មន្ត្រីថា ខ្លួនដាក់របាយការណ៍ឆ្លើយតបរបាយការណ៍បឋមរបស់អឺរ៉ុបលើផ្នែកសេរីភាពសារព័ត៌មាន
2019.12.04
មន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មានអះអាងថា បានបញ្ជូនរបាយការណ៍ទាក់ទងនឹងស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មានទៅក្រសួងការបរទេសរួចហើយ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការវាយតម្លៃបឋមឈានទៅសម្រេចព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះ។
សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលជាផ្នែកមួយនៃសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ត្រូវគណៈកម្មការអឺរ៉ុបទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកែប្រែឱ្យមានភាពប្រសើរ ឱ្យទាន់ពេលវេលា ដែលគណៈកម្មការនេះបានដាក់ឱសានវាទត្រឹមថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ នេះ។ បើទោះជាយ៉ាងណាក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅតែមើលឃើញថា ការរឹតត្បិតសេរីភាពផ្នែកនេះ នៅមិនទាន់មានការកែប្រែ ដែលអាចចាត់ទុកថា ជាវិធានការជាក់លាក់ទៅរកភាពប្រសើរនៅឡើយ។
អនុរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២ ខែធ្នូថា ក្រសួងបានបញ្ជូនរបាយការណ៍រួចរាល់ហើយទៅក្រសួងការបរទេស ដែលជាអ្នកបញ្ជូនរបាយការណ៍រួមត្រឡប់ទៅគណៈកម្មការអឺរ៉ុបនោះ ប៉ុន្តែលោក បដិសេធបញ្ជាក់ពីខ្លឹមសារនៃការឆ្លើយតបនោះ៖ «យើងខ្ញុំបានជម្រាបជូនទៅក្នុងលិខិតទៅក្រសួងការបរទេសហើយ ខ្លឹមសារយ៉ាងម៉េចៗពេលដែលបញ្ជូនទៅដល់គណគណៈកម្មការអឺរ៉ុបនឹងដឹងហើយ»។
គិតត្រឹមថ្ងៃ ទី៣ ខែធ្នូ គឺនៅសល់រយៈពេល៩ថ្ងៃទៀត ដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបទុកពេលឱ្យរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតបនៅមុនពេលឈានទៅសម្រេចថាតើ ត្រូវព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធគ្រប់មុខទំនិញលើកលែងតែអាវុធ ឬ EBA កម្ពុជា ឬយ៉ាងណា។ របាយការណ៍វាយតម្លៃបឋមរករបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបឃើញថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន មានករណីរំលោភជាប្រព័ន្ធយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើសិទ្ធិសំខាន់ៗចំនួន ៥ រួមមានសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិដីធ្លី សិទ្ធិសង្គម និងវប្បធម៌។ សិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកសារព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ គឺផ្នែកសំខាន់មួយនៃសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដែលមានធានានៅក្នុងមាត្រា១៩ នៃកតិកាសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ។
នៅក្នុងសេចក្ដីសន្និដ្ឋានរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបក្នុងផ្នែកនេះ ក៏បញ្ជាក់ដែរថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានចាត់វិធានការ ឬក៏ដាក់ថ្នាំឱ្យត្រូវចំកន្លែង ដែលត្រូវព្យាបាលឡើយ។ គណៈកម្មការអឺរ៉ុប បញ្ជាក់ក្នុងរបាយការណ៍ថា នៅក្នុងផ្នែកសេរីភាពសារព័ត៌មាននេះមានករណីជាភស្តុតាងជាច្រើន ដែលបង្ហាញថា មានការរំលោភបំពានសិទ្ធិសេរីភាព និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ដោយអាជ្ញាធររដ្ឋ។ ទាំងនោះរួមមាន ការចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានដោយសារការបំពេញការងារ ការកោះហៅទៅសាកសួរ ការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការ ការផ្ដន្ទាទោស និងវិធានការរឹតបន្ដឹងសកម្មភាពក្រោមវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានជាដើម។ ចាប់ពីខែ មេសា ២០១៧ ដល់ មីនា ២០១៨ មានអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន ៩នាក់ ត្រូវកោះហៅទៅសាកសួរ ២០នាក់ត្រូវចាប់ខ្លួន ១៥នាក់ត្រូវចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ១២នាក់ត្រូវចោទប្រកាន់ និង២នាក់ត្រូវកាត់ឱ្យមានទោសចំពោះសកម្មភាពពួកគេ។ លើសពីនេះនៅមានករណីសម្លាប់អ្នកសារព័ត៌មាន អ្នកវិភាគដែលបញ្ចេញមតិតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលមិនទាន់មានការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានត្រឹមត្រូវពេញលេញ និងឯករាជ្យ ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ពួកគេនៅឡើយ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤មក អ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាយ៉ាងតិចចំនួន ១៣នាក់ ត្រូវបានគេសម្លាប់។ ក្នុងចំណោមអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន ១៣នាក់ មាន ៥នាក់ ជាអ្នកដែលសរសេររិះគន់បក្សកាន់អំណាច ចំណែក៧នាក់ទៀត បានធ្វើការស៊ើបអង្កេត និងរាយការណ៍អំពីអំពើពុករលួយពាក់ព័ន្ធនឹងបុគ្គលជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នយោធា។ ជាមួយគ្នានេះអ្នកវិភាគតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយលោក កែម ឡី ដែលត្រូវឃាតកបាញ់សម្លាប់ក៏មិនទទួលបានយុត្តិធម៌នៅឡើយក្រៅតែពីចាប់ខ្លួន និងផ្ដន្ទាទោស អឿត អាង ហៅជួបសម្លាប់ ឱ្យជាប់ទោស១ជីវិត ដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបទាមទារថាត្រូវតែមានការស៊ើបអង្កេតដោយត្រឹមត្រូវឯករាជ្យ។ ក្រៅពីនេះក៏មានករណីបិទការផ្សាយរបស់វិទ្យុក្នុងស្រុក និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនាំឱ្យបិទទ្វារស្ថាប័នសារព័ត៌មានឯករាជ្យ រួមមាន វិទ្យុអាស៊ីសេរី និងកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ដែលត្រូវបង្ខំចិត្តបិទការិយាល័យរបស់ខ្លួនថែមទៀត។ បើទោះជាយ៉ាងណាក៏មានការដោះលែងឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានបាននៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នមួយចំនួនហើយដែរ រួមមានអតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរី លោក យាង សុធារិន្ទ និង អ៊ួន ឈិន ដែលជាប់ចោទពីបទចារកម្ម រួមនឹងផលិតករជនជាតិអូស្ត្រាលី លោក ជែមស៍ រីកខិតសិន (James Ricketson) ដែលទទួលបានការលើកលែងទោស។ ទោះជាយ៉ាងណាថ្មីៗនេះក្រសួងព័ត៌មានបានផ្ដល់លទ្ធភាពឱ្យវិទ្យុ វីអូអេអាចចាប់ផ្ដើមជួលម៉ោងផ្សាយនៅតាមវិទ្យុក្នុងស្រុក។
បើទោះជាយ៉ាងណាមន្ត្រីនៃអង្គការសង្គមស៊ីវិល នៅតែមើលឃើញថា ការផ្លាស់ប្ដូរបែបនេះខ្លះក្ដី ក៏ពុំឃើញមានវិធានការជាក់លាក់ជាដុំកំភួនថា នឹងធ្វើឱ្យស្ថានភាពសេរីភាពសារព័ត៌មានបានប្រសើរឡើយ។
នាយកផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ លោក ណុប វី មើលឃើញថា នៅមានចំណុចជាច្រើនទៀតដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវធានាឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលពិតជាចង់បន្ធូរបន្ថយការរឹតត្បិតនោះមកវិញ៖ «ទាក់ទងជាមួយអាជ្ញាប័ណ្ណ សម្រាប់វិទ្យុអេហ្វអឹម FM នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងដែលកន្លងមកក្រសួងធ្លាប់បានដកពីម្ចាស់ស្ថានីយ គួរតែផ្ដល់ឱ្យពួកគាត់ឡើងវិញ។ ចំណុចមួយទៀតទាក់ទងនឹងពាក្យបណ្ដឹង ករណីនៅតុលាការ សម្រាប់លោក យាង សុធារិន្ទ និងលោក អ៊ួន ឈិន លោកគួរតែទទួលបានការទម្លាក់ចោលបទចោទតែម្ដង»។
បើទោះជាយ៉ាងណាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ ថាកម្ពុជាធានាសេរីភាពសារព័ត៌មាន ដោយអនុញ្ញាតឱ្យមានស្ថាប័នប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ហើយរាល់វិធានការនានារបស់អាជ្ញាធរទៅលើស្ថាប័នព័ត៌មាននានា គឺជាការអនុវត្តន៍ច្បាប់៖ «ជាទូទៅកន្លងមក វិស័យសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាយើងនេះ មានការរីកចម្រើនគួរជាទីមោទនៈ ទាំងវិសាលភាពទាំងមធ្យោបាយនៃការផ្សព្វផ្សាយ ហើយការបំពេញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាយើងអាចបំពេញបានគ្រប់ទីកន្លែង។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលគាត់បានបំពេញទៅតាមលក្ខខណ្ឌវិជ្ជាជីវៈ បំពេញបែបបទផ្លូវច្បាប់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវគាត់នៅតែអាចដំណើរការដោយសេរី»។
ការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យរូបនេះក៏មិនខុសពីអ្វី ដែលជាចម្លើយរបស់រដ្ឋាភិបាលបានឆ្លើយនៅក្នុងដំណាក់កាលបេសកកម្មស្វែងរកការពិតរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុបកាលពីខែកុម្ភៈ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែន ករុណា លើកឡើងថា ករណីរឹតត្បិតសេរីភាពសារព័ត៌មាន ការចាប់អ្នកសារព័ត៌មានដាក់ពន្ធនាគារ ករណីឃាតកម្មពុំទាន់មានយុត្តិធម៌ គឺដោយសារមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានយោបាយ។ លោកចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលមានវិធានការ ដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន ពុំមែនគ្រាន់តែយកមុខ ជាវិធានការបែបបន្លំភ្នែកទៀតឡើយ៖ «ដើម្បីឱ្យមានជំនឿចិត្ត គួរតែពិនិត្យមើលរឿងដែលជាពិសេសបញ្ហាទាក់ទងនឹងសកម្មជននយោបាយដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការរិះគន់បញ្ចេញមតិអីទាំងអស់ហ្នឹងតាមរយៈបណ្ដាញសង្គមក្ដី តាមរយៈសារព័ត៌មានក្ដីទាំងអស់ហ្នឹងគួរតែដោះលែងគាត់ឱ្យមានសេរីភាព។ សរុបទៅគឺពិនិត្យមើលភាពមិនត្រឹមត្រូវកន្លងមកហ្នឹងត្រូវមានការកែប្រែឡើងវិញ»។
គណៈកម្មការអឺរ៉ុបបានលើកឡើងពីច្បាប់ពាក់ព័ន្ធមួយចំនួន ដែលធ្វើឱ្យថមថយសេរីភាពការបញ្ចេញមតិនៅក្នុងផ្នែកនេះដែរនោះ គឺច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ច្បាប់ស្ដីពីសហជីព ច្បាប់ស្ដីពីរបបសារព័ត៌មាន និងច្បាប់ស្ដីពីសារទូរគមនាគមន៍ជាដើម ដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបទាមទារថាត្រូវតែមានការផ្លាស់ប្ដូរដែរ ជាថ្នូរនឹងការពិចារណាចំពោះការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA៕