សហព័ន្ធសហជីព សមាគម សហគមន៍ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិជាង ១០០ស្ថាប័ន ដែលធ្វើការលើសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារ នៅថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយ សម្តែងការសោកស្តាយ និងរន្ធត់ ចំពោះហេតុការណ៍បាក់រលំអគារកម្ពស់ ៧ជាន់របស់ជនជាតិចិន បណ្តាលឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលចំណាកស្រុកពីខេត្តឆ្ងាយៗ ទៅធ្វើសំណង់ទីនោះស្លាប់ ២៨នាក់ និងរបួស ២៦នាក់។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់ក្រុម សហព័ន្ធ សហជីព សមាគម អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិ ធ្វើការលើវិស័យសិទ្ធិការងារ សិទ្ធិមនុស្ស អំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល វិស័យឯកជននួន៥ចំណុចសំខាន់ គឺត្រូវផ្អាកជាបន្ទាន់នូវគម្រោងសាងសង់ទាំងអស់នៅខេត្តព្រះសីហនុ រង់ចាំត្រួតពិនិត្យវាយតម្លៃពីស្ថាប័នជំនាញ ដើម្បីប្រាកដថា គម្រោងសាងសង់នីមួយៗ មានច្បាប់អនុញ្ញាត និងមានគុណភាពតាមស្តង់ដារសុវត្ថិភាព។
វិធានការនេះ ត្រូវតែចុះអនុវត្តចំពោះសំណង់នានា ដែលសង្ស័យថា មិនមានច្បាប់អនុញ្ញាតិត្រឹមត្រូវ និងសាងសង់តាមបទដ្ឋានសុវត្ថិភាពត្រឹមត្រូវ។ ជម្រុញឲ្យធ្វើអធិការកិច្ចជាប្រចាំឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព និងតម្លាភាព ដើម្បីពិនិត្យមើលអំពីលក្ខខណ្ឌសុវត្ថិភាព និតបទដ្ឋានការងាររបស់កម្មករសំណង់នៅទូទាំងប្រទេស។
ស្រាវជ្រាវរកជនល្មើសមកផ្តន្ទាទោសទៅតាមច្បាប់ ចំពោះអ្នកសមគំនិត ត្រូវទទូលទោសដូចអ្នកប្រព្រឹត្តិដែរ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវលើគ្រោះថ្នាក់ ទទួលទោសដូចអ្នកប្រព្រឹត្តិផ្ទាល់ដែរ ហើយត្រូវតាមការដ្ឋានសំណង់ និងបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវសកម្មភាពម់ៅការបន្ត ដែលគ្មានអាជ្ញាប័ណ្ណ និងធានា ការអនុវត្តបទដ្ឋាននិយាមសុវត្ថិភាពគ្រប់ការដ្ឋានសំណង់។
ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្មករសំណង់ និងព្រៃឈើកម្ពុជា លោក សុខ គីន មានប្រសាសន៍ថា ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង ត្រូវតែគិតដល់បរិស្ថាន សុខមាលភាព និងសុវត្ថិភាពសាធារណៈ ដែលទាំងនេះជាតួនាទីរបស់រដ្ឋ។ ការបំពានលើបំរាម ឬសេចក្ដីណែនាំអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច គឺជាការល្មើសច្បាប់ ដែលត្រូវតែផ្ដន្ទាទោសយ៉ាងតឹងរ៉ឹង អ្នកសមគំនិត និងអ្នកប្រព្រឹត្តិត្រូវមានទោសដូចគ្នា។
នៅក្នុងរបាយការណ៍រួមរបស់ក្រុមអង្គការទាំងនេះ ក៏រកឃើញក្រុមហ៊ុនម៉ៅការបន្តជាច្រើន ប្រើកម្លាំងពលកម្មប្រុសស្រី គ្មានការផ្ដល់លក្ខខណ្ឌការងារសមរម្យ បំពានសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់កម្មករ ដែលបានកំណត់ក្នុងច្បាប់ស្ដីពីការងារ និងមិនបំពេញកាត្វកិច្ចធានាខាងសុវត្ថិភាព សុខភាពកម្មករឡើយ។
