យុទ្ធនាការទាមទារឲ្យដោះលែងមន្ត្រីសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ចំនួន ៤នាក់ និងអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប ម្នាក់ ដែលកំពុងជាប់ឃុំ ត្រូវគេស្គាល់ថាជាយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ។ បើទោះបីជាដើមកំណើតនៃយុទ្ធនាការនេះមានបំណងទាមទារសេរីភាពសម្រាប់អ្នកទាំង ៥នាក់ក្ដី ក៏យុទ្ធនាការនេះ ជារឿយៗត្រូវប្រមុខរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលភ្ជាប់ទៅនឹងដើមកំណើតនៃបដិវត្តន៍ពណ៌។ ចំពោះអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលបានរួមគ្នាផ្ដួចផ្ដើមយុទ្ធនាការនេះ នៅតែអះអាងថា ពួកគេពុំមានចេតនាណាផ្សេងក្រៅពីចង់បានសេរីភាពសម្រាប់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សឡើយ។
ទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ទាំងអ្នកសហគមន៍ដែលចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ នឹងមិនបោះបង់យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅឡើយ ដរាបណាពន្លឺសេរីភាពនៅមិនអាចទទួលបានសម្រាប់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) លោក ប៉ា ងួនទៀង មានប្រសាសន៍ថា បើទោះបីជាមានការលើកឡើងដោយភ្ជាប់យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ ទៅនឹងបដិវត្តន៍ពណ៌ក៏ពិតមែន ក៏មកដល់ពេលនេះ លោកយល់ថាអាជ្ញាធរបានយល់ពីបំណងនៃយុទ្ធនាការនេះហើយដែរ៖ « នាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្លាប់ប្រកាសថា គាត់អាចពិចារណានៅក្នុងការដោះលែងអ្នកទាំង ៥នាក់ហ្នឹង មិនបាច់ទៅធ្វើយុទ្ធនាការពណ៌ខ្មៅអីទេ។ ចំណុចនេះមានន័យថាជាចំណុចជោគជ័យមួយ។ មានន័យថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីទទួលស្គាល់ថា ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅជាយុទ្ធនាការទាមទារឲ្យមានការដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស » ។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី គឺជាស្ត្រីដំបូងដែលត្រូវចាប់ខ្លួនក្នុងយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅកាលពីល្ងាចថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦ ក្នុងពេលធ្វើយុទ្ធនាការនេះនៅក្នុងសហគមន៍បឹងកក់។
លោក ប៉ា ងួនទៀង រំឭកថា គោលគំនិតដំបូងនៃការបង្កើតយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ គឺការទាមទារដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុកចំនួន ៤នាក់ និងអគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប ម្នាក់ ដែលត្រូវចាប់ឃុំនៅថ្ងៃច័ន្ទ នាចុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦៖ « អ្វីមួយដើម្បីទាមទារឲ្យមានការដោះលែងពួកគាត់ ឬក៏បង្ហាញនូវការយកចិត្តទុកដាក់របស់ពួកយើង ចំពោះពួកគាត់ដែលជាជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារហ្នឹង។ ក្រោយពីមានការលើកឡើងបែបហ្នឹង ទើបមានការជជែកគ្នា។ ចឹងយើងសម្រេចគ្នាយើងស្លៀកពាក់ពណ៌ខ្មៅរៀងរាល់ថ្ងៃច័ន្ទ ដើម្បីជាសំឡេងបន្លឺទៅដល់សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណាដោះលែងពួកគាត់មកវិញ » ។
