"ការ​វិនិយោគ​របស់​ជនជាតិ​ចិន​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ​បង្កើត​វិបត្តិ​ដីធ្លី​ពោរពេញ​ដោយ​ហិង្សា ​និង​ការ​បណ្ដេញ​ចេញ​ដោយ​បង្ខំ"

ដោយ សុ ជីវី
2019.02.27
ជម្លោះ​ដីធ្លី កោះ​រ៉ុង ៦២០ គ្រឿងចក្រ​ក្រុមហ៊ុន​ថត​កុន និង​រីសត បេស្ត​ខេម (Base Camp) កំពុង​ឈូស​ឆាយ​ដី​ដើម្បី​សង់​សំណង់​ផ្សេងៗ ឬ​ស្ទូឌីយូ​ថត​កុន នៅ​ភូមិ​សុខសាន្ត សង្កាត់​កោះ​រ៉ុង ខេត្ត​ព្រះសីហនុ កាល​ពី​រសៀល​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ ទី​១៧ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១៤។
RFA/Den Ayuthyea

ក្រុម​មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​អះអាង​ថា ការ​វិនិយោគ​របស់​ជនជាតិ​ចិន​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ​បង្កើត​វិបត្តិ​ដីធ្លី​ដែល​មាន​រូបភាព​ហិង្សា និង​ការ​បណ្ដេញ​ចេញ​ដោយ​បង្ខំ។ ពួកគេ​ស្នើ​ទៅ​របប​ក្រុងភ្នំពេញ​រក​ដំណោះស្រាយ​ដ៏​សមរម្យ​ដល់​គ្រប់​ភាគី​មាន​ជម្លោះដីធ្លី។

សកម្មជន​សិទ្ធិមនុស្ស​សង្កេត​ឃើញ​ថា វិបត្តិ​ដីធ្លី​មួយ​ចំនួន​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ បាន​អូស​បន្លាយ​ជាង ១០​ឆ្នាំ​មក​ហើយ ប៉ុន្តែ​ចាប់​តាំង​ពី​ចុង​ឆ្នាំ​២០១៧​មក ខណៈ​ជនជាតិ​ចិន​សម្រុក​មក​រកស៊ី​នៅ​ខេត្ត​នេះ ធ្វើ​ឱ្យ​វិបត្តិ​ដីធ្លី​ផ្ទុះ​កាន់តែ​ខ្លាំងៗ​ពី​មួយ​ថ្ងៃ​ទៅ​មួយថ្ងៃ។ អ្វី​ដែល​គួរ​ឱ្យ​ព្រួយបារម្ភ​ថែមទៀត​នោះ គេ​ឃើញ​មាន​វត្តមាន​កងកម្លាំង​ចម្រុះ​ឈរ​នៅ​ខាង​ឈ្មួញ​មានអំណាច និង​ប្រព្រឹត្តិ​អំពើ​ហិង្សា​បណ្ដេញ​ពលរដ្ឋ​ចេញ​ទី​លំនៅឋាន ទៀត​ផង។

អ្នក​សម្របសម្រួល​របស់​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុក (Adhoc) នៅ​ក្រុងព្រះសីហនុ​លោកស្រី ជៀប សុធារី យល់ថា ជនជាតិ​ចិន​មាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ករណី​ជម្លោះដីធ្លី​។ លោកស្រី អះអាង​បន្ថែម​ថា ទោះ​គ្មាន​វត្តមាន​ជនជាតិ​ចិន​នៅ​ពេល​ប្រើ​អំពើ​ហិង្សា​បណ្ដេញ​ពលរដ្ឋ​ចេញពី​ដី​ក្ដី ក៏​គេ​ដឹង​ថា អ្នក​ដែល​រកស៊ី​លើ​ដី​មាន​ជម្លោះ​នោះ​ភាគច្រើន​គឺជា​ជនជាតិ​ចិន។ លោកស្រី​សង្កេតឃើញ​ទៀត​ថា ជម្លោះដីធ្លី​ចាប់ផ្ដើម​ផ្ទុះ​ខ្លាំង​គឺ​ក្រោយ​ការបោះឆ្នោត ២០១៨ រហូតមកដល់​សព្វថ្ងៃ គឺ​ក្នុង​ពេល​ជនជាតិ​សម្រុក​មក​រក​ស៊ី​លើ​វិស័យ​ដីធ្លី និង​សំណង់​អាគារ៖ «ភាគ​ច្រើន​ចិន​វិនិយោគ​លើ​វិស័យ​ដីធ្លី​សង់​អគារ​ហ្នឹង​ទេ​តើ។ដោយឡែក​កន្លែង​ខ្លះ​ខ្មែរ​យើង​កាន់កាប់​ដី​រួច​ហើយ​យក​ជួល​ឲ្យ​ក្រុមហ៊ុន​ចិន»

ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​ដែរ អគ្គលេខាធិការ​សម្ព័ន្ធ​សហគមន៍​កសិករ​កម្ពុជា លោក ថេង សាវឿន សង្កេត​ឃើញ​ថា វិបត្តិ​ដីធ្លី​ភាគច្រើន​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ អ្នករងគ្រោះ​ជា​ពលរដ្ឋ​ក្រីក្រ ហើយ​ពួកគេ​ត្រូវ​អាជ្ញាធរ និង​ក្រុមហ៊ុន​បង្ខំ​ឱ្យ​ទទួលយក​សំណង​តិច​តូច​ដែល​មិន​ស័ក្ដិសម​នឹង​ការបាត់បង់​របស់​ពួកគេ។ លោក​សង្កេត​ឃើញ​ថា ការរំលោភ​ដីធ្លី​ភាគច្រើន​កើត​ក្នុង​រូបភាព​ការ​ឃុបឃិត​ជា​ប្រ​ប្រព័ន្ធ​ដោយ​អាជ្ញាធរ​គ្រប់​ជាន់ថ្នាក់​បាន​ចេញ​ឯកសារ​ទៅ​ឱ្យ​ឈ្មួញ ជាន់គ្នា​លើ​ដី​របស់​ពលរដ្ឋ៖ «ប្រជាពលរដ្ឋ​គាត់​មិន​ហ៊ាន​រំលោភ​ធ្លី​របស់​អ្នក​មាន​អំណាច ឬ​ឧកញ៉ា​ទេ ព្រោះ​គាត់​ខ្លាច​ប្រឈម​មុខ​ផ្លូវ​ច្បាប់។ ប៉ុន្តែ​អ្នក​មាន​អំណាច និង​ឧកញ៉ា​មួយ​ចំនួន​គាត់​អត់ខ្លាច​ផ្លូវ​ច្បាប់​ទេ គឺ​គាត់​ប្រើប្រាស់អំណាច​របស់​គាត់​មក​រំលោភ​ដីធ្លី»

ក្រុម​មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​លើក​ឡើង​ថា ការរំលោភ​ដីធ្លី​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ ពលរដ្ឋ​ម្ចាស់​ដី​បាន​ក្លាយ​ទៅជា​ជនជាប់ចោទ និង​កំពុង​ជាប់ឃុំ​នៅ​ពន្ធនាគារ ហើយ​នៅ​ពេល​សំណុំរឿង​នោះ​ចូល​ដល់ដៃ​តុលាការ ពលរដ្ឋ​មិនដែល​ឈ្នះ​ក្តី​ឈ្មួញ​ម្ដង​ណា​ឡើយ។ នៅ​រយៈពេល​ចុងក្រោយ​នេះ ក្រៅពី​មាន​ការ​ចោទប្រកាន់​លើ​ពលរដ្ឋ អាជ្ញាធរ​ក៏បាន​ចោទប្រកាន់​លើ​មន្ត្រី​បក្ស​ប្រឆាំង និង​សង្គម​ស៊ីវិល​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​នេះ​ដែរ។

