អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងអ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ ស្នើដល់អាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ចំពោះមេឃុំ ៣នាក់ មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅស្រុកទឹកឈូ ខេត្តកំពត ដែលចេញលិខិតស្នាមផ្ទេរសិទ្ធិ ទិញ-លក់ដី ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិឧទ្យានជាតិបូកគោឲ្យពលរដ្ឋ។ ចំណែកមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ អះអាងថា អាជ្ញាធរខេត្តអាចសើរើ ហើយស្រាវជ្រាវរកភាពមិនប្រក្រតីក្នុងរឿងនេះ ប្រសិនបើមានបណ្ដឹងពីប្រជាពលរដ្ឋដែលរងផលខូចខាតពីការទិញ-លក់នៅតំបន់នោះ។
ការស្នើឲ្យអាជ្ញាធរពិនិត្យមើលរឿងនេះ គឺក្រោយពីមេឃុំព្រែកត្នោត មេឃុំកោះតូច និងមេឃុំបឹងទូក ក្នុងស្រុកទឹកឈូ ខេត្តកំពត កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានចេញលិខិតម្នាក់មួយសន្លឹក ប្រកាសបដិសេធចោលរាល់ឯកសារ និងលិខិតស្នាមដែលពួកគាត់បានចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់កន្លងមក ទាក់ទងនឹងការស្នើសុំផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី ការសុំប្រើប្រាស់ដីធ្លី ការទិញ-លក់ដី ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ការពារធនធានធម្មជាតិ នៃតំបន់ឧទ្យានជាតិមុនីវង្សបូកគោ។ ពួកគេលើកហេតុផលដូចៗគ្នាថា មិនបានយល់ដឹងអំពីច្បាប់ច្បាស់លាស់។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងធុរកិច្ច និងដីធ្លីនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាលោក វណ្ណ សូផាត មានប្រសាសន៍ថា ការចេញលិខិតព្រមានពីអាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្ត ចំពោះមន្ត្រីមូលដ្ឋានប្រាប់ឲ្យឈប់ធ្វើទង្វើបែបនេះទៀត គឺមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ ព្រោះការចេញលិខិតទទួលស្គាល់ដីធ្លីឯកជន នៅក្នុងតំបន់ការពារធនធានធម្មជាតិរបស់រដ្ឋនោះ គឺជារឿងខុសច្បាប់។
លោកបន្តថា អាជ្ញាធរខេត្តគួរចាត់វិធានការរដ្ឋបាលចំពោះមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមដែលបានប្រព្រឹត្តរឿងនេះ ទៅតាមច្បាប់ដែលមានចែង ដើម្បីទុកជាគំរូដល់មន្ត្រីផ្សេងទៀត ហើយរៀបចំដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋដែលរងផលប៉ះពាល់ពីការទិញលក់ដីនៅតំបន់នោះ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះយល់ថា ប្រសិនបើមានការអនុវត្តច្បាប់ដោយពុំស្មើភាព និងតម្លាភាពទេ នោះបន្ទុករឿងនេះ គឺធ្លាក់ទៅលើពលរដ្ឋដែលមិនសូវយល់ដឹងអំពីច្បាប់ ដោយត្រូវខាតប្រាក់ទិញដីនិងធ្វើផ្ទះរស់នៅតំបន់នោះ៖ «ឃើញថាប្រជាពលរដ្ឋ គាត់មានបញ្ហាខុសឆ្គងអី មានចាត់វិធានការច្បាប់តទល់នឹងគាត់ ដើម្បីមានការបំបាក់ ឬធ្វើចំណាត់ការទៅលើគាត់អ៊ីចឹង។ តែអាជ្ញាធរវិញ ឬមួយក្រុមហ៊ុនវិញ ភាគច្រើន គ្រាន់តែព្រមានអ៊ីចឹង។ អ៊ីចឹង ! ការអនុវត្តចំពោះមុខច្បាប់ ពុំមានភាពស្មើគ្នា។ ហើយទៅតាមលក្ខខ័ណ្ឌរបស់មន្ត្រីថ្នាក់ឃុំ ឬក៏មន្ត្រីរដ្ឋបាល គួរតែមានវិធានការរដ្ឋបាល ក្នុងការដែលធ្វើឲ្យចាត់ការទៅតាមនីតិវិធីរដ្ឋបាល»។