នៅក្រោយការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា និងការចាប់ខ្លួនអ្នកស្រី ទេព វន្នី យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ បានបន្ថែមគោលបំណងក្នុងការទាមទាររបស់ខ្លួន។ ក្នុងនោះ ពេលខ្លះក៏បានទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរស្វែងរកយុត្តិធម៌ពិតនៃការស្លាប់របស់លោក កែម ឡី និងទាមទារឲ្យដោះលែងអ្នកស្រី ទេព វន្នី ផង។ លុះមានការចាប់ខ្លួនអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយ លោក គឹម សុខ អ្នកធ្វើយុទ្ធនាការក៏បន្ថែមការទាមទារឲ្យដោះលែងលោក គឹម សុខ ដែរ។
យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅដែលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលសន្មតឡើងនោះ គឺជាការពាក់អាវពណ៌ខ្មៅព្រមៗគ្នានៅរៀងរាល់ថ្ងៃច័ន្ទ ដើម្បីបង្ហាញថា ពួកគេចាត់ទុកការចាប់ឃុំខ្លួនមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនការពារសិទ្ធិដីធ្លី គឺជាអំពើអយុត្តិធម៌។ មកដល់ពេលនេះ យុទ្ធនាការនេះមានដំណើរការរប៉េះរប៉ោះ ហើយជាចុងក្រោយនេះ អ្នកសហគមន៍បឹងកក់បានប្រកាសផ្អាកយុទ្ធនាការនេះមួយរយៈពេល ដោយរំពឹងថានឹងមានការដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំឲ្យមានសេរីភាពវិញ។
យ៉ាងនេះក្ដី ក៏មានក្រុមសង្គមស៊ីវិលដែលបន្តយុទ្ធនាការនេះនៅតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក (facebook) នៅឡើយ គឺពួកគេតែងបង្ហោះរូបថតពាក់អាវខ្មៅនៅរៀងរាល់ថ្ងៃច័ន្ទម្ដងៗ។
អ្នកបឹងកក់ លោកស្រី បូវ សោភា ក្រុមសហគមន៍បុរីកីឡា និងសហគមន៍បឹងកក់ អះអាងថា ពួកគេសម្រេចផ្អាកការរៀបចំយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅមួយរយៈពេល ដើម្បីចូលរួមអបអរសាទរពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិ ប៉ុន្តែនៅក្រោយពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីចប់ ពួកគេនឹងបន្តធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅឡើងវិញ ដើម្បីទាមទាររកយុត្តិធម៌។
តំណាងសហគមន៍បុរីកីឡា លោកស្រី សរ ស៊ន និងតំណាងសហគមន៍បឹងកក់ លោកស្រី បូវ សោភា ថ្លែងថា ពួកគេផ្អាកធ្វើយុទ្ធនាការនេះមួយរយៈពេលនៅក្នុងពេលដែលពលរដ្ឋខ្មែរទូទាំងប្រទេសប្រារព្ធពិធីអបអរបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី។
លើសពីនេះ ខាងសហគមន៍បឹងកក់បញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើអ្នកស្រី ទេព វន្នី មិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលដោះលែងឲ្យបានមុនបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីនេះទេ ពួកគេនឹងធ្វើយុទ្ធនាការជាច្រើនផ្សេងទៀតនៅក្រោយពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី រហូតរដ្ឋាភិបាលសម្រេចដោះលែងតំណាងរបស់ពួកគេឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
ករណីនេះដែរ លោក ប៉ា ងួនទៀង ពន្យល់ថា ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅពុំមែនជាចលនាមានបំណងអាក្រក់ចំពោះការគ្រប់គ្រងរបស់របស់រដ្ឋាភិបាលឡើយ ពោលគឺចង់បានត្រឹមយុត្តិធម៌ និងសេរីភាពសម្រាប់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងជាប់ឃុំ៖ « បញ្ជាក់ហើយបញ្ជាក់ទៀតតាមបណ្ដាញសារព័ត៌មានហ្នឹងថា នៅពេលណាដែលអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់នេះត្រូវបានគេដោះលែង ពួកយើងនឹងឈប់យុទ្ធនាការនេះភ្លាម » ។
