មន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ ថាច្បាប់ស្តីពីការពរពោះជំនួស ដែលកម្ពុជាកំពុងសិក្សាអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនោះ នៅមិនទាន់អាចចេញឆាប់ៗ បាននៅឡើយនោះទេ ព្រោះខ្លឹមសារនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នោះ នៅមិនទាន់ឆ្លើយតបទៅនឹងការហាមការពរពោះជំនួស។ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង កាលពីដើមខែមេសា បានឯកភាពឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ យកសេក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការពរពោះជំនួសនេះ មកពិនិត្យសិក្សាឡើងវិញ ក្រោយពីបានផ្អាករយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការពរពោះជំនួស ដែលក្រុមការងារអន្តរក្រសួងដឹកនាំដោយក្រសួងកិច្ចការនារី រួមគ្នាធ្វើអស់រយៈពេលជិត៥ឆ្នាំមកហើយនោះ នៅតែមិនទាន់អាចចេញរួច។ ច្បាប់នេះ មានគោលបំណងទប់ស្កាត់អំពើជួញដូរមនុស្ស ក្នុងរូបភាពនៃការពរពោះជំនួស។
អនុប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិ ប្រយុទ្ធប្រឆំាងការជួញដូរមនុស្សនៃក្រសួងមហាផ្ទៃអ្នកស្រី ជូ ប៊ុនអេង ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមេសាថា មូលហេតុចម្បង ដែលសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ នៅតែចេញមិនទាន់រួចឆាប់នោះ គឺមកពីពេលដែលរៀបចំច្បាប់នោះ គឺខុសពីគោលការណ៍ដែលចង់បាន៖ «អ្វីដែលយើងចង់បាន គឺចង់និយាយអំពីបទល្មើសពរពោះជំនួស ដើម្បីជួញដូរទារក ពីព្រោះការពរពោះនេះ មិនមែនគ្រាន់តែជាការពរពោះដូចស្រ្តីទូទៅទេ ពរពោះដើម្បីលក់កូន។ កម្ពុជាយើងហ្នឹង គឺមានការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ពីរឿងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើជួញដូរមនុស្ស។ ទារកគឺជាអនីតិជន គឺជាមនុស្ស ដែលយើងមិនអាចលក់បាន។ អ៊ីចឹងអំពើពរពោះដែលដើម្បីជួញដូរទារក ត្រូវហាមឃាត់។ ពេលដែលយើងធ្វើច្បាប់មានន័យថា ច្បាប់មិនមែនធ្វើដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យមានការពរពោះជំនួសនោះទេ»។
នៅមុនឆ្នាំ២០១៦ យ៉ាងហោចណាស់ មានស្រ្តីខ្មែរជាង ៣០ នាក់ ត្រូវមេខ្យល់ជួលឲ្យពរពោះជំនួសឲ្យជនបរទេស រួមមានជនជាតិអូស្រ្តាលីជាដើម ក្នុងតម្លៃ១ម៉ឺនដុល្លារម្នាក់ ដោយពួកគេទទួលបានប្រាក់កក់ដំបូង ពេលមានផ្ទៃពោះចំនួន ៥០០ដុល្លារ ហើយពេលកូនកើតមក ពួកគេទទួលបាន ៣០០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។ តាមការអះអាងរបស់មន្ត្រីជំនាញការិយាល័យប្រឆាំងការជួញដូរមនុស្ស ក្នុងជំនួញពរពោះជំនួសនេះ អ្នកដែលកាក់កប គឺមេខ្យល់ឯណោះទៅវិញទេ។ ប៉ុន្តែ ការពរពោះជំនួសជាថ្នូរនឹងប្រាក់នេះ ល្មើសច្បាប់ជួញដូរមនុស្សឆ្លងដែន ទើបរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហាមឃាត់តាំងពីចុងឆ្នាំ ២០១៦មក។
មុននេះមួយឆ្នាំ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសថៃ ក៏បានចេញបម្រាមដូច្នេះដែរ ក្រោយមានករណីជនជាតិអូស្រ្តាលី បោះបង់ចោលទារកភ្លោះ ដែលពួកគាត់ជួលឲ្យស្រ្តីថៃពរពោះជំនួស ក្រោយក្មេងៗនោះកើតជំងឺខ្សោយសតិបញ្ញា (ឬ down syndrome)។
