ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុករិះគន់ ក្រសួងយុត្តិធម៌ ដែលចោទប្រកាន់សង្គមស៊ីវិលថា ពួកគេធ្វើសកម្មភាព ស្របតាមប្រទេសដែលផ្តល់ជំនួយដើម្បីទទួលបានបានថវិកា។ សង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា ការចោទប្រកាន់របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ ពុំមែនជាយន្តការស្វែងរកដំណោះស្រាយជាវិជ្ជមាន ដើម្បីកែលម្អស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះឡើយ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការពារព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្ស តស៊ូមតិ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអះអាងថា សកម្មភាពការងាររបស់ពួកគេ ពុំមែនធ្វើឡើងស្របតាម ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយ ដូចការលើកឡើងរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌នោះទេ។ បន្ថែមពីនេះ សកម្មភាពការងាររបស់ពួកគាត់ គឺស្របតាមច្បាប់របស់កម្ពុជា អមដោយបេសកកម្ម និងចក្ខុវិស័យច្បាស់លាស់ រួមទាំង លក្ខខន្តិកៈការងារតម្កល់នៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។
ប្រតិកម្មនេះ ឆ្លើយតបចំពោះការលើកឡើងរបស់រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ដែលអះអាងថា ក្រុមអង្គការសង្គមវិលមួយចំនួន ធ្វើសកម្មភាព និងទិសដៅ ស្របតាមលក្ខខណ្ឌម្ចាស់ជំនួស ឬប្រទេសដែលផ្តល់ជំនួស បំណងកម្រិតសកម្មភាពសង្គមស៊ីវិល ដើម្បីទទួលបានថវិកា។ លោកបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ មិនធ្វើតាមគោលការណ៍របស់ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយទេ ប្រហែលជាមិនទទួលបានថវិកាទេ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា ចាត់ទុកការចោទប្រកាន់ជាទូទៅ ដោយគ្មានការបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់ របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ នឹងអាចមានការយល់ច្រឡំ ហើយបន្តកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ លោកសង្កេតឃើញថា ការលើកឡើងនេះ នៅតែកើតមានឡើងជាយូរមកហើយ គួរតែមានការដោះស្រាយរួមគ្នាឱ្យជ្រះស្រឡះ ចៀសវាងចោទប្រកាន់ និងលាបពណ៌ក្រុមអង្គការសង្គមដដែលៗ ។ លោកបន្ថែមថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើការពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្ស តស៊ូមតិ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ កំពុងប្រឈម ការប៉ះទង្គិចខ្លាំងជាមួយរដ្ឋាភិបាល តាមរយៈការរឹតត្បិត ការចោទប្រកាន់ ការលាបពណ៌ ខ្វះមូលដ្ឋាន ធ្វើឱ្យបង្អាក់ទឹកចិត្តពួកលោក ដែលចូលរួមលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ៖ «យកមិនបានធ្វើការជជែកឬក៏ពិគ្រោះគ្នា ពាក់ព័ន្ធការចេញរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវ ចេញៗរៀងៗខ្លួន យកមួយឈ្នះរៀងខ្លួន។ ការធ្វើសកម្មភាពស្របទិសដៅ ម្ចាស់ជំនួយ ក្នុងការកម្រិតធ្វើសកម្មភាពសង្គមស៊ីវិលនៅមួយៗ។ ជាបទពិសោធន៍ខ្ញុំខ្វះការយល់គ្នា ពេលខ្លះចេញរបាយការណ៍យកឈ្នះដៃរៀងៗខ្លួន »។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ចោទក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលថា ខ្វះការយោគយល់គ្នា ក្នុងយន្តការធ្វើកិច្ចការជាមួយគ្នា និងខ្វះការប្រឹក្សាពិគ្រោះយោបល់ ដោយមិនទុកចិត្តគ្នាជាមួយ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាល ដោយមានពេលខ្លះទៀត ធ្វើរបាយការណ៍យកតែឈ្នះរៀងៗខ្លួន។ លោកបន្ថែមថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា មានភាពល្អប្រសើរច្រើន ប៉ុន្តែការធ្វើរបាយការណ៍របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល មានចំណុចខ្លះដូចគ្នា ហើយក៏មានចំណុចខ្លះយល់ឃើញជ្រុងផ្សេងគ្នា។
