ក្រុមមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល អំពាវនាវឲ្យបណ្ដាញអង្គភាពសារព័ត៌មាន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមានក្រសួងមហាផ្ទៃ ជាដើម ត្រូវបង្កើនសកម្មភាពចុះអប់រំអំពីច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកឲ្យបានទូលំទូលាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសអ្នកធ្វើដំណើរតាមម៉ូតូ ដើម្បីកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់ដោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។
សារអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងស្របពេលកម្លាំងនគរបាលចរាចរណ៍ បានចុះអនុវត្តច្បាប់ផាកពិន័យអ្នកបើកបរម៉ូតូ និងអ្នករួមដំណើរទាំងក្មេងចាស់ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ តទៅ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) ខេត្តព្រះសីហនុ លោក ប៊ួន ណារិទ្ធិ បានរិះគន់ថា ការផ្សព្វផ្សាយអំពីការចុះអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ ឈានដល់ផាកពិន័យអ្នកជិះម៉ូតូ និងអ្នករួមដំណើរទាំងក្មេងទាំងចាស់ គឺការផ្សព្វផ្សាយមិនទាន់បានទូលំទូលាយទេ។ លោកបន្តថា ការកំណត់ដាក់ពិន័យចំនួន ១ម៉ឺន ៥ពាន់រៀលក្នុងមនុស្សម្នាក់ ចំពោះអ្នកជិះម៉ូតូដែលមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាព គឺជាចំនួនដ៏ច្រើន នឹងប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ ស្នើដល់រដ្ឋាភិបាល ឬក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវចុះផ្សព្វផ្សាយពីការអនុវត្តច្បាប់ផាកពិន័យអ្នកជិះម៉ូតូ និងអ្នករួមដំណើរមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពឲ្យបានទូលំទូលាយដល់មូលដ្ឋាន មុននឹងមានវិធានការផាកពិន័យធ្ងន់ធ្ងរ។
ត្រង់ចំណុចនេះ លោក ប៊ួន ណារិទ្ធិ ថ្លែងថា មានកត្តារួមផ្សំជាច្រើនដែលបណ្ដាលឲ្យគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បន្តកើនខ្ពស់ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ គឺអាចបណ្ដាលមកពីកត្តាផ្លូវតូចចង្អៀត ហើយប្រជាពលរដ្ឋមិនបានយល់ដឹងអំពីច្បាប់ចរាចរណ៍ទេ។ ជាងនេះទៀត ចំណីផ្លូវមួយភាគត្រូវបានម្ចាស់ភោជនីយដ្ឋាន ជាដើម បានយកធ្វើចំណតឲ្យភ្ញៀវរបស់ពួកគេចតយានយន្តយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ។
ទាក់ទិនបញ្ហានេះ នាយកអង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ី អេ.អាយ.ភី (AIP) ប្រចាំកម្ពុជា លោក គឹម បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា សារសំខាន់នៃការពាក់មួកសុវត្ថិភាពសម្រាប់អ្នកបើកបរម៉ូតូ និងអ្នករួមដំណើរ ជាពិសេសកុមារតូចៗ អាចជួយកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់ដោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បានច្រើន។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោក គឹម បញ្ញា បានអំពាវនាវដល់អ្នកជិះម៉ូតូទាំងក្មេងចាស់ ត្រូវពាក់មួកការពារសុវត្ថិភាពឲ្យបានទាំងអស់គ្នា ទោះចម្ងាយផ្លូវធ្វើដំណើរជិត ឬឆ្ងាយក្តី ដើម្បីកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់ និងរបួសដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍នេះ។
តាមការស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ អេ.អាយ.ភី រកឃើញថា កាលពីឆ្នាំ២០១៥ អ្នកបើកបរម៉ូតូ និងអ្នករួមដំណើរ ជាពិសេសកុមារតូចៗដែលបានពាក់មួកសុវត្ថិភាពត្រឹមត្រូវ មានចំនួនត្រឹមតែ ១៥ភាគរយទេ។
លោក គឹម បញ្ញា ឲ្យដឹងទៀតថា អត្ថប្រយោជន៍នៃការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ដែលកំណត់ឲ្យអ្នករួមដំណើរតាមទោចក្រយានយន្ត ឬម៉ូតូនៅកម្ពុជា ត្រូវតែពាក់មួកការពារសុវត្ថិភាព ហើយសមត្ថកិច្ចអនុវត្តមានប្រសិទ្ធភាព អង្គការ អេ.អាយ.ភី រកឃើញថា អត្រានៃការពាក់មួកសុវត្ថិភាពក្នុងចំណោមអ្នករួមដំណើរតាមម៉ូតូ កើនឡើងពី ៧ភាគរយដល់ ៥០ភាគរយ កាលពីឆ្នាំ២០១៥ ហើយនឹងបន្តកើនឡើងពី ៥ភាគរយជារៀងរាល់ឆ្នាំជាបន្តបន្ទាប់។