ពលរដ្ឋ​មាន​បញ្ហា​ដីធ្លី​ម្នាក់​គឺ លោក ហ៊ី រ៉ា ដែល​ម្ដាយ​របស់​លោក​កំពុង​ជាប់ឃុំ​នៅ​ពន្ធនាគារ​ដោយ​រង​ការចោទប្រកាន់​ពី​ក្រុម​ឈ្មួយ​ដីធ្លី​មាន​ងារ​ជា​ឧកញ៉ា ឱ្យ​អាស៊ីសេរី​ដឹង​ថា គ្រួសារ​របស់​លោក​បាន​រស់នៅ​លើ​ដី​របស់​ខ្លួន​តាំងពី​អំឡុង​ឆ្នាំ​១៩៩៣ ហើយ​អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន​ទទួលស្គាល់​ថែមទៀត​ផង ប៉ុន្តែ​ម្ដាយ​របស់​លោក​បែរជា​ត្រូវ​ជាប់ពន្ធនាគារ​តាម​បណ្ដឹង​របស់​ឈ្មួញ​រកស៊ី​ដីធ្លី​ទៅវិញ។ លោក​បន្ត​ថា ចាប់តាំង​ពី​ជនជាតិ​ចិន​សម្រុក​មក​រកស៊ី​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ ធ្វើ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​ក្រីក្រ​ដូច​លោក ជួប​ទុក្ខ​លំបាក និង​រងគ្រោះ​ដោយ​បញ្ហា​ដីធ្លី ហើយ​អាជ្ញាធរ​ខេត្ត និង​កងកម្លាំង​តែងតែ​ការពារ​ប្រយោជន៍​ដល់​ឈ្មួញ​ទាំងនោះ៖ «នៅ​ពេល​ដី​ឡើង​ថ្លៃ​អ៊ីចឹង​ទៅ ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​មាន​អំណាច​មាន​លុយ គេ​រៀបចំ​ធ្វើ​ស៊ី​ពលរដ្ឋ​ជា​ប្រព័ន្ធ»

នៅ​ខណៈ​តម្លៃ​ដី​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ កំពុង​តែ​មាន​ហាងឆេង​ខ្លាំង ដែល​តំបន់​ខ្លះ​តម្លៃ​ហក់​ឡើង​ដល់​ប្រាំ​ពាន់​ដុល្លារ​ក្នុង​មួយ​ម៉ែត្រការ៉េ វិបត្តិ​ដីធ្លី​ក៏​កើតឡើង​ស្ទើរ​រាល់ថ្ងៃ​ដែរ។ ឧទាហរណ៍​ថ្មីៗ​នេះ ការ​ប្រើ​ហិង្សា​បាញ់​បង្ក្រាប​ពលរដ្ឋ​តវ៉ា​នៅ​ស្រុក​ព្រៃនប់ ដែល​អាជ្ញាធរ​បាន​ប្រើ​កម្លាំង​ប៉ូលិស​ផង ប៉េអិម​ផង និង​ទាហាន​ផង មិន​ក្រោម​៣០០​នាក់​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​សាលក្រម​តុលាការ​នោះ បណ្ដាល​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​រងរបួស និង​ភ័យ​តក់ស្លុត៖

ទាក់ទង​នឹង​កំណើន​ជនជាតិ​ចិន​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​២២ ខែ​មករា មេដឹកនាំ​របប​ក្រុងភ្នំពេញ​លោក ហ៊ុន សែន អះអាង​ថា ប្រទេស​កម្ពុជា និង​ចិន នឹង​ខិតខំ​ជំរុញ​ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​ឱ្យ​កើន​ឡើង​ដល់ ១០​ពាន់​លាន​ដុល្លារ នៅ​ឆ្នាំ​២០២៣ ខាងមុខ​។ ទំហំ​ទុន​វិនិយោគ​សរុប​របស់​ចិន​នៅ​ឆ្នាំ​២០១៨​មាន​ប្រមាណ ៣​ពាន់ ៦​រយ​លាន​ដុល្លារ ឬ​ស្មើនឹង ៥៣​ភាគរយ នៃ​ទំហំ​វិនិយោគ​សរុប ៦​ពាន់ ៨​រយ​លាន​ដុល្លារ។