លោកថា ជាទូទៅការធ្វើរបាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល គឺពិនិត្យមើលយន្តការកែទម្រង់ ដោយសិក្សាលើចំណុចវិជ្ជមាន ចំណុចអវិជ្ជមាន ហើយដាច់ចេញជាដំណោះស្រាយ ដែលលោកចាត់ទុកថា របាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីបម្រើប្រយោជន៍រាជការ ក្នុងការកែទម្រង់។ លោកបញ្ជាក់ថា របាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល គឺមានការសិក្សាគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ ទាំងចំណុចខ្លាំង និងចំណុចខ្សោយ ដើម្បីឱ្យមានភាពប្រសើរឡើង នូវប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ សិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកថ្លែងបែបនេះធ្វើឡើងក្នុងកម្មវិធី វេទិកាពិភាក្សា ពី "វឌ្ឍនភាពនៃវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស និងយុតិ្តធម៌នៅកម្ពុជា" ដែលរៀបចំឡើងដោយ អង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលធ្វើឡើង ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៩ មិថុនា៖ «គេផ្តល់ជំនួយឱ្យយើងតាមរយៈអង្គការ ឬក៏ភ្ញាក់ងារម្ចាស់ជំនួយ ពីបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនសុទ្ធគេធ្វើឡើងត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់។ ក្នុងការចោទប្រកាន់ លើកឡើងទូទៅអត់ច្បាស់ទេ ហើយនឹងមានការលើកឡើងបន្តទៀត ឱ្យមានការបញ្ជាក់ច្បាស់ រកដំណោះស្រាយរួមគ្នា»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺរឿងនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី៣០ មិថុនាដោយទូរស័ព្ទហៅចូលច្រើនដង តែគ្មានអ្នកលើក។
ជុំវិញរឿងនេះ នាយកទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត យល់ថា ដរាបណាវប្បធម៌នៃការលាបពណ៌ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល មិនលុបបំបាត់ទេ ការជជែកគ្នា ការសហការ និងជំនឿចិត្ត នឹងមិនអាចទៅរួចទេ។
លោកទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលគួរតែលុបបំបាត់ការលាបពណ៌ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល តាមរយៈសៀវភៅស ដែលកំណត់ឈ្មោះអង្គការមួយចំនួនថា ជាអង្គការដែលចូលរួមបដិវត្តន៍ពណ៌នៅកម្ពុជា។ លោកបន្ថែមថា បេសកកម្មការងាររបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រំលោភដីធ្លីសហគមន៍ និង រឿងអយុត្តិធម៌របស់ពលរដ្ឋ ហើយពួកលោកតែងតែអន្តរាគមន៍ ស្នើសុំទៅរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ៖ «តើអង្គការសង្គមស៊ីវិលគឺចង់សហការជាមួយអាជ្ញាធរ ដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋជនរងគ្រោះ តើមានចំណុចណាដែរអង្គការសង្គមស៊ីវិល មិនចង់សហការជាមួយអាជ្ញាធរ តែផ្ទុយទៅវិញអាជ្ញាធរមួយចំនួនមើលឃើញថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាក្រុមបក្សប្រឆាំង ធ្វើឱ្យកិច្ចសហការឃ្លាតឆ្ងាយ»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបបន្ថែមថា ប្រសិនបើមានកិច្ចសហការល្អ រវាងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និង អាជ្ញាធរ គួរតែមានការបើកចិត្តទូលាយរៀងៗខ្លួន ដោយលុបបំបាត់វប្បធម៌លាបពណ៌ ឬក៏សង្ស័យខ្វះមូលដ្ឋាន។ លោកថា អង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាដៃគូជួយបំពេញបន្ថែមចំណុចខ្វះខាតរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយពាំនាំបញ្ហាប្រឈមទាំងឡាយរបស់ពលរដ្ឋ ផ្ញើជូនមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលពិចារណាដោះស្រាយដោយត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងតម្លាភាព។
