ព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ទាក់ទងនឹងសុខភាពនៅប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ នេះ គឺមានការផ្ទុះឡើងនៃការឆ្លងរាលដាលមេរោគអេដស៍នៅភូមិរកា ឃុំរកា ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង។
ចាប់តាំងពីពាក់កណ្ដាលខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើននាក់នៅក្នុងភូមិរកា ឃុំរកា ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង ចាប់ផ្ដើមផ្អើល និងនាំគ្នាសម្រុកទៅពិនិត្យឈាម បន្ទាប់ពីដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងភូមិនេះជាច្រើននាក់មានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ (HIV) ដោយមិនដឹងមូលហេតុ។
ការធ្វើឱ្យរឹតតែភ្ញាក់ផ្អើលពេញភូមិដូច្នេះ គឺអ្នកភូមិប្រុសស្រី ចាប់ពីកុមារតូចៗ រហូតដល់ចាស់ជរាដែលទៅធ្វើតេស្តឈាមភាគច្រើន មានលទ្ធផលដំបូងបង្ហាញថា ផ្ទុកមេរោគអេដស៍។
អ្នកឃុំរកាម្នាក់ ដែលទៅធ្វើតេស្តឈាម ឃើញមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ថ្លែងនៅថ្ងៃទី១៥ ធ្នូ ថា សមាជិកក្នុងក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ជាមនុស្សស្អាតស្អំ គឺពុំមាននរណាម្នាក់ធ្លាប់មានប្រវត្តិមិនល្អទៅប៉ះពាល់មនុស្សដែលផ្ទុកមេរោគឡើយ។ អ្នកភូមិរូបដដែលសង្ស័យថា ការឆ្លងនេះ ប្រហែលជាតាមម្ជុលចាក់ថ្នាំរបស់គ្រូពេទ្យ ដែលព្យាបាលជំងឺកាលពីប្រមាណ ៦ខែកន្លងទៅ៖ «ខ្ញុំមិនដឹងថា គ្រូពេទ្យដែលខ្ញុំចាក់ថ្នាំកន្លងមកហ្នឹងយ៉ាងមិចទេ គឺគ្រាន់តែដឹងថា គាត់គ្រូពេទ្យចាក់ថ្នាំឲ្យអ្នកភូមិជាប្រចាំ។អ្នកមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ហ្នឹងមិនដឹងថា គាត់មានមេរោគ ឬមិនមាននោះទេ ប៉ុន្តែឃើញគេមកធ្វើតេស្តឈាមហើយមានរោគសញ្ញាមេរោគច្រើន ខ្ញុំក៏មកដែរទៅ»។
ពេលដែលលទ្ធផលឈាមដំបូងឃើញមានអ្នកជំងឺជាច្រើននាក់ផ្ទុកមេរោគអេដស៍នោះ ធ្វើឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធព្រួយបារម្ភ។ ដោយឃើញមានច្រើនករណីបែបនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏មិនទាន់ជឿលើរបាយការណ៍នេះភ្លាមៗដែរ។
ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅភូមិរកា ដែលសមាជិកក្រុមគ្រួសារមានមេរោគអេដស៍ចំនួន ៥នាក់ ថ្លែងថា ការអប់រំនេះជាវិធីមួយធ្វើឲ្យក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេមានក្ដីសង្ឃឹមឡើងវិញ បន្ទាប់ពីទៅពិនិត្យឈាមឃើញមានមេរោគអេដស៍ ហើយរវើរវាយធ្វើអ្វីមិនកើតអស់ជាច្រើនថ្ងៃមកនោះ។ លោកថា មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធគួរចុះអប់រំផ្ដល់កម្លាំងចិត្តដល់អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ឲ្យបានច្រើនបន្ថែមទៀត ដើម្បីកុំឲ្យពួកគេរស់នៅដោយឯកោគ្មានទីពឹងនោះ៖ «បាទ! បានពួកគាត់មកសួរសុខទុក្ខណែនាំពន្យល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ អ៊ីចឹងពួកយើងខ្ញុំមានអារម្មណ៍កក់ក្ដៅណាស់ ធ្វើឲ្យពួកគាត់យើងខ្ញុំមិនភ័យព្រួយពីការកើតជំងឺនេះខ្លាំងដូចពេលមុខនោះទេ»។
មេឃុំរកា អ្នកស្រី ស៊ឹម ពៅ ថ្លែងថា ពលរដ្ឋដែលសង្ស័យថា មានផ្ទុកមេរោគអេដស៍នោះ ភាគច្រើនជាអ្នកភូមិរកាតែម្ដង៖ «ដំបូងប្រជាពលរដ្ឋទៅពិនិត្យរកមើលមេរោគស្វាយ និងប្រមេះទេ ប៉ុន្តែពេលទៅពិនិត្យក៏ប្រទះឃើញមេផ្ទុកមេរោគអេដស៍នោះតែម្ដង ហើយក៏ផ្អើលនាំគ្នាធ្វើតេស្តឈាមជាបន្តបន្ទាប់ទៅ។ហើយការពិនិត្យឃើញថាអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍មានទាំងមនុស្សចាស់មានទាំងកូនក្មេង»។
រីឯជំទប់ទី២ នៃឃុំរកា ឲ្យដឹងថា រហូតមកដល់នៅថ្ងៃទី៣០ ធ្នូ ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ក្នុងខ្លួន នៅក្នុងឃុំរកា មានចំនួនជាង ២០០នាក់ (ត្រឹមថ្ងៃទី៣០ ធ្នូ)។ គេសង្ស័យថា ចំនួននេះអាចនឹងកើនឡើងទៀត។
ប្រជាពលរដ្ឋក្មេងចាស់ប្រុសស្រី ក្នុងឃុំរកា ដែលសង្ស័យថា ខ្លួនឯងអាចមានមេរោគអេដស៍ នៅតែនាំគ្នាទៅពិនិត្យឈាមជាបន្តបន្ទាប់។
អ្នកភូមិរកាម្នាក់ឱ្យដឹងថា សមាជិកក្នុងក្រុមគ្រួសារចំនួន ៤នាក់ មានកុមារ ២នាក់ និងមនុស្សចាស់ ២នាក់ផ្ទុកមេរោគអេដស៍។ ពលរដ្ឋរូបនេះសង្ស័យថា មូលហេតុដែលនេះ គឺតាមរយៈម្ជុលចាក់ថ្នាំរបស់គ្រូពេទ្យដែលព្យាបាលជំងឺកាលពីពេលកន្លងទៅ៖ «ខ្ញុំឆ្ងល់មិនដឹងហេតុអីបានជាកើតជំងឺនេះស្ទើរពេញមួយផ្ទះអ៊ីចឹងទេ។ ខ្ញុំសន្និដ្ឋានថា ជំងឺនាំវាឆ្លងមកពីការចាក់ថ្នាំហ្នឹងឯង ប៉ុន្តែមិនដឹងថាឆ្លងពីការចាក់ថ្នាំរបស់គ្រូពេទ្យណានោះទេ។ ខ្ញុំអំពាវនាវឲ្យក្រសួងសុខាភិបាល ស្រាវជ្រាវរកការពិតមើលថាតើការឆ្លងជំងឺដ៏ច្រើនបែបនេះមកពីអ្វី?»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះដែរ អាជ្ញាធរជាតិប្រយុទ្ធនឹងជំងឺអេដស៍នៃក្រសួងសុខាភិបាល លោក តែង គន្ធី បញ្ជាក់ថា ការសង្ស័យតាមរយៈការសាកសួពីប្រជាពលរដ្ឋដែលធ្វើតេស្តឈាមឃើញថា មានមេរោគអេដស៍នោះ បង្ហាញថា ភាគច្រើនពួកគាត់ធ្លាប់មានប្រវត្តិចាក់ថ្នាំជាមួយពេទ្យភូមិចំនួន ២នាក់ ប៉ុន្តែក្នុងនោះមានគ្រូពេទ្យម្នាក់ដែលប្រជាពលរដ្ឋសង្ស័យជាងគេ។