ស្រប​ពេល​ដែល​ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម និង​ការ​វិនិយោគ​របស់​ចិន​មាន​ចំនួន​កាន់តែ​ច្រើន បំណុល​ដែល​កម្ពុជា​ជំពាក់​ចិន ក៏បាន​កើន​ឡើង​ខ្លាំង​ដែរ​។ គិត​ត្រឹម​ចុង​ឆ្នាំ​២០១៨ កម្ពុជា​ជំពាក់​បំណុល​ចិន​ជាង ៤​ពាន់​លាន​ដុល្លារ ក្នុងចំណោម​បំណុល​បរទេស​សរុប​ជាង ៩​ពាន់​លាន​ដុល្លារ។

ថ្មីៗ​នេះ ក្រុមប្រឹក្សា​អភិវឌ្ឍន៍​កម្ពុជា​(CDC) បាន​អនុម័ត​ឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន​ចិន​ចំនួន​២ វិនិយោគ​សាងសង់​សណ្ឋាគារ​ថ្នាក់​ផ្កាយ​៥ នៅ​ខេត្ត​កោះកុង និង​ព្រះសីហនុ​ក្នុង​ទំហំ​ទុន​វិនិយោគ​ជិត ៦០០​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក។

ក្រុមហ៊ុន​ចិន​ទាំងពីរ​នោះ​មាន​ក្រុមហ៊ុន NANJING DADI CONSTRUCTION (CAMBODIA) DEVELOPMENT GROUP គ្រោង​សាងសង់​សណ្ឋាគារ​លំដាប់​ផ្កាយ​៥​មជ្ឈមណ្ឌល​ពាណិជ្ជកម្ម និង​កន្លែង​កម្សាន្ត​ផ្សេងទៀត ដែល​ទំហំ​ទឹកប្រាក់​វិនិយោគ​ជាង ៨៨ (៨៨,) លាន​ដុល្លារ មាន​ទីតាំងនៅ​ឃុំ​រាម ស្រុក​ព្រៃនប់ ខេត្ត​ព្រះសីហនុ។

អ្នក​សម្របសម្រួល​សមាគម​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុក (Adhoc) នៅ​ក្រុងព្រះសីហនុ​លោកស្រី ជៀប សុធារី ប្រាប់​ថា វិបត្តិ​ដីធ្លី​នៅ​ក្នុង​ឃុំ​រាម​ក៏​មាន​ច្រើន​ករណី​ដែរ។ លោកស្រី​បន្ត​អះអាង​ថា ជម្លោះដីធ្លី​នៅ​ក្នុង​តំបន់​នោះ មាន​ជាប់​ទាក់​ទាក់​នឹង​ឈ្មួញ​រកស៊ី​ដីធ្លី​ដែល​ជាប់​សែស្រឡាយ​មេ​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុងភ្នំពេញ និង​កងពលតូច ង​៧០៖ «មាន​អ្នក​ខ្លះ​ចុះ​ទៅ​ប្រមូល​ទិញ​ពី​ពលរដ្ឋ​តែ​ម្ដង។ បើ​សិន​ពលរដ្ឋ​មិន​លក់​ក៏​គេ​ប្រើ​កម្លាំង​យោធា​បង្ខំ​ឲ្យ​គាត់​ត្រូវ​ចាក​ចេញ»

