ប្រជាពលរដ្ឋ ៦៥គ្រួសារដែលមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន យូញៀន (UDG) និងក្រុមហ៊ុនលោក ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ បាននាំគ្នាមកភ្នំពេញ សុំអន្តរាគមន៍ពីគណៈកម្មាការដោះស្រាយទំនាស់នៅមុខផ្ទះលោក ហ៊ុន សែន ដែលរបបក្រុងភ្នំពេញទើបតែបានបង្កើតឡើងកាលពីពេលថ្មីៗ នេះ។ ពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីនៅខែត្រកោះកុង អះអាងថា ជម្លោះដីធ្លីរ៉ាំរៃនេះ បានអូសបន្លាយពេលប្រមាណ ១០ឆ្នាំមកហើយ មកទល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនចិន មិនទាន់ដោះស្រាយជូនពួកគាត់នៅឡើយ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា អាជ្ញាធរត្រូវបង្ហាញឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីដល់ពួកគាត់ ព្រោះពួកគាត់កំពុងជួបការលំបាកខ្លាំងក្នុងជីវភាព។
ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីចំនួន ៣ឃុំ នៅស្រុកគិរីសាគរ ខេត្តកោះកុង បានឡើងទៅរាជធានីភ្នំពេញជាថ្មី នៅថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ដើម្បីត្រៀមតវ៉ា និងដាក់ញត្តិរួមគ្នា នៅថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា នៅមុខភូមិគ្រឹះលោក ហ៊ុន សែន ក្បែរវិមានឯករាជ្យ និងដាក់ញតិ្តសុំអន្តរាគមន៍ពីអង្គការសហប្រជាជាតិ និងសហគមន៍អឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា ឲ្យជួយអន្តរាគមន៍ពន្លឿនដំណោះស្រាយដីធ្លីជូនពួកគាត់ និងដោះលែងតំណាងពួកគាត់ម្នាក់វិញ។
តំណាងពលរដ្ឋសហគមន៍ព្រែកខ្សាច់ លោកស្រី ថៃ គឹមធុច រៀបរាប់ថា ពួកគាត់ទាំង ៦៥គ្រួសារ ត្រូវក្រុមហ៊ុនចិន យូញៀន (Union Development Group) រំលោភយកដីធ្លីជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែ អាជ្ញាធរមិនទាន់ជួយដោះស្រាយនោះទេ។ ចំណែកក្រុមហ៊ុនកោះកុង អេស.អ៊ី.ហ្សិត (Koh Kong SEZ) របស់លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ដែលធ្លាប់រំលោភយកដីធ្លីពួកគាត់ដែរនោះ បានដោះស្រាយបញ្ចប់ជម្លោះដីធ្លីរួចរាល់ហើយ តែមិនព្រមដោះលែងតំណាងពលរដ្ឋម្នាក់ឈ្មោះ ហេង សុខ។
លោកស្រី ថៃ គឹមធុច អះអាងថា ពួកគាត់ទាំង ៦៥គ្រួសារ បានចេញតវ៉ាជាបន្តបន្ទាប់តាំងពីថ្នាក់ខេត្តរហូតដល់ស្ថាប័នកំពូលៗ របស់ជាតិ ជាពិសេស កាលពីសប្តាហ៍មុន ពួកគាត់ក៏បានដាក់ញត្តិ សុំអន្តរាគមន៍ពីខុទ្ទកាល័យលោក ហ៊ុន សែន ដែរ ប៉ុន្តែមិនបានជួយអន្តរាគមន៍នោះទេ បានត្រឹមតែសន្យាភូតកុហកពួកគាត់ឲ្យរំសាយការតវ៉ាម្តងហើយម្តងទៀតប៉ុណ្ណោះ៖ «សារនេះទៅមុខផ្ទះសម្តេចហ្មង ហើយខាងខុទ្ទកាល័យទៅទាញរុញ ទៅក្រោមដើមពោធិ៍យ៉ាងម៉េច ក៏អត់ព្រមទៅដែរ សុខចិត្តនៅននៀលព្រោះអូសបន្លាយយូរហើយ ជាង ១០ឆ្នាំហើយ។ យើងទាមទារសុំតែកាត់ឆ្វៀលដី និងដោះលែងលោកពូ ហេង សុខ មកវិញ » ។