ផលវិបាកនៃការឆ្លងមេរោគអេដស៍ ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋទាំងអ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍ និងអ្នកដែលពុំមានមេរោគនៅភូមិរកា ខេត្តបាត់ដំបង បារម្ភកូនចៅពិបាករកគូស្រករនៅពេលអនាគត ហើយខ្មាសអៀនក្នុងការបង្ហាញខ្លួននៅទីសាធារណៈ។ អ្នកភូមិបញ្ជាក់ថា សព្វថ្ងៃនេះគ្រួសារមួយចំនួនដែលឆ្លងមេរោគអេដស៍ ត្រូវគេរិះគន់បណ្ដើរៗហើយ ហើយធ្វើឲ្យសិស្សមួយចំនួនមិនចង់ទៅសាលារៀននោះទេ៖ «ខ្ញុំព្រួយបារម្ភខ្លាំងទៅលើកូន ព្រោះទៅថ្ងៃអនាគតខ្លាចមិនមានគូស្រករនឹងគេ។ អនាគតគ្នាទៅមុខទៀតមិនដឹងយ៉ាងណា បើជំងឺនេះព្យាបាលមិនជាអ៊ីចឹង។ ខ្ញុំបារម្ភខ្លាចកូនពេញក្រមុំទៅគ្មានអ្នកមកស្ដីដណ្ដឹងជាគូរអនាគត ពីព្រោះអ្នកកើតជំងឺអេដស៍ហ្នឹងពេលភូមិទៅហើយ។ យើងមនុស្សកើតទៅវាមិនជាសំខាន់ទេ តែក្មេងដល់ពេលកើតអ៊ីចឹងទៅមិនជាយ៉ាងនោះទេ»។
អ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណៈកម្មការទី៨ រដ្ឋសភា ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ចុះអប់រំផ្លូវចិត្តដល់អ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍នៅភូមិរកានោះ។
ដើម្បីផ្ដល់កម្លាំងចិត្តដល់អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍ កុំពួកគាត់គិតរវើរវាយចំពោះអ្វីដែលគាត់ជួបប្រទះនោះ អ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃសមាជិកគណៈការទី៨ រដ្ឋសភា និងអ្នកតំណាងរាស្ត្រខេត្តបាត់ដំបង ដឹកនាំក្រុមគ្រូពេទ្យជំនាញផ្នែកជំងឺអេដស៍ និងចិត្តសាស្ត្រ ចុះអប់រំផ្លូវចិត្តដល់អ្នកភូមិរកានោះ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ធ្នូ។
ប្រធានគណៈកម្មការទី៨នៃរដ្ឋសភា ទទួលបន្ទុកសុខាភិបាល សង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន យុវនីតិសម្បទា ការងារបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈនិងកិច្ចការនារី អ្នកស្រី កែ សុវណ្ណរតន៍ មានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ពីគោលបំណងដើម្បីកុំឲ្យពួកគាត់ព្រួយបារម្ភពីការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ និងកុំឲ្យអ្នកដទៃរើសអើងអ្នកកើតជំងឺអេដស៍ជាដើម៖ «អ៊ីចឹងទេវិធានការដំបូងយើងធ្វើការលើកទឹកចិត្តទៅលើផ្នែកស្មារតីចិត្តសាស្ត្រពន្យល់ណែនាំដល់ពួកគាត់។ ពីព្រោះពួកគាត់បាក់ទឹកក្នុងការប្រកបអាជីវកម្មចិញ្ចឹមជីវិតប្រចាំថ្ងៃ ដូចនោះបានជាយើងនាំយករបស់របរមួយចំនួនទៅចែកជូនដល់ពួកគាត់នោះ»។
