សំណុំរឿង ០០៣ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមលោក មាស មុត បានអូសបន្ថាយពេលអស់ជិត ១៣ ឆ្នាំទៅហើយ តាំងពីផ្តើមស៊ើបអង្កេតរឿងនេះដំបូង កាលពីចុងឆ្នាំ ២០០៨។ រហូតមកដល់ពេលនេះ សំណុំរឿងនេះ នៅទើត្រឹមអង្គបុរេជំនុំជម្រះ ដែលរកសំឡេងមូលមាត់គ្នាមិនបាន ថាតើត្រូវបញ្ជូនរឿងនេះទៅជំនុំជម្រះ ឬទម្លាក់ចោល។
ការខ្វែងយោបល់គ្នានេះ គ្មានអ្វីចម្លែកទេ ព្រោះវាកើតមានតាំងពីការិយាល័យសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត និងសហព្រះរាជអាជ្ញា ដែលភាគីជាតិ និងអន្តរជាតិ យល់ផ្ទុយគ្នាក្នុងរឿងនេះ។ ភាគីជាតិ ទាំងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ និងសហព្រះរាជអាជ្ញាជាតិ យល់ស្របគ្នាថា មិនត្រូវបញ្ចូនរឿងលោក មាស មុត ទៅជំនុំជម្រះទេ។ ចំណែកខាងភាគីអន្តរជាតិ ពួកគាត់ថា ត្រូវតែបញ្ចូនរឿងនេះទៅជំនុំជម្រះ។
អ្វីដែលចម្លែកនោះ គឺអ្នកឃ្លាំមើលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ថាការណ៍ដែលសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ និងអន្តរជាតិ ដែលជាស្ថាប័នរួមមួយ និងដែលគួរតែចេញដីកាដំណោះស្រាយតែមួយ បើទោះដីកាត្រូវបញ្ជូនរឿងទៅជំនុំជម្រះ ឬទម្លាក់ចោលបទចោទត្រឹមហ្នឹង តែបែរជាជ្រើសរើស ចេញដីកាម្នាក់មួយ តែរៀងៗខ្លួនទៅវិញ។
អតីតមន្រ្តីសម្របសម្រួលកម្មវិធីនៃគម្រោងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាលោក ឡុង បញ្ញាវុធ ថាបើស្ថាប័នសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត មិនមូលមាត់គ្នា គេនៅសង្ឃឹមលើអង្គបុរេជំនុំជម្រះ ដែលមានភារកិច្ចកាត់សេចក្តីរឿងនេះ ឲ្យដាច់ស្រេច។ ប៉ុន្តែលោកថា ជាអកុសល ចៅក្រមអង្គបុរេ ដែលជាអាជ្ញាកណ្ដាល ក៏ខ្វែងយោបល់គ្នាដែរ៖ «បញ្ហាដែលសំខាន់គឺអង្ករក្លាយទៅជាបាយហើយ ! ដល់ពេលដែលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមត្រូវធ្វើសេចក្ដីសម្រេច បញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់ តើសំណុំរឿងលោក មាស មុត គួរតែបិទបញ្ចប់ ហើយបើបិទបញ្ចប់បិទដោយរបៀបដូចម្តេច ? ដោយសារតែគ្មានឆន្ទៈនយោបាយ ដោយសារតែកំហុសនីតិវិធី ដោយសារតែបញ្ហាថវិកា ដោយសារតែច្បាប់សរសេរមិនច្បាស់លាស់ ជាពិសេសគឺច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតចេញដីកាដំណោះស្រាយរៀងខ្លួននោះ ? តើវាជាចំណុចនៃច្បាប់អនុញ្ញាតដែរឬក៏អត់ ឬមួយក៏ច្បាប់ចន្លោះប្រហោង ? ខ្ញុំគិតថា ដល់ពេលវេលាដែលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ទាំងអន្តរជាតិ និងជាតិ ត្រូវតែទទួលស្គាល់ការពិត»។
ការពិតដែលលោក ឡុង បញ្ញាវុធ ថាសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមត្រូវទទួលស្គាល់នោះ គឺរឿងដែលកំពុងកើតមានឡើង ដែលនាំឲ្យដំណើរការក្តី បន្តអូសបន្ថាយពេលយ៉ាងយូរ ដោយសារតែការខ្វែងយោបល់គ្នារបស់អ្នកសម្រេចក្ដី ស្របពេលដែលជនត្រូវចោទ និងជនរងគ្រោះកំពុងទន្ទឹងរង់ចាំយុត្តិធម៌ និងការបិទបញ្ចប់សំណុំរឿង ឲ្យបានឆាប់រហ័ស តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។
កាលពីដើមខែមេសា ចៅក្រមជាតិ ៣ រូបនៃអង្គបុរេជំនុំជម្រះ សម្រេចរួមគ្នាថា សំណុំរឿងលោក មាស មុត នេះ ត្រូវតម្កល់ទុកក្នុងបណ្ណសារ។ ប៉ុន្តែចៅក្រមអន្តរជាតិជំទាស់ និងស្នើឲ្យបញ្ជូនរឿងនេះទៅជំនុំជម្រះ។
ទោះបីសេចក្តីសម្រេចរបស់អង្គបុរេជំនុំជម្រះ បិទផ្លូវតវ៉ា ភាគីពាក់ព័ន្ធហាក់នៅរង់ចាំការបញ្ជាក់បន្ថែមណាមួយ ដើម្បីឲ្យដឹងច្បាស់ថា សំណុំរឿងនេះត្រូវចប់ត្រឹមនេះ ឬត្រូវបន្តទៅមុខទៀត។
