្សជាមួយសិស្សគ្នាឯង យើងមានការលំបាកមែនទែន ដោយសារក្មេងយើងដឹងហើយ វាពិបាកណាស់ ជួនកាលយើងប្រាប់ឱ្យទៅឆ្វេងវាទៅស្តាំ។ ប៉ុន្តែការគាំទ្ររបស់ស្ថាប័នគឺនៅតែមានអ៊ីចឹង សំរាប់ក្មេងផ្ទុកមេរោគអេដស៍ និងនៅតែបន្តការសិក្សា។ យើងណែនាំថា ប្រសិនបើគាត់ជាប់បាក់ឌុប គឺយើងឱ្យខាងក្រសួងអប់រំ ជួយគាំទ្ររហូតដល់មានអាហារូបករណ៍កន្លែងណា ឱ្យគាត់បន្តរៀនបាន ឱ្យទៅរៀនកន្លែងហ្នឹង»។
រហូតមកដល់ថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺអេដស៍នៅឃុំរកា បានកើនឡើងដល់ ៤៦នាក់ ក្នុងចំណោមអ្នកឆ្លងសរុបចំនួន ៣២៥នាក់។ ស្ថិតិអាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺអេដស៍ឱ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ អ្នកកើតជំងឺអេដស៍ ទូទាំងប្រទេសសរុបជាង ៧៣.០០០នាក់ ក្នុងនោះមានអ្នកស្លាប់ ១.៣០០។ ចំណែកអ្នកទទួលបានថ្នាំព្យាបាលវិញ គឺមានសរុប ៦១.១៩៣នាក់។
ពលរដ្ឋកើតជំងឺអេដស៍ជាច្រើន ក្នុងចំណោមអ្នកឆ្លងសរុប ៣២៥នាក់ ក្នុងឃុំរកា ត្អូញត្អែរថា ជីវិតពួកគេគឺរស់ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ដោយលំបាកជាទីបំផុត មិនអាចទៅរកការងារនៅឆ្ងាយៗ បាន។ បន្ថែមពីនេះ ពួកគេថា អ្វីដែលជាក្តីសោកសៅ និងគ្មានសង្ឃឹមនោះ គឺកូនៗ របស់ពួកគេ ដែលមានវ័យក្មេងៗ មិនអាចទៅរៀនសូត្របាន ដោយសារការរើសអើង និងបញ្ហាសុខភាពឈឺជាប្រចាំ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។