អ្នកស្រី កែ សុវណ្ណរតន៍ បញ្ជាក់ថា អ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅឃុំរកា មានចំនួន ៣ភូមិ រួមមាន ភូមិរកា ភូមិកំពេញស្ងែ និងភូមិតាហែន ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង ហើយនៅក្នុងនោះភូមិរកា កើតច្រើនជាងគេ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង ២ពាន់នាក់។
ប្រធានមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក វឿង ប៊ុនរ៉េត ថ្លែងថា គ្រូពេទ្យ យ៉ែម ជ្រិន ដែលអ្នកភូមិសង្ស័យជាអ្នកចម្លងមេរោគនោះ ធ្លាប់ធ្វើជាពេទ្យមកពីជំរំភៀសខ្លួនព្រំដែនថៃ ហើយពុំមានសញ្ញាប័ត្រពេទ្យត្រឹមត្រូវនោះទេ។
អភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក ចាន់ សុផល មានឲ្យដឹងនៅរសៀលថ្ងៃទី២២ ធ្នូថា គ្រូពេទ្យឈ្មោះ យ៉ែម ជ្រិន បានសារភាពថា ការព្យាបាលជំងឺប្រជាពលរដ្ឋក្នុងភូមិរកាកន្លងមក គឺពុំបានផ្លាស់ប្ដូរសឺរ៉ាំងចាក់ថ្នាំញឹកញាប់ទេ៖ «តាមការសាកសួហ្នឹងមានកន្លងខ្លះ ម្ជុលមានការប្ដូរដែរ ក៏ប៉ុន្តែគាត់ប្រើស៊ីរាំងដែលគ្មានអនាម័យ គឺមិនបានស្ងោស៊ីរាំងឲ្យងាប់មេរោគជាមុន ហើយបញ្ហានេះសមត្ថកិច្ចកំពុងធ្វើការវិភាគទៅថ្នាំពេទ្យដែលប្រមូលបានបន្តនៅឡើយ»។
នៅរសៀលថ្ងៃដដែល ព្រះរាជអាជ្ញានៃសាលាដំបូងខេត្តបាត់ដំបង សម្រេចចោទប្រកាន់គ្រូពេទ្យយ៉ែម ជ្រិន ចំនួន ៣ករណី។ ក្នុងនោះទី១ ចោទពីបទប្រព្រឹត្តដោយចេតនាធ្វើឲ្យអ្នកដទៃឆ្លងមេរោគអេដស៍ ទី២ អំពើឃោរឃៅពាក់ព័ន្ធនឹងឃាតកម្ម និងទី៣ បើកកន្លែងពិនិត្យសុខភាពដោយពុំមានការអនុញ្ញាតពីក្រសួងសុខាភិបាល។
កាលពីរសៀលថ្ងៃទី២០ ធ្នូ ប្រធានគណៈកម្មការទី៨នៃរដ្ឋសភាអ្នកស្រី កែ សុវណ្ណរតន៍ អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលស្វែងរកកញ្ចប់ថវិកាផ្គត់ផ្គង់ទៅដល់ពលរដ្ឋដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍នៅមណ្ឌលសុខភាពរកានោះ ដើម្បីយកទៅដោះស្រាយជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគាត់៖ «ត្រូវតែគិតគួរចំពោះរឿងនេះ ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋដែលឆ្លងមេរោគអេដស៍នេះមានចំនួនច្រើនណាស់ ហើយមានគ្រួសារខ្លះកើតដល់ទី ៣នាក់អីអ៊ីចឹង ហើយមានទាំងក្មេងទាំងមនុស្សចាស់។ ដូច្នេះពួកគាត់ច្បាស់ជាជួបនៅការលំបាកជាមិនខាន»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល លោក ម៉ម ប៊ុនហេង មានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងបញ្ជូនក្រុមគ្រូពេទ្យជំនាញបន្ថែមទៀតចុះមកស្រាវជ្រាវ និងតាមដានមេរោគនេះ៖ «សូមជម្រាបជូនថា យើងមានក្រុមពេទ្យរបស់យើងហ្នឹងចុះធ្វើការការងារនេះជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបន្ថែមទៀត ដូចនេះសុំឲ្យបងប្អូនដែលបានមកពិនិត្យជំងឺជួយសហការឲ្យបានល្អជាមួយនឹងគ្រូរបស់យើង»។