ស្រដៀងគ្នានេះ អ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ គឺលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បញ្ចេញទស្សនៈជុំវិញរឿងនេះតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក(Facebook)នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ថា ការចេញលិខិតស្នាមដែលថ្នាក់ឃុំបានចុះហត្ថលេខានិងប្រថាប់ត្រាជាអាជ្ញាធររដ្ឋ ពាក់ព័ន្ធនឹងដីធ្លី ហើយប៉ះពាល់ដល់ធនធានធម្មជាតិរបស់ប្រទេស ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះប្រជាពលរដ្ឋនិងចំពោះមុខច្បាប់ អំពីកំហុសរបស់បុគ្គលទាំងនោះ ទៅតាមច្បាប់ ស្ដីពី ការគ្រប់គ្រងឃុំ-សង្កាត់ និងច្បាប់ ស្ដីពី តំបន់ការពារធម្មជាតិ។
លើសពីនេះ លោកស្នើឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះកំហុសឆ្គងនិងភាពខ្វះចន្លោះក្នុងការបំពេញតួនាទី ករណីយកិច្ច និងកាតព្វកិច្ចរបស់មន្ត្រីសាធារណ:ក្រោមឱវាទរបស់ខ្លួន ហើយរដ្ឋត្រូវសងសំណងការខូចខាតដល់ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះពីកំហុសរបស់មន្ត្រីសាធារណ: ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ និងជាប្រធានលេខាធិការដ្ឋាននៃគណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអនុវត្តតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ(គ.ជ.អ.ប ) លោក ង៉ាន់ ចំរើន ឲ្យដឹងថា ការពិនិត្យសើរើ និងចុះស្រាវជ្រាវរកភាពមិនប្រក្រតីក្នុងរឿងនេះ គឺស្ថិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរខេត្ត ព្រោះក្រសួងមហាផ្ទៃបានធ្វើប្រតិភូកម្ម ឬផ្ទេរអំណាចពីថ្នាក់ជាតិឲ្យថ្នាក់ខេត្តដោះស្រាយ។
លោកបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើមានប្រជាពលរដ្ឋដែលរងការខូចខាតនៅតំបន់នោះ ប្ដឹងអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមរឿងចេញលិខិតបដិសេធច្រានចោលដីធ្លីពួកគាត់ទៅរដ្ឋបាលខេត្តកំពត នោះអាជ្ញាធរមានតួនាទីចុះស្រាវជ្រាវនិងដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋ៖ «គាត់មានបណ្ដឹង រដ្ឋបាលខេត្ត លោកត្រូវតែចុះទៅត្រួតពិនិត្យ ហើយបើមានការខូចខាតមែន ក្រុមប្រឹក្សាជាអ្នកទទួលខុសត្រូវដោះស្រាយ។ ហើយគាត់ដោះស្រាយហ្នឹង បើគាត់សម្រេចក្នុងនាមក្រុមប្រឹក្សា អាហ្នឹងក្រុមប្រឹក្សាទាំងមូលត្រូវទូទាត់សំណងនោះ។ តែបើសម្រេចដោយបុគ្គល មេឃុំ ឬចៅសង្កាត់ គឺបុគ្គលនោះត្រូវចេញសង។ ហើយមិនយកថវិកាឃុំសងទេ គឺយកថវិការបស់ខ្លួនសង។ អាហ្នឹង ! ជារឿងឯកជន ដែលសម្រេចខុស»។