តាមការស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ អេ.អាយ.ភី រកឃើញថា អត្រាស្លាប់ដោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍កាលពីឆ្នាំ២០១៤ បានកើន ៣០ដង បើប្រៀបធៀបចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយគ្រាប់មីន ជំងឺគ្រុនចាញ់ និងជំងឺគ្រុនឈាម៖ «អ្នកស្លាប់នៅឆ្នាំ២០១៤ តាមការស្រាវជ្រាវដោយអង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ី អ្នកស្លាប់មានចំនួនរហូតដល់ ៣០ដង ដោយសារគ្រាប់មីន ជំងឺគ្រុនចាញ់ និងជំងឺគ្រុនឈាម បូកបញ្ចូលគ្នា»។
ផ្ដើមពីបញ្ហានេះ នាយកអង្គការ អេ.អាយ.ភី លោក គឹម បញ្ញា បញ្ជាក់ថា លទ្ធផលដែលកើតចេញពីការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ឬត្រូវឲ្យអ្នកជិះម៉ូតូទាំងអ្នករួមដំណើរ ព្រមទាំងកុមារពាក់មួកសុវត្ថិភាពបាន ១០០ភាគរយ នឹងអាចជួយសង្គ្រោះជីវិតមនុស្ស និងកាត់បន្ថយការខាតបង់ថវិការាប់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកថ្មីដែលកំណត់ឲ្យអ្នកបើកបរ និងអ្នករួមដំណើរត្រូវតែពាក់មួកសុវត្ថិភាព បានប្រកាសដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់កាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៥។ ច្បាប់នេះ ត្រូវសមត្ថកិច្ចចាប់ផ្ដើមអនុវត្តផាកពិន័យអ្នកបើកបរមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាព ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ តទៅ។
កាលពីឆ្នាំ២០១៥ មានមនុស្សចំនួន ៦នាក់បានស្លាប់ដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយចំនួននេះនឹងបន្តកើនច្រើនថែមទៀត ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាស់ម៉ូតូមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពពេលធ្វើដំណើរឲ្យបានត្រឹមត្រូវទេ។
ទាក់ទិនបញ្ហានេះ លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ ត្រូវបន្តរឹតបន្តឹងការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ឲ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ និងខ្ជាប់ខ្ជួន សំដៅលុបបំបាត់សកម្មភាពអនាធិបតេយ្យក្នុងការធ្វើចរាចរនៅលើដងផ្លូវសាធារណៈ ដើម្បីរួមចំណែកកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ឲ្យបានលទ្ធផលជាវិជ្ជមាន។
របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ អេ.អាយ.ភី បង្ហាញថា នៅប្រទេសកម្ពុជា ទោចក្រយានយន្ត ឬម៉ូតូ គឺជាមធ្យោបាយធ្វើដំណើរដ៏សំខាន់មួយ ដែលជាលទ្ធផលធ្វើឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់មធ្យោបាយនេះក្លាយជាក្រុមដ៏ងាយរងគ្រោះនៅលើដងផ្លូវសាធារណៈ ក្នុងនោះ មនុស្សប្រមាណជិត ៧០ភាគរយនៃអ្នកស្លាប់ដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ គឺជាអ្នកបើកបរម៉ូតូ និងអ្នករួមដំណើរជាមួយ ប៉ុន្តែគួរឲ្យសោកស្ដាយ មានអ្នកបើកបរម៉ូតូមានចំនួនត្រឹមតែ ៦៥ភាគរយ និងអ្នករួមដំណើរជាមួយប្រមាណ ៩ភាគរយទេ បានពាក់មួកសុវត្ថិភាពនៅពេលធ្វើដំណើរនៅតាមដងផ្លូវក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍កាលពីឆ្នាំ២០១៣ បានធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ខាតបង់ទឹកប្រាក់ប្រមាណ ៣៣៧លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។ កាលពីឆ្នាំ២០១៣ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បានកើនឡើង ២០ដង ច្រើនជាងចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយគ្រាប់មីន ជំងឺគ្រុនចាញ់ និងជំងឺគ្រុនឈាមបូកបញ្ចូលគ្នា។
យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ទាក់ទងការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកថ្មីឲ្យបានតឹងរ៉ឹង និងផ្ដោតលើការពាក់មួកសុវត្ថិភាពក្នុងចំណោមអ្នករួមដំណើរ ព្រមទាំងកុមារ នៅពេលពួកគេធ្វើដំណើរតាមម៉ូតូ សមត្ថកិច្ចអនុវត្តមានប្រសិទ្ធភាព នោះបញ្ហាប្រឈមផ្នែកសុខភាពសាធារណៈដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា នឹងត្រូវកាត់បន្ថយ។
