កម្មករខ្មែរមួយចំនួននៅក្រុមហ៊ុនចិន ឡងម៉េត អេហ្គ្រីខលឈ័រ (Longmate Agriculture) ដែលវិនិយោគផ្នែកដំណាំចេកនៅខេត្តកំពត មានសុខភាពទ្រុឌទ្រោម ដោយសារតែរងការបំពុលពីសារធាតុថ្នាំគីមី និងកម្មករខ្លះទៀតត្អូញត្អែរអំពីថ្លៃប្រាក់ឈ្មួញថោក ខណៈពួកគាត់បញ្ចេញកម្លាំងពលកម្មច្រើន។ ពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា មូលហេតុពលរដ្ឋភាគច្រើននៅមូលដ្ឋានទ្រាំធ្វើការនៅក្រុមហ៊ុនចិន ទាំងការលំបាក ដោយសារតែពលរដ្ឋគ្មានជម្រើស និងមិនចង់ទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសចោលក្រុមគ្រួសារ។
កម្មករខ្មែរដែលភាគច្រើនជាបុរសបាញ់ថ្នាំសារធាតុគីមីទៅលើផ្លែចេកនៅក្រុមហ៊ុនចិន ឡងម៉េត អេហ្គ្រីខលឈ័រ នៅខេត្តកំពតពុំទទួលបានកិច្ចគាំពារពីក្រុមហ៊ុនទាក់ទងនឹងការថែទាំសុខភាពនោះទេ ហើយកម្មករមួយចំនួនមានអាការក្អកជាប្រចាំ ខ្សោះអស់កម្លាំង ស្ងួតបំពង់ក និងពិបាកដង្ហើម។
កម្មករម្នាក់ធ្វើការនៅក្រុមហ៊ុនចិន ឡងម៉េត លោក ឆាយ សិលា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ថា លោក និងកម្មករផ្សេងទៀតនៅពេលយកថ្នាំសារធាតុគីមីបាញ់ថែទាំផ្លែចេកម្ដងៗគឺក្រុមហ៊ុនពុំបានផ្ដល់សំលៀកបំពាក់ការពារ និងសម្ភារៈផ្សេងទៀត ដើម្បីការពារចំហាយសារធាតុគីមីនោះទេ។ លោកថា នៅពេលកម្មករយកសារធាតុគីមីចាញ់ថែទាំផ្លែចេកនោះ ចំហាយគីមីហូរជ្រាបពេញខ្លួន ដែលធ្វើឱ្យលោក និងកម្មករមួយចំនួនទៀតមានធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ក្អក ស្ងួតបំពង់ក និងខ្សោះអស់កម្លាំង ជាដើម។ លោកព្រួយបារម្ភថា ទៅថ្ងៃខាងមុខលោកមិនដឹងប្រឈមកើតជំងឺអ្វីទៀតនោះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ដោយសារតែថ្លៃកម្លាំងពលកម្មថោក និងមានជំងឺប្រចាំកាយផងនោះ លោកត្រូវឆ្លៀតពេលទៅកាប់អុសតាមជ្រលងភ្នំ ដើម្បីយកទៅលក់ដោះស្រាយជីវភាព និងសងបំណុលធនាគារ។
លោក ឆាយ សិលា៖«ជំពាក់អង្គការអត់ជម្រើស ហើយពិបាកដើរទៅធ្វើការនៅឆ្ងាយពីផ្ទះ ទើបទ្រាំធ្វើ។ វាប្រឈមថ្នាំពុលច្រើនណាស់ ជាតិពុលចូលក្នុងខ្លួនយើង។ ពេលណាយើងនៅកម្លាំងវាមិនអាចធ្វើអីយើងបានទេ តែរាងកាយយើងទ្រុឌតិចវានឹងកើតមាន គ្រាន់តែក្លិនខ្ញុំឈឺក្បាល បាញ់ពីក្រោមដើមចេក ហើយហានិភ័យដែលវាគ្រោះថ្នាក់ហ្នឹងខ្ញុំអត់ដឹងថា ថ្ងៃក្រោយវាយ៉ាងម៉េច»។
