ស្របពេលដែលអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម កំពុងជំនុំជម្រះរឿងក្ដីសំណុំរឿងលេខ ០០២ វគ្គទី ២ អំពីបទប្រល័យពូជសាសន៍ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិក៏បានប្រកាសឱ្យដឹងអំពីការវិវឌ្ឍន៍មួយចំនួននៃសំណុំរឿងលេខ ០០៣ និង ០០៤។
សំណុំរឿងក្ដីរបស់អតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម លេខ ០០៣ និង ០០៤ ដែលកំពុងស្ថិតនៅក្រោមការស៊ើបអង្កេតរហូតមកដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ នេះ ត្រូវបានមន្ត្រីសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមចាត់ទុកថា មានការវិវឌ្ឍន៍ទៅមុខ។
មន្ត្រីនាំពាក្យសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម លោក នេត្រ ភក្ត្រា បញ្ជាក់ថា ការវិវឌ្ឍន៍នេះ គឺបន្ទាប់ពីមានជនសង្ស័យ ១រូបទៀត ឈ្មោះ យឹម ទិត្យ ត្រូវបានសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ ដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ ស្ដីពីបទឧក្រិដ្ឋនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ៖ «នេះគឺជាការវិវឌ្ឍន៍ចុងក្រោយទៅលើសំណុំរឿងទាំងពីរ គឺសំណុំរឿង ០០៣ និង ០០៤ ហើយរហូតមកដល់ពេលនេះ ជនសង្ស័យចំនួន ៤រូបហើយ ដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ។ ក្នុងនោះទីមួយ គឺលោក មាស មុត នៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៣។ លោកស្រី អ៊ឹម ចែម ដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យកំបាំងមុខ កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមីនា នៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៤។ លោក យឹម ទិត្យ ដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យដែរ នៅថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ហើយលោក អោ អាន ក៏ដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ នៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៤ កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៥»។
លោកថ្លែងថា ជនសង្ស័យឈ្មោះ យឹម ទិត្យ គឺជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមចុងក្រោយមួយរូប ក្នុងចំណោម ៣រូប ដែលត្រូវបានសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ សម្រេចដាក់ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ ក្នុងសំណុំរឿង ០០៤៖ «យើងឃើញថា សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ បានដាក់លោក យឹម ទិត្យ ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យពីបទឧក្រិដ្ឋដែលបានចោទប្រកាន់មួយចំនួន នៅក្នុងនោះ គឺមានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រោម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ហើយនិងការរំលោភលើក្រមព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៥៦ ក្នុងនោះរួមមាន ការធ្វើមនុស្សឃាតដោយចេតនា»។
អំពើឧក្រិដ្ឋដែលសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ ដាក់លោក យឹម ទិត្យ ឲ្យស្ថិតក្រោមការពិនិត្យ គឺមានជាអាទិ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រោម ការធ្វើមនុស្សឃាត ការសម្លាប់រង្គាល ការធ្វើឲ្យទៅជាទាសករ ការនិរទេស ការដាក់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំង ធ្វើទារុណកម្ម ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើ “ប្រជាជន ១៧ មេសា” “អ្នកជម្លៀសមកពីភូមិភាគបូព៌ា” និងកម្មាភិបាលភូមិភាគពាយ័ព្យ គ្រួសាររបស់ពួកគេ និងអ្នកក្រោមបង្គាប់របស់ពួកគេ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើខ្មែរក្រោម និងជនជាតិវៀតណាម និងអំពើអមនុស្សធម៌ដទៃទៀត រួមមាន អាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ។
