អង្គការសិទ្ធិមនុស្សចេញរបាយការណ៍រំលោភសិទ្ធិមនុស្សរយៈពេល ១០ឆ្នាំដោយសង្ឃឹមថាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនឹងបានប្រសើរជាងមុន
2019.12.04
មន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) រំពឹងថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សអាចនឹងមានប្រសើរឡើងវិញ នៅពេលមានសម្ពាធពីអន្តរជាតិ ពិសេសពីសហភាពអឺរ៉ុប។ ការរំពឹងនេះកើតមានស្របពេល ដែលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ចេញរបាយការណ៍រួមមួយ កាលពីថ្ងៃទី៣ ធ្នូ ដែលជាការចងក្រងរាល់ហេតុការណ៍សំខាន់ៗស្ដីពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស នៅក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំ គិតមកដល់ឆ្នាំ២០១៩នេះ។ របាយការណ៍នេះ ជាផ្នែកនៃការចូលរួមប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដោយបានផ្ដោតលើសិទ្ធិសំខាន់ៗចំនួន៥ ដែលរួមមាន សិទ្ធិដីធ្លី នយោបាយ ការងារ សង្គមស៊ីវិល និងសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលថា របាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការអនុវត្តពិតប្រាកដរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលតែងធានាការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូចាប់ផ្ដើមបង្ហាញរបាយការណ៍រួមស្ដីពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរយៈពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយ ជារៀងរាល់ថ្ងៃនៅលើគេហទំព័ររបស់អង្គការនេះ គឺមួយថ្ងៃចេញរបាយការណ៍សម្រាប់មួយឆ្នាំ បន្តបន្ទាប់គ្នារហូតដល់ដល់ថ្ងៃ ទី១០ធ្នូ ២០១៩ ដែលជាទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
នាយករងទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត ឱ្យដឹងថា ស្ថានភាពនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា មានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ ឬធូរស្រាលទៅតាមការប្រែប្រួលនៃស្ថានភាពនយោបាយ។ លោកកត់សម្គាល់ថា នៅពេលមានការបោះឆ្នោតម្ដងៗការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សក៏អាក្រក់ដែរ៖ «នៅពេលមានការបោះឆ្នោត ឬក៏មុនពេលបោះឆ្នោតហ្នឹង ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ឬក៏លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹងវាតែងតែមានការដើរថយក្រោយ ឬក៏មានហេតុការណ៍បន្តបន្ទាប់ ហើយចុងក្រោយនេះគឺចន្លោះពីឆ្នាំ២០១៧ ដល់ ២០១៩ មានបញ្ហាច្រើនណាស់ទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្សនេះ ចាប់តាំងពីការរម្លាយគណបក្សប្រឆាំង»។
មន្ត្រីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) រំពឹងថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សអាចនឹងមានប្រសើឡើងវិញ នៅពេលមានសម្ពាធពីអន្តរជាតិ ពិសេសគឺនៅពេលដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកែប្រែស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ប៉ុន្តែលោក អំ សំអាត នៅតែមានការព្រួយបារម្ភដែរនៅពេលដែលទិវាសិទ្ធិមនុស្ស១០ធ្នូ ត្រូវរដ្ឋាភិបាលលុបចោលពីប្រតិទិនឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំនៅឆ្នាំ២០២០ខាងមុខនោះ។
ឆ្លើយតបនឹងរបាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនេះ អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក អ៊ន កត្តា បានលើកឡើងថា អ្វីដែលអង្គការលីកាដូបានលើកឡើងគឺជាការមើលឃើញមួយជ្រុង ខុសគ្នាពីអ្វី ដែលរដ្ឋាភិបាលតែងប្រឹងប្រែង និងសម្រេចបាន។
«ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងឃើញថា សេចក្ដីស្នើសុំ និងកង្វល់របស់គាត់ យើងនឹងពិចារណាថាតើយើងធ្វើអ្វីឱ្យបានប្រសើរជាងនេះថែមទៀត សមិទ្ធផលធំធេងរបស់រដ្ឋាភិបាលមានហើយនោះ យើងនឹងយកគំនិតនោះមកពិចារណា ដើម្បីកែលំអចំណុចខ្វះខាត ដើម្បីបន្តកាពារ និងលើកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាយើងទាំងអស់គ្នា»។
ចំពោះការបារម្ភថាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សអាចនៅតែមានបញ្ហានៅឆ្នាំខាងមុខដោយសារការលុបចោលទិវាសិទ្ធិមនុស្សពីការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ លោក អ៊ន កត្តា ពន្យល់ថា មានប្រទេសជាច្រើន ដែលមិនប្រារព្ធទិវានេះជាទិវាជាតិ តែក៏មិនមែនមានន័យថាប្រទេសទាំងនោះជាប្រទេសរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែរ។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣ ខែធ្នូ អង្គការលីកាដូបានបង្ហាញរបាយការណ៍ពីការំលោភសិទ្ធិមនុស្សនោះបានបីឆ្នាំដែរ គឺនៅឆ្នាំនៅឆ្នាំ២០១០ ២០១១ និង២០១២។ ក្នុងឆ្នាំ២០១០ ករណីជម្លោះដីធ្លីនៅក្នុងឆ្នាំនេះកើតចេញពីការរំលោភបំពានសិទ្ធិពលរដ្ឋដោយមន្ត្រីនគរបាល និងកងរាជអាវុធហត្ថ ដែលប្រើអាវុធបាញ់បោះលើពលរដ្ឋ ដើម្បីកាងការពារដីឱ្យក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ ករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដែលធ្ងន់ធ្ងរនោះរួមមាន ការបង្ក្រាបទៅលើក្រុមស្ត្រីការពារសិទ្ធិដីធ្លីក្នុងតំបន់បឹងកក់ ចាប់ខ្លួនអ្នកស្រី ទេព វន្នី គង់ ចន្ថា និងនន សុខេន អាជ្ញាធរបាញ់រះលើពលរដ្ឋរឿងដីធ្លីជាមួយមន្ត្រីយោធានៅកំពង់ស្ពឺ ការបិទសមាគមធាងត្នោតជាបណ្ដោះអាសន្ន ការបិទកាសែតក្នុងស្រុកដែលរិះគន់បក្សកាន់អំណាច ការចាប់ខ្លួនសហជីពពេលទាមទារប្រាក់ឈ្នួល និងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយវៀតណាមជាដើម។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ អង្គការលីកាដូបង្ហាញថាមានករណី ចាប់ឃុំខ្លួន លោក ប៊ន សំណាង និង សុខ សំអឿន ឡើងវិញក្នុងសំណុំរឿងឃាតកម្មលើមេដឹកនាំសហជីព លោក ជា វិជ្ជា ករណីឃាតកម្មលើអ្នកសារព័ត៌មាន លោក ហង្ស សេរីឧត្តម ពាក់ព័ន្ធរឿងកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការចាប់ខ្លួនស្ត្រីសកម្មជនដីធ្លី យ៉ោម បុប្ផា និង ទឹម សាក់មុន្នី ករណីចាប់ខ្លួន ប្រធានវិទ្យុសំបុកឃ្មុំ លោក ម៉ម សូណង់ដូ និងពលរដ្ឋមួយចំនួនទៀត ពីបទចោទថាបង្កើតតំបន់អបគមន៍ ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនតំបន់បឹងកក់១៣ នាក់ និងគំរាមកំហែងព្រះសង្ឃ លួន សុវ៉ាត ករណីឃាតកម្ម លើ អ្នកការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ លោក ឈុត វុទ្ធី ការបាញ់សម្លាប់ក្មេងស្រី នៅក្នុងខេត្តក្រចេះក្នុងរឿងជម្លោះដីធ្លី ការបាញ់ប្រហាររបស់អតីតអភិបាលក្រុងបាវិត ទៅកម្មការិនី៣នាក់ រួមនឹងការបាញ់ប្រហារទៅលើក្រុមជនជាតិដើមនភាគតិចរឿងជម្លោះដីធ្លីនៅខេត្តភូមិភាគឥសានជាដើម។
បើទោះជាយ៉ាងណាបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សនេះមិនមែនមានតែក្នុងរបាយការណ៍របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកឡើយ។ គណៈកម្មការអឺរ៉ុបកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែ វិច្ឆិកា បានចេញរបាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមមុននឹងឈានទៅព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធគ្រប់មុខទំនិញលើកលែងតែអាវុធ EBA ពីកម្ពុជា និងបានទុកពេល១ខែឱ្យរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតប។ របាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមរកឃើញថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន មានករណីរំលោភជាប្រព័ន្ធយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើសិទ្ធិសំខាន់ៗចំនួន ៥ រួមមានសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិដីធ្លី សិទ្ធិសង្គម និងវប្បធម៌៕