បញ្ហានេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការកាត់បន្ថយនូវកំណើននៃការស្លាប់ដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ឲ្យបាន ៥០ភាគរយ ពោលគឺឲ្យមានអ្នកស្លាប់នៅត្រឹមប្រមាណ ១.៦០០នាក់ប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងឆ្នាំ២០២០។ ត្រង់ចំណុចនេះ អង្គការ អេ.អាយ.ភី យល់ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលអាចសម្រេចគោលដៅនេះបាន មានន័យថា ជីវិតមនុស្សប្រមាណ ៧.៣៥០នាក់ នឹងត្រូវបានជួយសង្គ្រោះគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០។
ទាក់ទងបញ្ហានេះដែរ ស្នងការរងនគរបាលខេត្តព្រះសីហនុ និងជាប្រធានការិយាល័យកណ្ដាលនគរបាលសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ លោក អ៊ី សុខា មានប្រសាសន៍ថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ ស្ថាប័ននេះបានដាក់ពង្រាយកម្លាំងជំនាញនៅតាមគោលដៅទាំងក្នុងក្រុង និងជាយក្រុង ដើម្បីពង្រឹងអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ឈានដល់ជំរុញឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ម៉ូតូ ពាក់មួកការពារសុវត្ថិភាពឲ្យបានទាំងអស់គ្នា។ លោកបានអំពាវនាវដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលធ្វើដំណើរតាមម៉ូតូ ទាំងអ្នកបើកបរ និងអ្នករួមដំណើរទាំងក្មេងចាស់ ត្រូវពាក់មួកសុវត្ថិភាពឲ្យបានទាំងអស់គ្នា។
លោក អ៊ី សុខា សង្កត់ធ្ងន់ថា កម្លាំងជំនាញនៅតាមគោលដៅនានា បានចាប់ផ្ដើមអនុវត្តច្បាប់ផាកពិន័យអ្នកប្រើប្រាស់មធ្យោបាយម៉ូតូនៅតាមដងផ្លូវ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែមករា ដោយដាក់ពិន័យអ្នកបើកបរ និងអ្នករួមដំណើរមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាពចំនួន ១ម៉ឺន ៥ពាន់រៀលសម្រាប់មនុស្សម្នាក់។
បញ្ហានេះដែរ អភិបាលរងខេត្តព្រះសីហនុ លោក សុខ ផន បានក្រើនរំឭកដល់អ្នកប្រើប្រាស់ម៉ូតូ ទាំងអ្នកបើកបរ អ្នករួមដំណើរ ព្រមទាំងកុមារផង ត្រូវចូលរួមគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ឲ្យបានទាំងអស់គ្នា ជាពិសេសត្រូវពាក់មួកសុវត្ថិភាពឲ្យបានគ្រប់ពេលវេលាពេលធ្វើដំណើរតាមម៉ូតូ។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួននាខេត្តព្រះសីហនុ បង្ហាញការមិនពេញចិត្តចំពោះសកម្មភាពចុះអនុវត្តច្បាប់ផាកពិន័យរបស់ប៉ូលិសចរាចរណ៍នាមូលដ្ឋាននេះទេ ព្រោះបានកំណត់តម្លៃពិន័យខ្ពស់ហួសហេតុពេក និងមិនបានចុះអប់រំផ្សព្វផ្សាយច្បាប់ផាកពិន័យអ្នកបើកបរ និងអ្នករួមដំណើរ ត្រូវតែពាក់មួកសុវត្ថិភាព មិនទាន់បានទូលំទូលាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅឡើយ៖ «ប្រសិនបើផាកពិន័យ សូមឲ្យប៉ូលិសចរាចរណ៍ ស្នើឲ្យជួយអប់រំដល់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យពួកគាត់បានយល់អំពីសារសំខាន់នៃការពាក់មួកសុវត្ថិភាព និងច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកថ្មី ដល់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ។ សូមកុំពិន័យយកតែលុយ»។
របាយការណ៍របស់អង្គការ អេ.អាយ.ភី បង្ហាញថា ការពាក់មួកសុវត្ថិភាពអាចបង្ការហានិភ័យស្លាប់បាត់បង់ជីវិតចំនួន ៤២ភាគរយ និងការរងរបួសក្បាលធ្ងន់ធ្ងររហូតដល់ ៦៩ភាគរយ ក្នុងករណីជួបគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។ របាយការណ៍ដែលមានការគាំទ្របច្ចេកទេសពីមជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជំងឺ ឬរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ហៅកាត់ថា ស៊ី.ឌី.ស៊ី (CDC) ក៏បានឲ្យដឹងដែរថា ប្រសិនបើច្បាប់កំណត់ឲ្យអ្នករួមដំណើរជាមួយ ពិសេសកុមារពាក់មួកសុវត្ថិភាព សមត្ថកិច្ចអនុវត្តមានប្រសិទ្ធភាព ពេលនោះប្រទេសកម្ពុជា អាចជួយសង្គ្រោះជីវិតមនុស្សបានចំនួន ៥៦១នាក់ បង្ការរបួសក្បាលបានចំនួន ១០.៥៧៤នាក់ និងសន្សំថវិកាជិត ១០០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។