ការឆ្លងរាលដាលមេរោគអេដស៍ រាប់រយនាក់នាក់នេះ ជាព្រឹត្តិការណ៍លេចធ្លោធំជាងគេមួយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤។ រហូតមកដល់ពេលនេះប្រជាពលរដ្ឋនៅតែសម្រុកទៅធ្វើតេស្តឈាមជាបន្តបន្ទាប់នៅឡើយ។
ដោយឡែក ទាក់ទងនឹងជំងឺផ្ដាសាយបក្សីវិញ ក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសុខភាពពិភពលោក បានរកឃើញអ្នកឆ្លងជំងឺផ្ដាសាយបក្សី H5N1 ករណីថ្មីចំនួន ៩ករណី ចាប់តាំងពីដើមខែកុម្ភៈ ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤។ ចំនួន ៩ករណីនេះបានបង្កើនតួលេខករណីឆ្លងជំងឺផ្ដាសាយបក្សីសរុបនៅប្រទេសកម្ពុជា ដល់ ៥៦ករណី បន្ទាប់ពីបានរកឃើញករណីដំបូងនៅឆ្នាំ២០០៥។ ក្នុងចំណោម ៥៦ករណី មាន ៣៧ករណីស្លាប់ និង ១៩ករណីនៅរស់។ ភាគច្រើននៃករណីឆ្លងមេរោគផ្ដាសាយបក្សី H5N1 គឺច្រើនលើកុមារដែលមានអាយុក្រោម ១៤ឆ្នាំ។
ប្រធាននាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺនៃក្រសួងសុខាភិបាល លោកវេជ្ជបណ្ឌិត លី សូវ៉ាន់ ណែនាំឱ្យពលរដ្ឋប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ចំពោះជំងឺផ្លូវដង្ហើមផ្សេងៗ និងជំងឺផ្ដាសាយបក្សី H5N1 ពីព្រោះវាច្រើនផ្ទុះឡើងក្នុងរដូវរំហើយ៖ «បញ្ហាសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋយើងនៅតែប្រឈម ហើយដូចអស់លោក-លោកស្រីជ្រាបហើយថា រដូវរងាមកដល់ហើយ ហើយធម្មតាជំងឺនេះ តែងតែមានផ្ទុះឡើងរៀងរាល់ខែរងាហ្នឹង។ ជាពិសេស គឺខែធ្នូ រហូតដល់ខែមេសា ពីព្រោះវាជារយៈពេលដែលរងាផង ស្ងួតផង ហើយប្រជាពលរដ្ឋយើងមានពិធីបុណ្យច្រើន ហើយធ្វើឱ្យមានការចល័តមាន់ទាក៏ច្រើនដែរ។ ដូច្នេះ យើងអាចប្រឈមបញ្ហាសុខភាពទាក់ទងជំងឺផ្ដាសាយបក្សី»។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិតមានប្រសាសន៍ថា ការប្រុងប្រយ័ត្ននេះ ក៏ព្រោះតែក្រសួងកសិកម្មមិនទាន់ចេញប្រកាសថា ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសរួចផុតពីជំងឺផ្ដាសាយបក្សី H5N1 នៅឡើយ។
រីឯជំងឺអ៊ីបូឡា (Ebola) ដែលជាការភ័យព្រួយទូទាំងពិភពលោកនោះ ប្រទេសកម្ពុជា បានឆ្លងផុតដោយមិនទាន់មានករណីសង្ស័យណាមួយនៅឡើយទេ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។