ការទាមទារសំណង៖
ក្រុមគ្រួសារជនរងគ្រោះមួយចំនួននៃហេតុការណ៍បាក់រលំអាគារចិននៅក្រុងព្រះសីហនុ បានដាក់បណ្តឹងទាមទារសំណងជំងឺចិត្តរួចហើយ ប៉ុន្តែគ្រួសារជនរងគ្រោះមួយចំនួនទៀត មិនទាន់ដាក់បណ្តឹងនៅឡើយ ដោយសារពួកគាត់មិនយល់ដឹងពីច្បាប់។ ចំពោះករណីនេះ ក្រុមមេធាវីស្ម័គ្រចិត្តរបស់ លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសថា នឹងផ្តល់មេធាវីជួយដល់គ្រួសារជនរងគ្រោះ និងអ្នកខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់។
គ្រួសារជនរងគ្រោះដែលស្លាប់និងរបួស លើកឡើងថា ពួកគាត់សុទ្ធតែមានបំណងចង់ដាក់បណ្តឹងដើម្បីទាមទារសំណង់ពីក្រុមហ៊ុនចិន និងទាមទារឱ្យតុលាការផ្តន្ទាទោសចំពោះថៅកែជនជាតិចិននិងអ្នកពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនទៀតតាមច្បាប់។
គ្រួសារជនរងគ្រោះមួយគ្រួសារនៅខេត្តបាត់ដំបង គឺអ្នកស្រី ង៉ា មុំ រៀបរាប់ថា កូនរបស់អ្នកស្រី ពីរនាក់ប្តីប្រពន្ធបានស្លាប់ ដោយសារហេតុការណ៍រលំបាក់អគាររបស់ជនជាតិចិននៅក្រុងព្រះសីហនុ ដោយបន្សល់ទុកកូនកំពា្រតូចៗ ចំនួន ៣នាក់។ អ្នកស្រី មានបំណងដាក់បណ្តឹងទាមទារសំណងពីក្រុមហ៊ុនចិន ដើម្បីចិញ្ចឹមចៅប្រុសទាំងបីនាក់។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីនៅមានអារម្មរណ៍វិលវល់មិនដឹងថា ត្រូវប្តឹងយ៉ាងណា និងទៅកន្លែងណានោះទេ ព្រោះអ្នកស្រីមិនចេះដឹងផ្លូវច្បាប់។ អ្នកស្រីបន្តថា មកទល់ពេលនេះ មិនមានអាជ្ញាធរ ឬក្រុមការងារមេធាវីរបស់លោក ហ៊ុន សែន សួរនាំពីរឿងប្តឹងផ្តល់នេះឡើយ៖ « ខ្ញុំចង់ឱ្យគាត់ដោះស្រាយលើមេធាវីអ៊ីចឹងទៅ ព្រោះខ្ញុំស្មុគស្មាញក្នុងចិត្តមិនដឹងនិយាយអីគិតអីអត់ចេញទេ។ ខ្ញុំទាមទារសំណងដើម្បីយកចិញ្ចឹមចៅ »។
(កុមារា ៣នាក់ក្លាយជាក្មេងកំព្រា ក្រោយពេលឪពុកម្ដាយជាកម្មករសំណង់ ស្លាប់ដោយសារអគារបាក់រលំនៅខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩)
មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានឡើយ កម្មករសំណង់ដែលរងរបួស គឺលោក ភួង ផេត ឲ្យដឹងថា លោកចេះតែចាំ មើលផ្លូវមេការសំណង់ និងគ្រួសារជនរងគ្រោះដទៃទៀតដើម្បីដាក់បណ្តឹងរួមគ្នា ដូច្នេះមកដល់ពេល នេះមិនទាន់បានដាក់បណ្តឹងទាមទារសំណងជំងឺចិត្ត និងប្រាក់ខែពីក្រុមហ៊ុនចិននៅឡើយ។ លោកអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលជួយផ្តល់មេធាវីដល់ជនរងគ្រោះគ្រប់ៗ គ្នា ព្រោះជនរងគ្រោះពុំមានលទ្ធភាពដាក់បណ្តឹងដោយខ្លួនឯងនោះទេ៖ « ដូចស្ងាត់អ៊ីចឹង។ ខ្ញុំឡើងទៅខេត្តព្រះសីហនុដាក់បណ្ដឹងម្នាក់ឯងម៉េចកើតចាំមើលមេការហៅដែរតែអត់ឃើញហៅមកផង។ ខ្ញុំមកផ្ទះវិញនៅតែឈឺហើយនៅលេបថ្នាំរហូត »។
