ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើន បានចេញលិខិតរួមគ្នានៅថ្ងៃទី១៨ ធ្នូ ជូនលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ស្នើសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកែប្រែស្ថានភាពសិទ្ធិការងារឱ្យបានប្រសើរជាងពេលបច្ចុប្បន្ន។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលពិនិត្យឃើញថា សិទ្ធិការងារ និងសិទ្ធិសហជីព មានចំណុចជាច្រើនដែលត្រូវកែលម្អ ដើម្បីឱ្យស្របទៅតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិ។
អង្គការ សមាគម និងសហជីពជាតិ និងអន្តរជាតិជិត៤០ ស្ថាប័ន ព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងចំពោះវិសោធនកម្មមាត្រាមួយចំនួននៃច្បាប់សហជីព ដែលព្រឹទ្ធសភាបានអនុម័តកាលពីថ្ងៃទី៩ ធ្នូកន្លងទៅ។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិពិនិត្យឃើញថា ការកែប្រែច្បាប់នោះធ្វើឡើងដោយមិនស្របតាមបទដ្ឋានសិទ្ធិការងារអន្តរជាតិ ហើយត្រូវបានអនុម័តដោយគ្មានការពិគ្រោះយោបល់ពិតប្រាកដ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធនោះឡើយ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិដែលចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមគ្នានេះ រួមមាន អង្គការ អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (Human Rights Watch) អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) អង្គការវេទិកាអាស៊ី (Forum-Asia) មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) សមាគមអាដហុក (ADHOC) អង្គការលីកាដូ (LICADHO) អង្គការសង់ត្រាល់ (CENTRAL) សហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជា (CATU) សហជីពស៊ីខៅឌូ (C.CAWDU) ព្រមទាំងអង្គការ សមាគម និងសហជីពជាច្រើនផ្សេងទៀត។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិទាំងនេះ កត់សម្គាល់ថា វិសោធនកម្មនេះមិនប្រសើរណាស់ណាជាងច្បាប់មុននោះឡើយ ព្រោះមិនបានកំណត់ឱ្យច្បាស់អំពីបញ្ហាដែលកើតឡើងជាប្រព័ន្ធ។ ផ្ទុយទៅវិញ វិសោធនកម្មច្បាប់សហជីពនេះ កាន់តែដាក់គំនាបលើសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងាររបស់កម្មករ ដោយសារតែការកំហិតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើសេរីភាពសហជីព និងសិទ្ធិនៃការចងក្រង និងចរចាជាសមូហភាព។
អាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងសុំការឆ្លើយតបរឿងនេះពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ផៃ ស៊ីផាន និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ បានទេ នៅថ្ងៃទី១៨ ធ្នូ ដោយទូរស័ព្ទចូល ពុំមានអ្នកទទួល។ ទោះជាយ៉ាងណា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញប្រកាសថា វិសោធនកម្មច្បាប់សហជីពនឹងត្រូវស្ថាប័នកំពូលមួយនេះលើកយកទៅត្រួតពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពនៅថ្ងៃទី១៩ ធ្នូ។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ថ្លែងថា សហជីពឯករាជ្យបានស្នើកែប្រែចំនួន ១៦មាត្រា ក៏ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលទទួលយកតែ ១០មាត្រាប៉ុណ្ណោះ ហើយ ១០មាត្រានោះទៀតសោត រដ្ឋាភិបាលមិនបានទទួលយកអនុសាសន៍ទាំងឡាយរបស់ក្រុមសហជីពឡើយ។ លោកយល់ថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់សហជីពនេះ ហាក់ធ្វើឡើងដើម្បីបង្គ្រប់កិច្ចប៉ុណ្ណោះ ព្រោះការគាបសង្កត់ទាំងឡាយលើសហជីព និងសិទ្ធិការងារនោះ នៅតែមិនទាន់ដកចេញនៅឡើយ៖ « គេបានឱ្យយើងធ្វើមែន ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងការចូលរួមពិគ្រោះយោបល់ហ្នឹង អាចនិយាយថា ជាការបង្គ្រប់កិច្ចក៏បានដែរ។ ឧទាហរណ៍យើងដាក់ ១៦មាត្រា ដើម្បីស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្ម អ៊ីចឹងមានតែ ១០មាត្រាទេ ដែលគេយកទៅពិនិត្យ ហើយ ១០មាត្រាហ្នឹង យើងក៏ស្នើបញ្ចូល ឧទាហរណ៍ថា កម្មករសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ឬក៏មន្ត្រីរាជការមានសិទ្ធិបង្កើតសហជីពតាមច្បាប់អន្តរជាតិ តែខាងក្រសួង និងទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី មិនបានដាក់បញ្ចូលមន្ត្រីរាជការ ឬក៏កម្មករសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធបង្កើតសហជីពបានទេ ដែលផ្ទុយពីច្បាប់អន្តរជាតិ»។