ចំណែក កម្មករម្នាក់ទៀតថ្លែងក្នុងលក្ខខណ្ឌសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ព្រោះបារម្ភពីសុវត្ថិភាពរៀបរាប់ថា ការធ្វើការនៅក្រុមហ៊ុនមួយនេះមិនមានជីវភាពប្រសើរឡើយ ព្រោះពួកគាត់ធ្វើការឱ្យក្រុមហ៊ុនបានប្រាក់ឈ្នួល ៣ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយថ្ងៃ ខណៈអ្នកថែទាំកូនចេកវិញ បានប្រាក់ឈ្នួលតែ ១៨០ដុល្លារទេ ក្នុងមួយខែ។ លោកស្រីថា តម្លៃប្រាក់ឈ្នួលនេះមិនសក្ដិសមនឹងកម្លាំងពលកម្មរបស់កម្មករឡើយ។ លោកស្រីឱ្យដឹងថា កម្មករភាគច្រើនរួមទាំងលោកស្រីផង ទ្រាំធ្វើការដោយមិនហ៊ានងើបតវ៉ាជាមួយថៅកែនោះទេ ដោយសារព្រួយបារម្ភខ្លាចថៅកែបញ្ឈប់ពីការងារ ហើយមិនមានលុយសងធនាគារ និងមិនចង់ទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេសចោលក្រុមគ្រួសារ។
កម្មករថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ៖«និយាយទៅការងារកន្លែងនេះ គ្មានកន្លែងណាស្រណុកទេ ពិបាកទាំងអស់ តាមផ្នែកនីមួយៗធ្វើមិនទាន់ គេស្ដីឱ្យ។ ដូចពួកខ្ញុំអ៊ីចឹងចិតចេកឱ្យគេមិនស្អាត គេស្ដីឱ្យរាល់ថ្ងៃដឹងធ្វើម៉េច»។
ពលរដ្ឋឱ្យដឹងថា នៅភូមិខ្ពប ឃុំតាកែន ស្រុកឈូក ខេត្តកំពត មានពលរដ្ឋខ្មែរជាង ៣រយគ្រួសារ (៣០០) កំពុងបម្រើការងារក្នុងក្រុមហ៊ុនចិនដែលវិនិយោគដាំណាំចេកឈ្មោះ ឡងម៉េត អេហ្គ្រីខលឈ័រ។ នៅតំបន់ភូមិខ្ពប ឃុំតាកែន គឺជាតំបន់ជនបទដាច់ស្រយាល គ្មានផ្សាររោងចក្រសហគ្រាសនោះទេ និងមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០គីឡូម៉ែត្រពីទីរួមខេត្តកំពត។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងតំណាងក្រុមហ៊ុនចិន ឡងម៉េត អេហ្គ្រីខលឈ័រ ដើម្បីសុំការឆ្លើយតបជុំវិញរឿងនេះបាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តកំពត លោក ឃុត ឧសភា អភិបាលខេត្តកំពត លោក ម៉ៅ ធនិន និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក ឌិត ទីណា ក៏មិនអាចទាក់ទងបានដែរនៅថ្ងៃដដែលនេះ។
កន្លងទៅ ក្រុមហ៊ុនចិនដែលវិនិយោគដំណាំចេក ឡងម៉េត មិនត្រឹមតែប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមីធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សុខភាពកម្មករខ្មែរ និងផ្ដល់ប្រាក់ឈ្នួលដល់កម្មករក្នុងតម្លៃថោកតែប៉ុណ្ណោះទេ ក្រុមហ៊ុនមួយនេះធ្លាប់កេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្ម និងរំលោភយកដីធ្លីពលរដ្ឋថែមទៀតផង។