ទាក់ទងរឿងនេះ អភិបាលខេត្តកំពតលោក ជាវ តាយ ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដាថា រដ្ឋបាលខេត្តបានចេញសេចក្តីជូនដំណឹងទៅអភិបាលក្រុង-ស្រុកទូទាំងខេត្ត ទៅតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ឲ្យចាត់វិធានការបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់ និងមោឃភាពរាល់ការចុះហត្ថលេខាលើលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិនិងការទិញលក់ដីរដ្ឋនៅក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិ និងរបៀងអភិរក្សជីវៈចម្រុះ ដែលជាទង្វើផ្ទុយនឹងច្បាប់។
លោកបញ្ជាក់ថា ចំពោះការអនុវត្តតាមច្បាប់ចំពោះមន្ត្រីមូលដ្ឋានយ៉ាងណានោះ គឺមិនទាន់សម្រេចនៅឡើយទេ។ ចំណែកពលរដ្ឋដែលបានទិញដី នៅតំបន់ការពារធម្មជាតិឧទ្យានជាតិបូកគោ អាជ្ញាធរមិនអាចដោះស្រាយជូនបានទេ ដោយសារពួកគាត់ទៅទិញដីរដ្ឋដោយខុសច្បាប់៖ «អ៊ីចឹង ! មកដល់ពេលនេះ មេឃុំដែលពាក់ព័ន្ធ គាត់ត្រូវធ្វើលិខិតបដិសេធ ដើម្បីមិនទទួលស្គាល់នូវលិខិតដែលគាត់ចេញកន្លងមកហ្នឹង។ ហើយរាល់វិធានការចាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់យ៉ាងម៉េច ខ្ញុំមិនទាន់ដឹងច្បាស់នៅឡើយទេ ព្រោះជាការណែនាំ ហើយគាត់បានអនុវត្តតាមការណែនាំ»។
អាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការបកស្រាយអំពីការចេញសេចក្ដីណែនាំនេះពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានលោក នេត្រ ភក្ក្រា នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា បាននៅឡើយទេ ដោយហៅទូរស័ព្ទចូល តែលោកមិនទទួល។
មួយរយៈពេលចុងក្រោយនេះ មិនមែនមានតែមេឃុំនៅក្នុងខេត្តកំពតនោះទេ ក៏មានមេឃុំនៅតាមបណ្ដាខេត្តជាច្រើនទៀត ដូចជានៅខេត្តកោះកុង និងខេត្តកំពង់ស្ពឺជាដើម បានចេញលិខិតមោឃភាពពាក្យស្នើសុំកាន់កាប់ដីក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិ និងរបៀងអភិរក្សជីវចម្រុះដែរ។ ករណីនេះបណ្ដាលឲ្យមានការរិះគន់ជាច្រើន នៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក(Facebook)។
កន្លងមក ទង្វើរបស់មេឃុំ និងចៅសង្កាត់មួយចំនួន ក៏បានទាញទម្លាក់ប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែរ ហើយធ្វើឲ្យគណបក្សកាន់អំណាច បាត់បង់អាសនៈឃុំ-សង្កាត់យ៉ាងច្រើនទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧។
អង្គការសង្គមស៊ីវិល តែងសង្កេតឃើញថា រាល់ពេលមានបញ្ហាដីធ្លីកើតឡើងមិនថានៅទីក្រុង ឬតាមខេត្ត ការដោះស្រាយបញ្ចប់បញ្ហាពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ជូនប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនធ្វើដោយគ្មានតម្លាភាព គ្មានយុត្តិធម៌ និងគ្មានភាពស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ទេ។ សង្គមស៊ីវិល ទទូចដល់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសក្រសួងពាក់ព័ន្ធ គួរចេញមុខដោះស្រាយលើចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរខេត្តបន្ថែមទៀត ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋរស់នៅដោយភាពសុខដុមរមនា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។