សហមេធាវីការពារក្តីឲ្យលោក មាស មុត ដែលមានមេធាវីជាតិលោក អាង ឧត្តម និងមេធាវីអន្តរជាតិលោក ម៉ៃឃើល ខាណាវ៉ាស (Michael Karnavas) កាលពី ខែមិថុនា បានស្នើសុំឲ្យអង្គបុរេជំនុំជម្រះបញ្ចប់ បោះត្រា និងដាក់បញ្ចូលសំណុំរឿងលោក មាស មុត ទៅក្នុងបណ្ណសារ។ សំណើនេះត្រូវបានសហព្រះរាជអាជ្ញាអន្តរជាតិអ្នកស្រី ប្រ៊ិនដា ហុល្លីស (Brenda Hollis) ជំទាស់ ព្រោះសហព្រះរាជអាជអាជ្ញាអន្តរជាតិនៅតែយល់ថា សំណុំរឿងនេះ មិនទាន់បិទបញ្ចប់ត្រឹមនេះនោះទេ គឺត្រូវតែបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះ។
បន្ថែមលើនេះ កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា សហមេធាវីលោក មាស មុត បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ និយាយអំពីបញ្ហានៃការបន្តអូសបន្លាយពេលវេលា នៃនីតិវិធីក្នុងសំណុំរឿងលោក មាស មុត ដែលអាចនឹងត្រូវស៊ីពេល ៤ ឆ្នាំបន្តទៅមុខទៀត បើអង្គបុរេជំនុំជម្រះ មិនបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់អំពីការបិទបញ្ចប់សំណុំរឿងនៅពេលនេះ។
អ្នកច្បាប់ និងជាមេធាវីការពារក្ដីឲ្យអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមួយរូបដែរ ថានីតិវិធីបច្ចុប្បន្ននេះ នឹងនៅបន្តអូសបន្ថាយយូរតទៅទៀតបែបនេះឯង។
លោកមេធាវី គង់ សំអុន ដែលការពារក្ដីឲ្យលោក ខៀវ សំផន ថាបញ្ហាទាំងនេះ វាកើតមានឡើង ដោយសារតែភាពមិនចុះសម្រុងគ្នានៃភាគីជាតិ និងអន្តរជាតិ និងបញ្ហានៃប្រព័ន្ធច្បាប់ ដែលបង្កើតឲ្យមានសហចៅក្រមជាតិ និងអន្តរជាតិនេះឯង៖ «ការពិតគេដឹងតើ ! ពេលកសាងច្បាប់ហ្នឹងដំបូង ខ្ញុំចាំថា គេពិភាក្សាគ្នាច្រើនណាស់ ទាក់ទងរឿងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចហ្នឹង។ សហចៅក្រម ឬក៏សហព្រះរាជអាជ្ញាមានបញ្ហាមិនចុះសម្រុងនឹងគ្នា ត្រូវមានអង្គបុរេហ្នឹងឯង ដើម្បីជួយដោះស្រាយ។ ប៉ុន្តែ ដល់ពេលដែលអង្គបុរេមិនចុះសម្រុងនឹងគ្នាទៀត គេទុកបណ្ដោយឲ្យបែបនេះទៅ ព្រោះវាអត់មានមធ្យោបាយអ្វី ដើម្បីដោះស្រាយឲ្យល្អជាងហ្នឹងទៀតទេ។ ចៅក្រមខ្មែរភាគច្រើន។ ដល់ពេលសម្រេចថា ដើម្បីឲ្យសម្រេចបាន ទាល់តែមានចៅក្រមបរទេសម្នាក់ចូលរួមផង។ វាជាប់ត្រង់ហ្នឹង !»។
ភាពជាប់គាំងនេះ មន្រ្តីឃ្លាំមើលសាលាក្តីខ្មែរក្រហម និងអ្នកច្បាប់ ថាវាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់ជនត្រូវចោទ ជនរងគ្រោះ និងកេរឈ្មោះ និងកេរតំណែលរបស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមនេះយ៉ាងដំណំ។
ចៅក្រមនៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ជាពិសេសចៅក្រមជាតិ រងការរិះគន់ថា មិនអាចសម្រេចសេចក្តីដោយឯករាជ្យ ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បាននោះទេ ដោយសារតែការជ្រៀតជ្រែតផ្នែកនយោបាយ ពីមន្រ្តីថ្នាក់លើក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។ ជាងនេះទៅទៀត ភាគច្រើននៃចៅក្រមជាតិ គឺជាសមាជិករបស់គណបក្សកាន់អំណាច ដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ជារឿយៗលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមួយរូបដែរនោះ តែងតែព្រមានឲ្យបិទសាលាក្ដីនេះ បើហ៊ានកាត់ក្តីអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ឲ្យលើសពីសំណុំរឿង ០០១ និង ០០២។ លោក មាស មុត ស្ថិតក្នុងសំណុំរឿង ០០៣៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។