បទឧក្រិដ្ឋទាំងនេះ ត្រូវបានសហព្រះរាជអាជ្ញាចោទថា បានប្រព្រឹត្តនៅតាមមន្ទីរសន្តិសុខ ការដ្ឋាន និងកន្លែងសម្លាប់មនុស្សនានា ក្នុងខេត្តតាកែវ បាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ និងបន្ទាយមានជ័យ។
រីឯជនសង្ស័យទីពីរ នៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៤ គឺអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម។ ការិយាល័យសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតបានចេញសេចក្ដីជូនដំណឹងមួយនៅថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ថា កិច្ចស៊ើបសួរប្រឆាំងអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម បានបិទបញ្ចប់ហើយ។
ការបិទបញ្ចប់កិច្ចស៊ើបសួរលើអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម នេះ គឺមានរយៈពេល ៦ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតទទួលបានដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឲ្យស៊ើបអង្កេត ដែលសហព្រះរាជអាជ្ញាអន្តរជាតិបានដាក់ចាប់ពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៩។
មន្ត្រីនាំពាក្យសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម លោក នេត្រ ភក្ត្រា បញ្ជាក់ថា ជំហានបន្ទាប់សម្រាប់ករណីអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម គឺការវាយតម្លៃភស្តុតាងដែលប្រមូលបាន៖ «ចំពោះករណីលោកស្រី អ៊ឹម ចែម នេះ បន្ទាប់ពីបិទការស៊ើបអង្កេត គឺសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតទាំងពីរនឹងធ្វើការវាយតម្លៃ និងវិភាគទៅលើភស្តុតាង ឯកសារផ្សេងដែលជាភស្តុតាង ដើម្បីឈានទៅដល់ចុងក្រោយធ្វើការកំណត់ថា តើជនសង្ស័យពិតជាស្ថិតនៅក្នុងដែនកំណត់យុត្តាធិការ ដែលត្រូវធ្វើការជំនុំជម្រះក្ដី ឬមួយក៏យ៉ាងណា ដែលការសម្រេចចុងក្រោយនេះ នឹងចេញជាដីកាដំណោះស្រាយ ដែលគេរំពឹងថា នឹងធ្វើឡើងនៅចុងឆ្នាំ២០១៦»។
កិច្ចស៊ើបសួរចំពោះអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម ដែលបានបញ្ចប់នៅពេលនេះ គឺទាក់ទងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មមនុស្សឃាត ការសម្លាប់រង្គាល ការធ្វើឲ្យទៅជាទាសករ ការដាក់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំង ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយមូលហេតុនយោបាយ និងអំពើអមនុស្សធម៌ផ្សេងទៀត នៅមន្ទីរសន្តិសុខភ្នំទ្រយោង និងនៅការដ្ឋានស្ពានស្រែង ក្នុងស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។
ជនសង្ស័យទី៣ គឺលោក អោ អាន ត្រូវបានសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ ដាក់ឱ្យស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ អំពីបទឧក្រិដ្ឋដូចគ្នានឹងអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម ដែរ កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥។ បទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងលោក អោ អាន គឺទាក់ទងនឹងការធ្វើមនុស្សឃាតដោយចេតនា ការសម្លាប់រង្គាល ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយមូលហេតុនយោបាយ និងសាសនា ការដាក់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំង និងអំពើអមនុស្សធម៌ផ្សេងទៀត ដែលបានកើតមាននៅទីកន្លែងសម្លាប់មនុស្សជាច្រើនកន្លែង ដូចជា មន្ទីរសន្តិសុខគោកព្រីង មន្ទីរសន្តិសុខទួលបេង និងមន្ទីរសន្តិសុខវត្តអូរត្រកួន ខេត្តកំពង់ចាម។