ចំណែក​ប្រធាន​គ្រប់គ្រង​ការិយាល័យ​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិមនុស្ស​នៃ​អង្គការ​លីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត ក៏​បង្ហាញ​ការ​ព្រួយបារម្ភ​ដែរ​ចំពោះ​បញ្ហា​រំលោភ​ដីធ្លី បញ្ហា​សន្តិសុខ​សង្គម កំពុង​កើត​ឡើងជា​បន្តបន្ទាប់​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​ជាមួយ ឈ្មួញ​ចិន​នៅ​ខេត្ត​ព្រះសីហនុ​។ មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​រូប​នេះ ស្នើ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន ព្យាយាម​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ទាំងនេះ​ដោយ​យកចិត្តទុកដាក់​ខ្ពស់ និង​ទាមទារ​ឱ្យ​ការ​អភិវឌ្ឍ​មួយ​ដែល​មាន​ការ​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស​ទើប​មិន​ធ្វើ​ឱ្យ​ពលរដ្ឋ​រងគ្រោះ៖ «ជា​បញ្ហា​មួយ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ឲ្យ​ការ​អភិវឌ្ឍ​ផ្សារ​ភ្ជាប់​ជាមួយ​ការ​គោរព​សិទ្ធិមនុស្ស»

អនុប្រធាន​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី មូរ សុខ ហួរ អះអាង​ថា គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ បាន​ដាក់​របាយការណ៍​ស្ដីពី​ការរំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​ក្នុង​រឿង​ជម្លោះដីធ្លី​នៅ​ខេត្ត​ព្រះ​សីហនុ ទៅ​សហភាព​អឺរ៉ុប និង​អង្គការសហប្រជាជាតិ​ទទួល​ផ្នែក​សិទ្ធិមនុស្ស ដោយ​ស្នើ​ទៅ​ស្ថាប័ន​អន្តរជាតិ​កំពូលៗ​ទាំងពីរ​នេះ​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​បន្ថែម​ទៀត​លើ​របប​ក្រុងភ្នំពេញ​ដែល​កំពុង​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​បំផ្លាញ​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា។

អាស៊ីសេរី​បាន​ព្យាយាម​សុំ​ប្រតិកម្ម​តប​ពី​អភិបាលខេត្ត​ព្រះសីហនុ លោក យន្ត មីន ជាច្រើន​ថ្ងៃ​ប៉ុន្តែ​មិន​ទទួល​បាន​ការ​ឆ្លើយតប​ទេ ថ្ងៃ​ខ្លះ​លោក​មិន​លើក​ទូរស័ព្ទ ថ្ងៃ​ខ្លះ​លោក​លើក​ទូរ​សព្ទ​និយាយ​ប៉ុន្តែ​លោក​ថា លោក​ស្ដាប់​មិន​លឺ។

ទោះជា​យ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បាន​សរសេរ​នៅ​លើ​ប្រព័ន្ធ​តេឡេក្រាម ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​ថា វិបត្តិ​ដីធ្លី​ដែល​កំពុង​កើតឡើង​សព្វថ្ងៃ​នេះ​ព្រោះ​មាន​អ្នក​នយោបាយ​ទុច្ចរិត​នៅ​ពីក្រោយ។

ចំណែក លោក សម រង្ស៊ី ប្រធាន​ស្ដីទី​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ ថ្មីៗ ចោទ​អ្នក​វិនិយោគ​ចិន​ថា បាន​ឃុបឃិត​ជាមួយ​អាជ្ញាធរ និង​មន្ត្រី​ពុករលួយ​រឹបអូស​ដីធ្លី​ពី​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ និង​បាន​បើក​បន​ល្បែងស៊ីសង (កាស៊ីណូ) យ៉ាង​ច្រើន​ព្រោងព្រាត ហើយ​ថែមទាំង​មាន​ក្រុម​ចោរ​ម៉ាហ្វីយ៉ា (Mafia) នៅ​លើ​ទឹកដី​កម្ពុជា​ទៀត​ផង។ លោក សម រង្សី ព្រមាន​អ្នក​វិនិយោគ​ចិន​ថា ឱ្យ​ឈប់​ព្រហើន ប្រយ័ត្ន​ប្រឈម​ការ​ផ្ទុះ​កំហឹង​ពី​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ម្ចាស់​ស្រុក៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។