រីឯគ្រួសារជនរងគ្រោះមួយរូបទៀតនៅខេត្តក្រចេះ លោក ឈុំ ចិន្តា រៀបរាប់ថា ឪពុក និងម្តាយរបស់លោកស្លាប់ ចំណែកប្អូនស្រីរបស់លោករបួសធ្ងន់ ក្រោយជាប់ក្នុងគំនរសំណង់បាក់បែងជាង ២០ម៉ោង។ យុវជនរូបនេះ បានដាក់បណ្តឹងទាមទារសំណងទៅក្រុមមេធាវីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅទីក្រុងភ្នំពេញរួចរាល់ហើយ បន្ទាប់ពីក្រុមមេធាវី ជួយផ្តល់សេវាផ្លូវច្បាប់ដោយពុំគិតប្រាក់៖ « អ្នកដែលហៅខ្ញុំទៅដាក់ពាក្យបណ្ដឹងនោះគឺជាមេធាវីរបស់សម្ដេច។ គាត់ថា គាត់នឹងជួយ។ ខ្ញុំទាមទារសំណងសម្រាប់អ្នកស្លាប់ជាប៉ាម៉ាក់ខ្ញុំនោះ គឺម្នាក់ ៥ម៉ឺន ហើយប្អូនស្រីខ្ញុំ ២ម៉ឺន »។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា អាគារកម្ពស់៧ជាន់ដែលកំពុងសាងសង់ដោយគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត និងវិនិ យោគដោយជនជាតិចិន បានបាក់រលំបណ្តាលឱ្យមានកម្មករសំណង់ស្លាប់ ២៨នាក់ និងរបួស ២៦នាក់។
អគារនេះ ក៏បានបាក់រលំសង្កត់លើភោជនីយដ្ឋានរបស់ជនជាតិជប៉ុន និងយានដ្ឋានអារុណរះ ដែលនៅជាប់អគារនោះខ្ទេចខ្ទីអស់ដែរ។ ក្រោយហេតុការណ៍បាក់រលំអគារនេះ តុលាការបានសម្រេចឃុំខ្លួនជនជាតិចិន ៤នាក់ ដែលជាម្ចាស់អាគារ ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនម៉ៅការសាងសង់ អ្នកមើលការខុសត្រូវការដ្ឋានសាងសង់ និងមេជាងសំណង់។ ចំពោះអតីតអភិបាលខេត្តព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន ដែលគ្រប់គ្រងខេត្តនេះ រដ្ឋាភិបាលមិនទាន់បានស៊ើបអង្កេតនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែលោកត្រូវបានផ្ទេរ និងដំឡើងតំណែងឱ្យជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការពារជាតិទៀតផង ក្រោយពីលោកទទួលស្គាល់កំហុស និងលាលែងពីតំណែងអភិបាលខេត្តមិនបានប៉ុន្មានម៉ោងផង។
ប្រធានក្រុមមេធាវីស្ម័គ្រចិត្តរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺលោក គី តិច ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោកទទួលបានការណែនាំពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីផ្តល់ក្រុមមេធាវីស្ម័គ្រចិត្តនេះជួយដល់គ្រួសារជនរងគ្រោះ ទាំងស្លាប់ និងរបួស និងជនរងគ្រោះ ដែលមានទីលំនៅជាប់អគារ ដែលដួលរលំនោះ ដូចជា ហាងរបស់ជនជាតិជប៉ុន និងម្ចាស់យានដ្ឋានអារុណរៈជាដើម។ លោកបញ្ជាក់ថា តាមច្បាប់ គឺម្ចាស់អាគារ និងក្រុមហ៊ុនសាងសង់ ត្រូវរ៉ាប់រងសំណងដល់ជនរងគ្រោះទាំងអស់៖ «គោលដៅ គឺជួយជនរងគ្រោះទាំងអស់ ប៉ុន្តែជួយក្នុងផ្នែកសំណងរដ្ឋប្បវេណី។ ឥឡូវនេះក្រុមមេធាវីសម្តេចតេជោកំពុងតែសស្រាក់សស្រាំ ចំពោះជនរងគ្រោះដែលរបួស ដែលគាត់បានចេញពីមន្ទីរពេទ្យទៅតាមលំនៅឋានក្នុងខេត្តនានា គឺក្រុមមេធាវីសម្តេចតេជោ ដែលប្រចាំការតាមខេត្តនឹងធ្វើកិច្ចការនេះ។ ជនរងគ្រោះដែលនៅជុំវិញអគារដួលរលំខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិនោះ ក៏ក្រុមមេធាវីរៀបចំជួយដែរ។ ប៉ុន្តែសូមបញ្ជាក់ថា ការជួយនេះមិនមែនក្រុមមេធាវីទៅបង្ខំ គឺគោលដៅយើងគ្រាន់តែជម្រាបគាត់អំពីសិទ្ធិរបស់គាត់ក្នុងការទាមទារសំណងផ្នែករដ្ឋប្បវេណី »។