ការស៊ើបអង្កេតនៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៤ បានផ្ដោតទៅលើទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលបានចោទប្រកាន់ថា បានប្រព្រឹត្តនៅចន្លោះថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ រហូតដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ ឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនោះមានដូចជា អំពើប្រឆាំងនឹងប្រជាជនចាម នៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម អំពើប្រឆាំងនឹងប្រជាជនខ្មែរក្រោមនៅខេត្តតាកែវ និងខេត្តពោធិ៍សាត់ ការបោសសម្អាតភូមិភាគកណ្ដាល មានខេត្តកំពង់ចាម និងកំពង់ធំ ការបោសសម្អាតភូមិភាគពាយ័ព្យ ក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង និងបន្ទាយមានជ័យ។
ដោយឡែកសំណុំរឿង ០០៣ វិញ ជនសង្ស័យឈ្មោះ មាស មុត ត្រូវបានសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតដាក់ឱ្យនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យដែរ កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥។
លោក មាស មុត អតីតជាមេបញ្ជាការទ័ពជើងទឹកនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ស្ថិតនៅក្រោមការពិនិត្យពីបទឧក្រិដ្ឋដែលបានចោទប្រកាន់មួយចំនួនដូចជា អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ក្នុងនោះរួមមាន ការធ្វើមនុស្សឃាតដោយចេតនា ការសម្លាប់រង្គាល ការធ្វើឲ្យទៅជាទាសករ ការដាក់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំង ការធ្វើទារុណកម្ម ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងអំពើអមនុស្សធម៌ដទៃទៀត (ការប្រព្រឹត្តអមនុស្សធម៌ ការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ ពលកម្មដោយបង្ខំ អាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំ ការរំលោភលើផ្លូវភេទ និងការវាយប្រហារលើសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរជាមនុស្សដោយសារស្ថានភាពនៃការឃុំខ្លួន) ការបង្កដោយចេតនាឲ្យមានរបួសធ្ងន់ធ្ងរ ឬឲ្យមានការឈឺចាប់ធ្ងន់ធ្ងរដល់រាងកាយ ឬសុខភាព និងការឃុំខ្លួនជនស៊ីវិលដោយខុសច្បាប់។
ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងលោក មាស មុត ត្រូវបានចោទថា បានប្រព្រឹត្តនៅទីតាំងផ្សេងៗគ្នា ក្នុងនោះរួមមានមន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១ ឬគុកទួលស្លែង នៅភ្នំពេញ មន្ទីរសន្តិសុខវត្តឥន្ទញាណ ការដ្ឋានស្ទឹងហាវ សហករណ៍តំបន់រាម រួមមាន ការដ្ឋាននៅកងកេង និងបិតត្រាំង ទីតាំងសម្លាប់មនុស្សចម្ការធូរេន និងមន្ទីរសន្តិសុខទឹកសាប និងក្រុងកំពង់សោម។
ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្តឡើងដោយកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៅលើកោះ និងជុំវិញកោះ ដែលកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អះអាងថា ជារបស់ខ្លួន។ ឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះ ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា បានប្រព្រឹត្តទៅលើសមាជិកកងទ័ពរបស់ខ្លួននៅក្នុងកងពលលេខ ១៦៤, ៥០២, ១១៧ និងកងពល ៣១០ ដែរ។