ថ្លែងនៅក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់អាស៊ីសេរី លោកស្រី បូវ សោភា លើកឡើងថា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក មានគុណសម្បត្តិក្នុងជំនួយផ្លូវច្បាប់សម្រាប់ពលរដ្ឋដែលក្រីក្រ មិនសូវមានចំណេះដឹង និងជាអ្នករងគ្រោះដោយការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ លោកស្រីថា ដោយសារមូលហេតុនេះហើយដែលសហគមន៍លោកស្រីចាប់ផ្ដើមយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកចំនួន ៤រូប មានលោក នី សុខា លោក យី សុខសាន្ត លោក ណៃ វ៉ង់ដា និងអ្នកស្រី លឹម មុន្នី អគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប ១រូប គឺលោក នី ចរិយា ដែលត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារជិត ១ឆ្នាំហើយ ពីបទសមគំនិត និងសូកប៉ាន់សាក្សីក្នុងរឿងអាស្រូវស្នេហារវាងលោក កឹម សុខា និងនាង ខុម ចាន់តារាទី ហៅស្រីមុំ។ ចំណែកអ្នកស្រី ទេព វន្នី ត្រូវបានតុលាការឃុំខ្លួនជាង ៧ខែហើយ ទាក់ទងនឹងការចោទប្រកាន់ដឹកនាំយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ និងរឿងរ៉ាវពីរករណីទៀតកើតឡើងកាលពីជាង ៤ឆ្នាំមុន ហើយត្រូវតុលាការក្រុងភ្នំពេញសើរើឡើងវិញ។
នៅពេលដែលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលអះអាងថា យុទ្ធនាការនេះមានទិសដៅត្រឹមស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកទាំងនេះ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល បានចាត់ទុកយុទ្ធនាការនេះថាប៉ុនប៉ងបង្កើតបដិវត្តន៍។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានព្រមានឲ្យត្រៀមក្ដារមឈូស បើជនណាចង់ធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌។ លោកប្រកាសប្រឆាំងដាច់ខាតចំពោះការប៉ុនប៉ងបំផ្លាញសន្តិភាពនៅកម្ពុជា ទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ លោកបញ្ជាក់ថា មិនត្រូវយកបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សមកបង្កជាបញ្ហា និងអសន្តិសុខនៅកម្ពុជា នោះឡើយ៖ « ទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ ត្រូវរក្សាសន្តិភាពឲ្យបាន។ រឿងស្អីផ្សេងទៀត គឺនិយាយគ្នាក្រោយ តែអ្នកណាបំផ្លាញសន្តិភាពហើយ អ្នកឯងត្រូវទទួលនូវទណ្ឌកម្ម ពិតប្រាកដ មួយ មិនអាចមើលរំលងបញ្ហានេះបានទេ។ អ្នកឯងនិយាយពីសិទ្ធិមនុស្សហ្អេស៎ ! ដើម្បី សិទ្ធិមនុស្ស ពីរបីនាក់ បំផ្លាញប្រទេសជាតិទាំងមូល អ្នកឯងនិយាយពីសិទ្ធិអី ? សិទ្ធិដែលអ្នកឯង សម្លាប់ប្រជាជន រាប់ម៉ឺនរាប់លាននាក់។ តើអ្នកឯងស្គាល់សិទ្ធិទេ ? កុំនិយាយពីសិទ្ធិ សិទ្ធិដូចសព្វថ្ងៃនេះ សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត សិទ្ធិមានអ្វីៗដែលកំពុងធ្វើរាល់ថ្ងៃនេះ អាហ្នឹងបានគេហៅសិទ្ធិ។ សិទ្ធិដោយអនាធិបតេយ្យ គឺជាសិទ្ធិបំផ្លាញជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ យើងទទួលសិទ្ធិ ប៉ុន្តែមិនមែនសិទ្ធិ អនាធិបតេយ្យទេ គឺជាសិទ្ធិនៃនីតិរដ្ឋ ត្រូវយល់គ្នាឲ្យច្បាស់លើរឿងនេះ។ សង្ឃឹមថាមិត្តភ័ក្ដិបរទេសយល់ច្បាស់ អំពីរឿង នេះ » ។