លោកស្រី ថៃ គឹមធុច រៀបរាប់ថា ការពន្យារពេលដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លី និងបន្តឃុំឃាងតំណាងរបស់ពួកគាត់បែបនេះ គឺពិតជាប៉ះពាល់ដល់ការរស់នៅ និងអយុត្តិធម៌យ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ពួកគាត់ ដែលបាត់បង់ដីធ្លី។ លោកស្រីអះអាងថា សព្វថ្ងៃនេះ មន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន និងសន្តិសុខក្រុមហ៊ុនចិនកំពុងកាង និងកាន់កាប់លើដីទំនាស់ ដោយមិនអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋទៅរស់នៅ និងធ្វើដំណាំកសិកម្មបានទេ៖ «វាខាតពេលអត់បានរកស៊ី រវល់តវ៉ាចុះឡើង ឡើងចុះ ចោលកូនចោលអី ហើយចំណាយលុយចំណាយពេល អ៊ីចឹងក្រជាន់លើក្រខ្លាំងណាស់។ សូមទាមទារកុំឲ្យប្រើពេលវេលាដោះស្រាយយូរពេក » ។
មន្ត្រីខុទ្ទកាល័យលោក ហ៊ុន សែន និងជាសមាជិកក្រុមការងារទទួលបណ្តឹង និងដោះស្រាយបណ្តឹងតវ៉ាផ្សេងៗ លោក គង់ ចំរើន បដិសេធមិនឆ្លើយតបជាមួយអាស៊ីសេរីទេនៅថ្ងៃអាទិត្យទី៤ វិច្ឆិកា ព្រោះលោកថា ថ្ងៃនេះជាថ្ងៃដែលលោកត្រូវឈប់សម្រាក៖ «ខ្ញុំអត់មានទម្លាប់និយាយក្នុងម៉ោងសម្រាកទេ។សុំទោស ... ចាំថ្ងៃចន្ទម៉ោងធ្វើការ បងវាយទូរស័ព្ទមកខ្ញុំវិញណា » ។
រីឯអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក ស៊្រុន ដារិទ្ធ ក៏មិនឆ្លើយតបជាមួយអាស៊ីសេរីដែរ ក្រោមហេតុផលថា អាស៊ីសេរីគ្មានមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា៖ «សុំទោសផង ខ្ញុំមិនអាចឆ្លើយជាមួយអាស៊ីសេរីបានទេណា ព្រោះអាស៊ីសេរី រដ្ឋាភិបាលបានបិទប្រតិបត្តិការនៅក្នុងស្រុកខ្មែរហើយ ខ្ញុំមិនមែនសិទ្ធិឆ្លើយតបជាមួយអាស៊ីសេរីទេ។ សូមអរគុណ !» ។
អាស៊ីសេរី ក៏បានព្យាយាមទាក់ទងទៅប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តកោះកុង លោក ម៉ម ផល្លា ដែរ ប៉ុន្តែ លោកមិនទទួលទូរស័ព្ទ។
តំណាងពលរដ្ឋសហគមន៍ព្រែកខ្សាច់ គឺលោក ហេង សុខ ត្រូវបានអាជ្ញាធរខេត្តកោះកុង ចាប់ខ្លួនកាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨ តាមបណ្ដឹងក្រុមហ៊ុនលោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ខណៈលោកទៅចូលបោះបង្គោលព្រំដីរបស់លោក ដែលកំពុងមានទំនាស់ជាមួយក្រុមហ៊ុន លី យ៉ុងផាត់។ សំណុំរឿងនេះ តុលាការខេត្តកោះកុង បានកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ១ឆ្នាំ ៦ខែ និងរងពិន័យជាប្រាក់ចំនួន ២លានរៀល ពីបទប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាលើអ្នកកាន់កាប់អចលនទ្រព្យដោយសុចរិត។ ទោះយ៉ាងណាក្តី ពលរដ្ឋអះអាងថា វិវាទដីធ្លីនេះ ក្រុមហ៊ុនលោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ បានទទួលខុសត្រូវនិងបានផ្ដល់សំណងជូនប្រជាពលរដ្ឋបញ្ចប់ទំនាស់រួចរាល់ហើយ គួរតែដោះលែងលោក ហេង សុខ វិញ។