អ្នកឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សសង្គេតឃើញថា របាយការណ៍ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្ស របស់រដ្ឋាភិបាល និងរបាយការណ៍ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល បង្ហាញពីជ្រុងផ្សេងៗគ្នា ពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស ពោលគឺរបាយការណ៍ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល បកស្រាយច្បាប់ច្រើនតែគាំទ្រអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល។
រីឯរបាយការណ៍របស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលតែងតែ បង្ហាញពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ទៀតសោត ក្រុមកូដករក្រុមហ៊ុនណាហ្គា វើលដ៍ ជាច្រើននាក់ បានប្រមូលផ្គុំគ្នាធ្វើកូដកម្ម ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយវិវាទការងារ ប៉ុន្តែមិនត្រឹមតែពួកគាត់ ពុំទទួលបានដំណោះស្រាយទេ បែរជាអាជ្ញាធរប្រើហិង្សា ចាប់ខ្លួននិង ឃុំខ្លួនអ្នកតវ៉ាយ៉ាងហោចណាស់ ២៣ នាក់។ ក្នុងចំណោមអ្នកដែលកំពុងជាប់ឃុំខ្លួន មាន ៩នាក់ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់។
ជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍នេះ អាជ្ញាធរតែងតែយកលេសឆ្លើយដោះសាថា ជាការអនុវត្តច្បាប់ដើម្បីរក្សាសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។
របាយការណ៍របស់អង្គការលីកាដូ បង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាប់ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការ កំណត់គោលដៅលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងកាត់បន្ថយសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ បន្ទាប់ពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១៧។
អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សនេះ បានចេញរបាយការណ៍ មានចំណងជើងថា « ការតស៊ូ ដើម្បីសេរីភាព៖ ការរំលោភបំពានអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សឆ្នាំ ២០១៨ - ២០២០»។
របាយការណ៍នេះបង្ហាញពីករណីជាច្រើន បន្ទាប់ពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្វើឲ្យសកម្មជនបក្សប្រឆាំងរាប់សិបនាក់ ជាគោលដៅរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការចោទប្រកាន់តាមប្រព័ន្ធតុលាការ។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាង២០ស្ថាប័ន បានផ្ញើសារទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យមានយន្តការច្បាស់លាស់ ក្នុងការការពារសិទ្ធិដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
ក្រុមអង្គការទាំងនោះ រកឃើញថា អ្នករំលោភដីធ្លី មានទាំងអតីតអភិបាលខេត្ត ឧកញ៉ា និង មន្ត្រីពុករលួយមួយចំនួន បានឃុបឃិតគ្នាជាប្រព័ន្ធ បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងសេចក្តីសុខរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ។ ពួកគេអះអាងថា បញ្ហាទាំងនេះ ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋទទួលរងការឈឺចាប់ឥតឈប់ឈរ និងស្មុគស្មាញ ប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាសហគមន៍។
ប្រការនេះពួកគេ បានផ្ញើសារទៅរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ត្រូវមានយន្តការជាក់លាក់មួយ ដោះស្រាយឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះសង្កត់ធ្ងន់ថា យន្តការដោះស្រាយដីធ្លី ពុំមែនបង្កើតគណៈកម្មការរកមុខពលរដ្ឋរងគ្រោះ ដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញតាមប្រព័ន្ធតុលាការ លើសហគមន៍ដីធ្លី ដែលតវ៉ាទាមទារឱ្យអាជ្ញាធររកយុត្តិធម៌ដល់ពួកគាត់នោះទេ។
ចំណែកឯស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល តែងតែច្រានចោលរបាយការណ៍របស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនេះ ដោយចាត់ទុកថា ជារបាយការណ៍ខ្វះការពិត និងមានចេតនានយោបាយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។