ឆ្លើយតបនឹងករណីនេះ លោក ប៉ា ងួនទៀង លើកឡើងថា ការចោទប្រកាន់លាបពណ៌មិនមែនជាតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលល្អមួយនោះទេ៖ « រឿងដែលថាការផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលដើម្បីអំណាចនេះ គឺយើងអត់មានមហិច្ឆតាទេ។ យើងអត់ដែលគិតអ៊ីចឹងទេ។ ទី២ រដ្ឋាភិបាលគួរតែទទួលស្គាល់នូវតួនាទីរបស់ខ្លួន តួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺទទួលបាននូវការជាប់ឆ្នោតក្នុងអាណត្តិ ដើម្បីដឹកនាំប្រទេសមួយធ្វើម៉េចឲ្យប្រទេសហ្នឹងមានភាពរីកចម្រើន ហើយសង្គមហ្នឹងមានសុភមង្គល។ តួនាទីរបស់គាត់ ធ្វើម៉េចសម្របសម្រួលឲ្យមនុស្សគ្រប់និន្នាការក្នុងសង្គមអាចធ្វើការទៅតាមតួនាទីផ្សេងៗគ្នាបាន » ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ ទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍លើកឡើងថា អ្នកនយោបាយបានយកករណីជាប់ឃុំនៃអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនដីធ្លីនេះជាចំណាប់ខ្មាំង។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៦ បានប្រកាសចូលរួមយុទ្ធនាការដោយនាំគ្នាពាក់អាវខ្មៅដែរនៅថ្ងៃច័ន្ទ ប៉ុន្តែគោលបំណងរបស់ពួកគេ គឺបន្ថែមការទាមទារឲ្យដោះលែងសកម្មជន សមាជិក តំណាងរាស្ត្រ និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សនេះដែលកំពុងជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារ។
ប៉ុន្តែគណបក្សនេះក៏អះអាងដែរថា ពុំមានគោលនយោបាយរៀបចំឲ្យមានការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌សម្រាប់ការផ្លាស់ប្ដូរមេដឹកនាំប្រទេសនោះទេ ហើយការផ្លាស់ប្ដូរដែលគណបក្សជំទាស់ចង់បាននោះ គឺការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
ចំណែកលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គនៃរដ្ឋសភាកាលពីចុងខែមករា បានលើកឡើងថា ការស្នើឲ្យដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនដីធ្លីបានឋិតក្នុងរបៀបវារៈនៃសំណើសុំជួបចរចាគ្នារវាងក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សប្រឆាំង។ នៅពេលដែលការចរចាមិនត្រូវរ៉ូវគ្នា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីរុញឲ្យអ្នកទាមទារឲ្យដោះលែងអ្នកទាំងនេះ ទៅទាមទារពីបក្សប្រឆាំងវិញ៖ « ហើយរឿងអ្នកដែល កឹម សុខា សន្យាថារួចពីគុកទៅទារពី កឹម សុខា ទៅ កុំទារពី ហ៊ុន សែន ព្រោះអ្នកឯងបានសន្យារួចហើយជាមួយខ្ញុំថា ៣ថ្ងៃក្រោយ អ្នកឯងនឹងធ្វើ តែអ្នកឯងអត់បានធ្វើតាមសន្យា។ ខ្ញុំក៏មិនធ្វើអីទាំងអស់ » ។
ពិតមែនថាមានភាពចម្រូងចម្រាសបែបនេះក្ដី ក៏អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍ដែលតែងធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ នៅតែមានក្ដីរំពឹងថា យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅដែលពួកគេនៅតែបន្តធ្វើនេះ នឹងនាំឲ្យមតិសាធារណជនជាតិ និងអន្តរជាតិបានដឹងបានឮពីភាពអយុត្តិធម៌នៃការឃុំខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលចាំបាច់ត្រូវដោះលែងពួកគេឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។