លោកបញ្ជាក់ថា ទោះជាវិសោធនកម្មច្បាប់សហជីពអាចនឹងចូលជាធរមាននៅពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះក៏ដោយ ក៏ខាងសហជីព និងអង្គការអន្តរជាតិនានា នៅតែទទូចដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យកែប្រែច្បាប់នេះបន្តទៀតដែរ ដើម្បីឱ្យស្របនឹងបទដ្ឋានអន្តរជាតិទាក់ទងនឹងសិទ្ធិការងារ។
ក្រៅពីរឿងវិសោធនកម្មច្បាប់សហជីពនេះ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិក៏បានកត់សម្គាល់អំពីការបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើមេដឹកនាំសហជីព និងអ្នកតស៊ូមតិរឿងសិទ្ធិការងារផងដែរ។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិមើលឃើញថា នៅមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ អ្នកតស៊ូមតិរឿងសិទ្ធិការងារ ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីព និងកម្មករដែលជាសកម្មជន បានក្លាយជាគោលដៅនៃការយាយីពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិបន្តទៀតថា ពួកគេនៅតែបារម្ភអំពីការវិវឌ្ឍដ៏តិចតួចក្នុងការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំសហជីពមូលដ្ឋាន បើទោះរដ្ឋាភិបាលបានបោះជំហានទៅមុខក្នុងដោះស្រាយសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌបែបប្រឌិតលើមេដឹកនាំសហជីពធំៗមួយចំនួនក៏ដោយ។ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ យល់ថា លទ្ធផលនៃការគាបសង្កត់នេះ គឺដើម្បីបំបិទមតិរិះគន់ និងមតិឯករាជ្យ ព្រមទាំងពង្រីកការភ័យខ្លាចក្នុងចំណោមកម្មករដែលមានគំនិតផ្ទុយ មិនឱ្យប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួន។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ថ្លែងថា មកដល់ពេលនេះ បណ្ដឹងប្រឆាំងថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពទើបតែដោះស្រាយបានប្រមាណ១០ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ ក្រៅពីនេះមិនដឹងថា នឹងចប់ពេលណានោះទេ។ លោកថា បញ្ហានេះគឺជាឧបសគ្គដល់ការបំពេញមុខងាររបស់ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពកក្នុងការជួយការពារផលប្រយោជន៍កម្មករ៖ «អ្នកខ្លះអាចបញ្ចប់ អ្នកខ្លះទៀតនៅបន្តនីតិធី អ្នកខ្លះទៀតកាត់ឱ្យជាប់ឃុំ អ្នកខ្លះទៀតកាត់ឱ្យព្យួរទោស ប៉ុន្តែវានៅតែជាប់អ៊ីចឹង។ ប៉ុន្តែវានៅបានតិចនៅឡើយ បើយើងមើលពីដំណើររឿងដែលបានដោះស្រាយទាំងអស់ ហើយដូចជា កម្មករដែលត្រូវបានបញ្ឈប់ ហើយឱ្យចូលធ្វើការវិញ ឬក៏ថ្នាក់ដឹកនាំសហជីពផ្សេងៗហ្នឹង គឺថាអត់មានបានអ្នកណាចូលធ្វើការវិញ ពេលយើងប្តឹងទៅនោះទេ។ រឿងហ្នឹងវានៅតែញាំញីទៅនឹងសេរីភាពសហជីព ដែលធ្វើឱ្យខាងសហជីពហ្នឹងដូចជា ជាប់ដៃជាប់ជើងពីការរឹតបន្តឹងផ្នែកច្បាប់ ធ្វើឱ្យខ្លួនហ្នឹងមិនអាចដឹកនាំកម្មករក្នុងការចរចា តវ៉ាទាមទារអ្វីជាលក្ខណៈទូលាយដូចលើកមុនទេ។ វានៅតែមានលក្ខណៈចង្អៀត និងមានលក្ខណៈប្រយ័ត្នប្រយែងដែលជាឧបសគ្គច្រើនមែនទែន»។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារៀបចំកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ពិតប្រាកដ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងមានតម្លាភាពអំពីវិសោធនកម្មច្បាប់សហជីពដែលត្រូវបានស្នើឡើង ដើម្បីឱ្យស្របទៅតាមបទដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារអន្តរជាតិ។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលទម្លាក់ចោលសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌដែលគ្មានមូលដ្ឋានប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំសហជីព កម្មករ និងអ្នកតស៊ូមតិសិទ្ធិការងារ ព្រមទាំងបញ្ឈប់រាល់ទម្រង់នៃការយាយីលើពួកគេផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។