សេចក្ដីព្រាងច្បាប់មួយមានកម្រាស់ ២៧ទំព័រ ៨ជំពូក ដែលរៀបចំដោយក្រសួងយុត្តិធម៌ និងដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរីទទួលបាន កាលពីដើមឆ្នាំ ២០១៩ បើកឲ្យពរពោះជំនួសបាន ប៉ុន្តែត្រូវធានាការអនុវត្តឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីការពារសិទ្ធិជនដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការពរពោះជំនួសនេះ ជាពិសេសស្រ្តី និងកុមារ ដោយធ្វើយ៉ាងណាឲ្យស្របតាមបញ្ញត្តិច្បាប់ និងការពារ និងទប់ស្កាត់ មិនឲ្យមានអាជីវកម្មពរពោះជំនួសនេះ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង កាលពីដើមខែមេសា បានឯកភាពឲ្យស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ យកសេក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការពរពោះជំនួសនេះ មកពិនិត្យសិក្សាឡើងវិញ ក្រោយពីបានផ្អាករយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក។
អ្នកស្រី ជូ ប៊ុនអេង ទទួលស្គាល់ថា កម្ពុជាអនុញ្ញាតឲ្យមានការពរពោះជំនួសបាន ក្នុងរង្វង់គ្រួសារខ្មែរ ដូចជា ក្នុងករណីដែលម្តាយមិនអាចពរពោះបាន គឺស្រ្តីខ្មែរជាម្ដាយនោះ អាចពឹងពាក់ស្រ្តីខ្មែរដែលនៅក្នុងរង្វង់គ្រួសារ ឲ្យជួយពរពោះជំនួស ប៉ុន្តែមិនមែនក្នុងន័យលក់កូននោះទេ។ ដូច្នេះហើយ ទើបអ្នកស្រី ថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីការពរពោះជំនួសនោះ គឺទាល់តែចែង និងបញ្ជាក់ខ្លឹមសារច្បាប់ឲ្យច្បាស់ អំពីការហាមឃាត់ការពរពោះជំនួសដើម្បីធ្វើអាជីវកម្ម ទើបច្បាប់នោះអាចចេញរួច។ អ្នកស្រីបន្ថែម ថាការពរពោះជំនួសដើម្បីធ្វើអាជីវកម្មនេះ ប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិកុមារ និងបំពានច្បាប់ស្តីពីការជួញដូរមនុស្ស៖ «អ្នកដែលរងគ្រោះ គឺទារកដែលគ្នាអត់ដឹងអ្វីទាល់តែសោះ។ ទីបំផុតយើងបង្កើតគាត់មក ហើយយើងយកគាត់ទៅលក់ ដោយមិនខ្វាយខ្វល់អំពីជោគវាសនារបស់គាត់ ថាអ្នកណាជាឳពុក អ្នកណាជាម្តាយក៏គាត់មិនបានដឹងផងហ្នឹង» ។
អតីតអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាអ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) កាលពីក្នុងបេសកកម្មរបស់អ្នកស្រីនៅកម្ពុជា នៅចុងឆ្នាំ២០១៧ អ្នកស្រីក៏បានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពិភាក្សាបង្កើតច្បាប់ស្ដីពីការពរពោះជំនួសនេះ ក្នុងន័យការពារសិទ្ធិស្ត្រី និងកុមារទប់ស្កាត់អំពើជួញដូរមនុស្ស។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ធ្លាប់បញ្ជាក់ ថាពួកគេចង់ឲ្យច្បាប់នេះ មានស្តង់ដារកម្រិតអន្តរជាតិផងដែរ។ ប៉ុន្តែ មន្រ្តីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ធ្លាប់ព្រមានថា បើកម្ពុជាអនុញ្ញាតឲ្យមានការពរពោះជំនួស ទោះក្នុងទម្រង់ណាក៏ដោយ ក៏ងាយនឹងនាំឲ្យមានការរំលោភសិទ្ធិកុមារ និងការជួញដូរមនុស្ស លុះត្រាតែកម្ពុជាពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយរ៉ាំរ៉ៃឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងលើកស្ទួយជីវភាពស្រ្តីខ្មែរ ឲ្យពួកគាត់រួចផុតពីការភាពក្រីក្រ និងការជំពាក់បំណុលធនាគារវ័ណ្ឌកដូចសព្វថ្ងៃ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។