គិតមកត្រឹមថ្ងៃ អង្គារទី ០៧ ខែ កក្កដា សល់ពេលតែ ៣៦ ថ្ងៃទៀតប៉ុណ្ណោះ ដល់ថ្ងៃកំណត់ ដែលសហភាពអឺរ៉ុប នឹងដកការអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% ពីកម្ពុជាហើយ។
កាលពីចុងខែ មិថុនា សមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរ បានសរសេរលិខិតលើកទី៣ សុំឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប ពន្យារពេល ឬគិតឡើងវិញ រឿងដកការអនុគ្រោះពន្ធនេះ ដោយសារកម្ពុជា កំពុងជួបវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩។
តើសហភាពអឺរ៉ុប អាចពិចារណាឡើងវិញក្នុងរឿងនេះដែរឬទេ?
ស្របពេលដែលថ្ងៃកំណត់ នៃការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA កាន់តែខិតជិតចូលមកដល់ សមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ឬហៅកាត់ថា GMAC កាន់តែអន្ទះសា និងសរសេរលិខិតយ៉ាងរន្ថាន់ដែរ គឺសរសេរទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីអន្ទងចិត្តឲ្យសហគមន៍ដែលមាន ២៧ ប្រទេសនេះ ដូរចិត្ត។
នៅក្នុងលិខិតលើកទី ៣ របស់ខ្លួន ដែលសរសេរនៅថ្ងៃទី ៣០ ខែ មិថុនា ទៅប្រធានគណៈកម្មការធិការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិនៃសភាសហភាពអឺរ៉ុប អគ្គលេខាធិការ នៃសមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរលោក ខេន លូ (Ken Loo) ថា កាលពីគណៈកម្មការអឺរ៉ុបសម្រេច ពីខែ កុម្ភៈកន្លងទៅ ដែលថានឹងដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% នៅថ្ងៃទី ១២ ខែ សីហា ខាងមុខនេះនោះ គឺកាលណោះគណៈកម្មការនេះ មិនបានដឹងអំពីវិបត្តិដោយសារការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ នេះទេ។
ដូច្នេះហើយ ទើបខាងសមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរ ស្នើសុំឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប វាយតម្លៃសារជាថ្មី ដោយឈរលើផលប៉ះពាល់នៃវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩នេះ។ ជាមួយគ្នានេះ ខាងថៅកែរោងចក្រ ក៏ស្នើឲ្យពន្យារពេលដកការអនុគ្រោះពន្ធនោះសិន គឺត្រូវរង់ចាំវាយតម្លៃសារថ្មីល្អិតល្អន់សិន។
រហូតមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់មានសេចក្តីរាយការណ៍ណាមួយ ដែលថាខាងថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរ បានចម្លើយតបថ្មីណាមួយ ពីសហភាពអឺរ៉ុបនៅឡើយទេ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយសមាគមថៅកែរោងចក្រ សរសេរលិខិតទី ១ ទៅសហភាពអឺរ៉ុប កាលពីថ្ងៃទី ០២ ខែ មិថុនា ដែលសរសេរទៅបីនាក់ គឺមានប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុប ប្រធានសភាសហភាពអឺរ៉ុប និងតំណាងជាន់ខ្ពស់ផ្នែកកិច្ចការបរទេស និងគោលនយោបាយសន្តិសុខនៃសហភាពអឺរ៉ុប មានតែខាងសភាសហភាពអឺរ៉ុបមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលសរសេរតបទៅវិញ។
អ្នកដែលសរសេរតបនោះ គឺប្រធានគណៈកម្មការធិការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិនៃសភាសហភាពអឺរ៉ុបលោក ប៊ើន ឡាង (Bernd Lange)។ កាលណោះសមាគមថៅកែរោងចក្រ សុំឲ្យអឺរ៉ុបពន្យារពេលដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ ១២ ខែ។ តំណាងសមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរ មិនបញ្ចេញលិខិតឆ្លើយតបនោះ ឲ្យសាធារណៈជនបានឃើញ ដូចលិខិតទាំងអស់ដែលខ្លួនបានសរសេរទៅសហភាពអឺរ៉ុបទេ។ ប៉ុន្តែលោក ខេន លូ ប្រាប់អាស៊ីសេរី យ៉ាងខ្លីថា បើគេព្រមពន្យារពេល លោកមិនចាំបាច់សរសេរលិខិតពីរបីបន្ថែមទៀតនោះទេ។ លោកអះអាង នៅក្នុងលិខិតទីបី កាលពីចុងខែ មិថុនានោះ ថាការបន្តសរសេរលិខិតបន្ថែមទៀតនេះ ដោយសារខាងសមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរ នៅមិនទាន់ទទួលបានការឆ្លើយតបពីគណៈកម្មការអឺរ៉ុប។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ខាងគណៈកម្មការអឺរ៉ុប បានបង្ហាញជំហររបស់ខ្លួន[] តបទៅនឹងលិខិតរបស់តំណាងសមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរ ចំនួនពីរលើក តាមបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយ។ លើកទី ១ គឺធ្វើតាមសារព័ត៌មានជប៉ុន Nikkei Asian Review កាលពីថ្ងៃទី ០៦ ខែ មិថុនា និងលើកទី ២ តាមរយៈវិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី ២៤ ខែ មិថុនា។ ចម្លើយតបទាំងពីរលើកនេះ គឺដូចគ្នា ដោយគណៈកម្មការអឺរ៉ុប បញ្ជាក់ច្បាស់ថា កូនសោរគឺស្ថិតនៅក្នុងដៃលោក ហ៊ុន សែន ឬ ទាល់តែរបបក្រុងភ្នំពេញស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ទើបសហភាពអឺរ៉ុបពិចារណាឡើងវិញ អំពីការដកប្រព័ន្ធការអនុគ្រោះពន្ធនេះ។