លោក គី តិច បន្តថា មកដល់ពេលនេះ គ្រួសារជនកម្មករសំណង់ប្រមាណ ១០គ្រួសារ និងគ្រួសារជនជាតិជប៉ុន និងម្ចាស់យានដ្ឋានអារុណរះ បានពឹងពាក់មេធាវី ដើម្បីបណ្តឹងទាមទារសំណងរួចហើយ នៅសល់គ្រួសារជនរងគ្រោះមួយចំនួនទៀត ខាងក្រុមមេធាវីកំពុងទំនាក់ទំនង។ លោកថ្លែងថា បណ្តឹងសំណងរដ្ឋប្បវេណីនេះ គឺធ្វើឡើងដោយឡែកៗ ប៉ុន្តែគ្រួសារជនរងគ្រោះ ក៏បានធ្វើបណ្តឹងព្រហ្មទណ្ឌរួមគ្នាដែរ។ លោកពន្យល់ថា ក្រុមមេធាវីនឹងខំប្រឹងប្រែងតាមច្បាប់ ដើម្បីទាមទារសំណងជូនជនរងគ្រោះ។ ប៉ុន្តែលទ្ធផលអាស្រ័យលើការសម្រេចរបស់តុលាការ៖ «តាមផ្លូវច្បាប់គាត់មានសិទ្ធិក្នុងការទាមទារសំណងគ្រប់គ្រាន់ផ្នែករដ្ឋប្បវេណី »។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគម អាដហុក ប្រចាំខេត្តព្រះសីហនុ អ្នកស្រី ជៀប សុធារី មានប្រសាសន៍ថា វាជារឿងល្អ ដែលមេធាវីស្ម័គ្រចិត្តរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជួយសម្រួលសេវាផ្លូវច្បាប់ដល់គ្រួសារជនរងគ្រោះ។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីជំរុញឲ្យក្រុមមេធាវីនេះធ្វើការងារដោយឯករាជ្យ ក្នុងការខិតខំជួយជនរងគ្រោះ ដើម្បីឲ្យពួកគាត់ទទួលបានសំណងសមរម្យសម្រាប់ដោះស្រាយជីវភាព៖ «រឿងនេះយើងប្រាកដថាឈ្នះហើយ ព្រោះខ្ញុំសង្ឃឹមដល់ ៩០ភាគរយថា ត្រូវតែឈ្នះ។ ចុះបើក្រៅពីគាត់ ( ម្ចាស់សំណង់ និងក្រុមម៉ៅការសាងសង់ ) មានអ្នកណាអ្នកទទួលខុសត្រូវ បើជាក់ស្តែងសាធារណជនទាំងអស់ដឹងថា គាត់ជាអ្នកម៉ៅការសាងសង់ ហើយបើគាត់ថា គាត់អត់មានកំហុស អត់ទទួលខុសត្រូវ ដូច្នេះតើឱ្យអ្នកណាទទួលខុសត្រូវវិញ ? ចង់និយាយថា ក្រុមហ៊ុនម៉ៅការសាងសង់មានអ្នកទទួលការងារច្រើនទៀត ដែលពាក់ព័ន្ធ។ អ៊ីចឹងគាត់ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវលើសំណង់ទាំងអស់នេះ »។
អ្នកស្រី ជៀប សុធារី លើកឡើងថាអ្នកស្រីនឹងតាមដានសំណុំរឿងនេះដោយយកចិត្តទុកដាក់។
ក្រុមសហព័ន្ធសហជីព សមាគម និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិជាង ១០០ស្ថាប័ន ក៏ទាមទារឲ្យសំណងខូចខាតដល់អ្នករងគ្រោះឲ្យបានសមរម្យ និងស្រាវជ្រាវរកជនល្មើសមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដោយអ្នកសមគំនិត ត្រូវទទួលទោសដូចអ្នកប្រព្រឹត្តផ្ទាល់ដែរ។ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវលើគ្រោះថ្នាក់នេះ ហើយក៏ត្រូវទទួលទោសដូចអ្នកប្រព្រឹត្តផ្ទាល់ដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។