ក្រសួងកសិកម្មអះអាងថា ការនាំចេញកសិផលចេកពីកម្ពុជាទៅក្រៅប្រទេសបានកើនឡើងខ្លាំងចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨ មក គឺកើនឡើងពីជាង ៣ម៉ឺនតោនក្នុងឆ្នាំ២០១៨ រហូតដល់ជាង ៤សែន ២ម៉ឺនតោននៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ ក្នុងនោះស្ទើរតែ ៩០ភាគរយនាំទៅប្រទេសចិន។ ចំណែក ក្នុងរយៈពេល ២ខែ កាលដើមឆ្នាំ២០២៣ វិញ ក្រុមហ៊ុនអះអាងថា នាំចេញផ្លែចេកស្រស់ ទៅកាន់ប្រទេសចិនចំនួនជាង ៨ម៉ឺន ៨ពាន់តោន (៨៨.១៤០)។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (LICADO) ប្រចាំខេត្តកំពត លោក ប៉ែន វុទ្ធា ឱ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីដឹងថា ថ្វីដ្បិតក្រុមហ៊ុននាំចេញផ្លែចេកលក់ទៅទីផ្សារចិនច្រើន ប៉ុន្តែមិនបានធ្វើឱ្យជីវភាពកម្មករខ្មែរធូរធារនោះទេ។ លោកឱ្យដឹងទៀតថា កន្លងទៅក្រុមកម្មករនៅកសិដ្ឋានដាំចេកតែងតវ៉ាបញ្ហាក្រុមហ៊ុនកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្ម ប៉ុន្តែពួកគេពុំហ៊ានដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅខាងអាជ្ញាធរនោះទេ ដោយសារតែខាងក្រុមហ៊ុនបញ្ឈប់ពីការងារ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ ចាត់ទុកការគំរាមកំហែងរបស់ក្រុមហ៊ុនគឺជាការរំលោភសិទ្ធិការងារកម្មករ និងស្នើឱ្យអាជ្ញាធរវិធានការដោះស្រាយបញ្ហាជូនកម្មករ ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពកសិករខ្មែរ។
លោក ប៉ែន វុទ្ធា៖«ក្នុងករណីដែលកម្មករគ្រាន់តែការអនុវត្តសិទ្ធទាមទារអត្ថប្រយោជន៍របស់គាត់ស្របនឹងគោលការណ៍លក្ខខណ្ឌការងាររបស់គាត់ ប៉ុន្តែ ការអនុវត្តរបស់គាត់មិនត្រូវបានអនុវត្តដោយសារតែមានការគំរាមកំហែងបំភិតបំភ័យបែបហ្នឹងវាជារឿងរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់កម្មករ។ ចំណុចទាំងអស់នេះ កម្មករគួរតែក្លាហានក្នុងការស្នើសុំ ជំរុញឱ្យមន្ទីរមានសមត្ថកិច្ច ដូចជាមន្ទីរការងារ និងក្រសួងការងារ ចុះធ្វើអធិការកិច្ចចំពោះការអនុវត្តរបស់ក្រុមហ៊ុនហ្នឹង តើវាមានភាពត្រឹមត្រូវច្បាប់ស្ដីពីរបបសន្តិសុខសង្គមក្នុងការគាំពារលើកម្មករធ្វើការក្នុងក្រុមហ៊ុននោះ»។
ក្រុមហ៊ុនចិន ឡងម៉េត អេហ្គ្រីខលឈ័រ កាលពីឆ្នាំ២០១៨ ទទួលបានសិទ្ធវិនិយោគលើផ្ទៃដីប្រមាណជាង ១ពាន់ហិកតារ នៅទីតាំងភូមិដុំផ្តៅ ឃុំត្រពាំងភ្លាំង ស្រុកឈូក ខេត្តកំពត ក្នុងគម្រោងវិនិយោគផ្នែកដំណាំចេកមានទឹកប្រាក់ ៣២លានដុល្លារ។
ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលទទូចដល់អាជ្ញាធរជួយជំរុញក្រុមហ៊ុនដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលកម្មករ និងផ្ដល់កិច្ចគាំពារនានាជូនកម្មករដែលងាយរងផលប៉ះពាល់សុខភាពដោយសារថ្នាំជាតិគីមី និងដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពកម្មករខ្មែររស់នៅប្រកបដោយសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។