ការស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញនេះ គឺជាលក្ខខណ្ឌតម្រូវ ដែលមានចែងនៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់សហភាពអឺរ៉ុប កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែ កុម្ភៈ។ សហភាពអឺរ៉ុប រកឃើញថារបបក្រុងភ្នំពេញ បានរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារ និងប្រជាធិបតេយ្យធ្ងន់ធ្ងរ និងជាប្រព័ន្ធ ដែលរំលោភគោលការណ៍ផ្តល់ការអនុគ្រោះពន្ធ EBA។
ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារ និងប្រជាធិបតេយ្យធ្ងន់ធ្ងរនោះ រួមមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិល សហជីព ការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ការដកហូតតំណែងស្របច្បាប់របស់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ជាប់ឆ្នោតរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រធានគណបក្សនេះ រួមទាំងការហាមប្រាមមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ ដែលជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រឆាំង មិនឲ្យធ្វើនយោបាយ ៥ ឆ្នាំជាដើម។
នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះ គ្មានកថាខណ្ឌណាមួយ ដែលចែងថាការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% នេះ អាចនឹងត្រូវពិចារណាឡើងវិញ ដោយករណីប្រធានសក្តិ ឬវិបត្តិជំងឺរាតត្បាតណាមួយ ដូចជាជំងឺកូវីដ-១៩ នេះទេ។ សហភាពអឺរ៉ុប ផ្អែកការសម្រេចរបស់ខ្លួន ទៅលើតថភាពជាក់ស្ដែង ព្រោះមុននឹងចេញសេចក្តីសម្រេចនេះ សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជូនគណៈប្រតិភូស្វែងរកការពិត ចុះទៅកម្ពុជា ដើម្បីសិក្សាលម្អិតអំពីស្ថានភាពពិតនៅទីនោះ។
ជាងនេះទៅទៀត សហភាពអឺរ៉ុបបានទុកពេលឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញជាច្រើនខែ មុននឹងចេញសេចក្តីសម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ។ ក្រោយការសម្រេចដកភ្លាម សហភាពអឺរ៉ុប ក៏ទុកពេលឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញ ៦ ខែទៀត ដើម្បីកែប្រែស្ថានភាពអាក្រក់ ឲ្យប្រសើរឡើងវិញ ដើម្បីសហភាពអាចដូចចិត្ត។
ឥឡូវរយៈពេល ៦ ខែចុងក្រោយនោះទៀតសោត នៅសល់តែជាង ៣០ ថ្ងៃទៀតប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងរយៈពេលជិត ៥ ខែចុងក្រោយនេះ របបក្រុងភ្នំពេញ បានប្រឹងប្រែងពន្លឿនសំណុំរឿងព្រហទណ្ឌ ចំពោះមេសហជីពមួយចំនួនដែរ ទោះរឿងក្តី ជាច្រើននៅមិនទាន់បញ្ចប់នៅឡើយ។ របបក្រុងភ្នំពេញក៏ប្រឹងយកចិត្តកម្មកររោងចក្រយ៉ាងចម្លែកដែរ គឺថ្នមចិត្តខ្លាំង ដោយផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើន និងពេលមានកម្មករតវ៉ា លែងសូវហ៊ានបង្ក្រាបហិង្សាខ្លាំងៗដូចមុន។
ជាក់ស្តែង ពេលមានវិបត្តិកូវីដ - ១៩ កម្មករស្ទើរគ្រប់វិស័យ គ្មានបានជំនួយអ្វីពីរដ្ឋ មានតែកម្មកររោងចក្រ ត្រូវរបបក្រុងភ្នំពេញហាក់គិតគូបើកលុយព្យួររោងចក្រ ទោះបើកយឺតក៏ដោយ។ ជាងនេះទៅទៀត កាលពីថ្ងៃទី ០៦ ខែ កក្កដា របបនេះបានសុខចិត្តព្រមទទួលសំណូមពរ និងសំណើរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ទៅពិចារណា គឺសំណើដែលស្នើឲ្យកែច្បាប់អង្គការ ដែលរឹតត្បិតសង្គមស៊ីវិលខ្លាំងនោះ ទោះជាមិនដឹងពេលណាទើបរដ្ឋាភិបាល ព្រមធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នោះក៏ដោយ។ ចំណែកឯករណីប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា មានការបន្ធូរបន្ថយ ឲ្យលោកអាចធ្វើដំណើរក្រៅផ្ទះបាន តែមិនឲ្យចេញក្រៅប្រទេស និងគ្មានសិទ្ធិធ្វើនយោបាយដដែល។
ជារួម មន្រ្តីអង្គការសង្គមស៊ីវិល មន្រ្តីសហជីព និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គម យល់ឃើញថា របបក្រុងភ្នំពេញ មិនទាន់ធ្វើបានទៅតាមលក្ខខណ្ឌ ដែលសហភាពអឺរ៉ុបទាមទារនោះទេ។ ពួកគាត់ថែមទាំង ស្នើឲ្យសមាគមថៅកែរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ត្រូវមានភាពក្លាហាន ហ៊ានសរសេរទៅលោក ហ៊ុន សែន ប្រាប់របបក្រុងភ្នំពេញថា អ្នកដែលធ្វើឲ្យបាត់ EBA មិនមែនសហភាពអឺរ៉ុបទេ គឺរបបក្រុងភ្នំពេញខ្លួនឯង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។