ចំណែកជម្លោះដីធ្លីជាមួយចិន យូញៀន វិញ គឺបានកើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៨ បន្ទាប់ពីរបបលោក ហ៊ុន សែន ផ្ដល់ដីសម្បទានដីទំហំជាង ៣ម៉ឺន ៦ពាន់ហិកតារ ឲ្យក្រុមហ៊ុនចិនមួយនេះ ហើយបានប៉ះពាល់ ឬជាន់លើដីប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនរយគ្រួសារ ប៉ុន្តែពុំមានដំណោះស្រាយសមរម្យជូនពួកគាត់នោះទេ។ ក្រុមហ៊ុននៅតែបន្តឈូសឆាយដំណាំ និងផ្ទះសម្បែងពលរដ្ឋជាបន្តបន្ទាប់។
មន្ត្រីប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់នៃអង្គការ លីកាដូ (Licadho) ប្រចាំខេត្តកោះកុង លោក ហ៊ួ អ៊ីន មានប្រសាសន៍ថា របបក្រុងភ្នំពេញ គួរតែដល់ពេលដោះស្រាយបញ្ចប់ទំនាស់ដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋ ព្រោះពួកគាត់បានចំណាយទ្រព្យធន និងប្រាក់កាសដើរតវ៉ាជិត ១០ឆ្នាំមកហើយ។ លោកបារម្ភថា បើអូសបន្លាយតទៅទៀត គឺជីវភាពពលរដ្ឋកាន់តែរងប៉ះពាល់ខ្លាំង ហើយការតវ៉ារបស់ពួកគាត់អាចកាន់តែពុះកញ្ជ្រោល ដែលនាំឲ្យមានការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងពលរដ្ឋ និងកម្លាំងសមត្ថកិច្ច៖ «អ៊ីចឹងដោយសារតែគ្មានសង្ឃឹម និងគ្មានជំនឿដោយសារតែញត្តិ ឬពាក្យបណ្តឹងដាក់ទៅស្ងាត់ គ្មានដំណោះស្រាយអីសោះ ដល់អ៊ីចឹង ធ្វើឲ្យពួកគាត់សម្រេចចិត្តឡើងទៅដាក់ញត្តិម្តងទៀតហើយ។ ដូច្នេះកាលណាប្រជាពលរដ្ឋឡើងដាក់ញត្តិច្រើនលើកច្រើនសារខាងក្រសួងបរិស្ថាន ដែលជាប្រធានគណៈកម្មការអន្តរក្រសួង មិនបានចេញមុខមកសម្របសម្រួល ឬក៏សន្យាឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទុកចិត្តបាននោះ គឺបង្ហាញឲ្យឃើញថា មិនបានយកចិត្តទុកដាក់ និងគ្មានឆន្ទៈដោះស្រាយទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយបណ្តោយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋនៅតែជួបទុក្ខលំបាកព្រោះតែដីខ្លួនឯងតទៅទៀត»។
លោក ហ៊ួ អ៊ីន បន្ថែមថា ការសិក្សាអំពីប្រវត្តិដី និងអំពីផ្លូវច្បាប់នោះ គឺប្រជាពលរដ្ឋគួរតែទទួលបានសិទ្ធិកាន់កាប់ដី ឬគួរតែទទួលបានដំណោះស្រាយសមរម្យជាយូរមកហើយ។
អ្នកមានជម្លោះដីធ្លីបានលើកឡើងថា ពួកគេនឹងបន្តតវ៉ារហូតដល់មានដំណោះស្រាយ ហើយប្រសិន បើរបបលោក ហ៊ុន សែន នៅតែមិនពន្លឿនដំណោះស្រាយដីធ្លីជូនពួកគាត់ និងដោះលែងតំណាងពួកគាត់នោះទេ គឺពួកគាត់នឹងនៅតែនាំគ្នា បន្តធ្វើការតវ៉ារហូតទាល់តែមានដំណោះស្រាយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។