ទាក់ទងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនេះ សាក្សីអតីតជានាវិកកងនាវាប្រដេញនៃកងទ័ពកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យក្នុងកងពលលេខ ១៦៤ មួយរូប អះអាងនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង នៅពីថ្ងៃទី១៦ ធ្នូ ថា ពិតជាមានការសម្លាប់មនុស្សដោយកងទ័ពជើងទឹកមែន។
អ្នកដែលកងទ័ពជើងទឹកសម្លាប់នោះ គឺមានជនជាតិវៀតណាម ជនជាតិថៃ ប្រជាជន ១៧ មេសា និងកងទ័ពមកពីភូមិភាគបូព៌ា៖ «តា មុត បញ្ជាឱ្យសម្លាប់ឬ? បាទ! ពិតប្រាកដណាស់ ហើយជនជាតិវៀតណាម ជាច្រើនលើកច្រើនសា ពេលច្រើន គេបញ្ជូនទៅដីគោក។ តែបើម្នាក់ ពីរនាក់ទៅបីនាក់ គឺអត់បញ្ជូនទៅដីគោកទេ គេសម្លាប់នៅលើកោះ»។
ទន្ទឹមគ្នានេះ មន្ត្រីនាំពាក្យសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម លោក នេត្រ ភក្ត្រា បញ្ជាក់ថា សំណុំរឿងលេខ ០០៣ នៃរឿងក្ដីរបស់លោក មាស មុត ស្ថិតក្រោមការខ្វែងយោបល់គ្នារវាងសហចៅក្រមជាតិ និងអន្តរជាតិ លើនីតិវិធីនៅឡើយ៖ «ការខ្វែងយោបល់គ្នាត្រង់ចំណុចណានោះ គឺខ្ញុំមិនដឹងស៊ីជម្រៅទេ ដោយសារថា កំណត់ហេតុនៃការខ្វែងយោបល់គ្នានេះ គឺត្រូវដាក់ឋិតនៅក្នុងការសម្ងាត់ទៅតាមច្បាប់ គ្រាន់តែថា ការខ្វែងយោបល់គ្នារបស់ចៅក្រមជាតិ និងអន្តរជាតិនេះ នៅក្នុងសំណុំរឿង ០០៣ ឃើញថា យោងតាមគោលជំហររបស់សហចៅក្រមជាតិ លោកចៅក្រម យូ ប៊ុនឡេង គាត់បានបញ្ជាក់ថា សំណុំរឿង ០០៣ នេះ គឺបានបិទបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេតបឋមហើយ តាំងតែពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១១ មកម្ល៉េះ។ ក៏ប៉ុន្តែសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ ដែលគាត់មកបំពេញការងារបន្ត គឺលោក ម៉ាក ហាម៉ុន (Mark Harmon) ហើយបន្ទាប់មក លោក ម៉ៃឃើល បូឡែនឌើរ (Michael Bohlander) នេះ គាត់បានបញ្ជាក់ថា សំណុំរឿង ០០៣ នេះ គឺនៅបើកដំណើរការស៊ើបអង្កេត ហើយបានអំពាវនាវឱ្យជនរងគ្រោះ ក៏ដូចជា សាក្សីផ្សេងៗ ដាក់ពាក្យសុំតាំងខ្លួនជាដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ឬជាសាក្សី»។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា តាមច្បាប់ និងវិធានផ្ទៃក្នុងនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមចែងថា ក្នុងកិច្ចការសំខាន់ៗមួយចំនួន តម្រូវឱ្យមានការចូលរួមពីចៅក្រមជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ក៏ប៉ុន្តែ មានកិច្ចការមួយចំនួនក៏ច្បាប់អនុញ្ញាតឱ្យចៅក្រមជាតិ ឬអន្តរជាតិ ធ្វើកិច្ចការនេះតែម្នាក់ឯងបានដែរ៖ «លើកលែងតែកិច្ចការសំខាន់ៗ មួយចំនួនដូចជា ការចេញដីកាឃុំខ្លួន គឺត្រូវទាមទារឱ្យមានការយល់ព្រមពីចៅក្រមជាតិ និងអន្តរជាតិរួមគ្នា។ ក្នុងករណីមិនមានការយល់ព្រមទេ គឺត្រូវប្ដឹងទៅអង្គបុរេជំនុំជម្រះ ឬមួយក៏ទុករហូតដល់រយៈពេល ៣០ថ្ងៃ ប្រសិនបើមិនមានការជំទាស់អីទេ ការសម្រេចហ្នឹងនឹងចូលជាធរមាន។ ហ្នឹងគឺជាអ្វីដែលមាននៅក្នុងវិធានផ្ទៃក្នុង។ អ៊ីចឹង យើងដោះស្រាយបញ្ហាខ្វែងយោបល់គ្នារវាងចៅក្រមជាតិ និងចៅក្រមអន្តរជាតិ ដែលគាត់យល់ឃើញខុសគ្នាទៅលើការអនុវត្តនីតិវិធីនេះ ទៅតាមយន្តការដែលមានស្រាប់ ទៅតាមអង្គបុរេជំនុំជម្រះ និងវិធានផ្ទៃក្នុង»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ទាំងសំណុំរឿង ០០៣ និងសំណុំរឿង ០០៤ កំពុងស្ថិតនៅក្រោមការស៊ើបអង្កេតនៅឡើយ លើកលែងតែករណីអ្នកស្រី អ៊ឹម ចែម។ ដីកាឱ្យនាំខ្លួនលោក មាស មុត កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៤ និងដីកា ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៥ ត្រូវបានសាលាក្ដីលុបចោលវិញ ព្រោះតែលោក មាស មុត បានបង្ហាញខ្លួនដោយស្ម័គ្រចិត្តនៅចំពោះមុខសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។