អតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាល លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ដែលតុលាការសម្រេចចោទប្រកាន់ពីបទសមគំនិតផលិតគ្រឿងញៀន និងនាំចូលសារធាតុផ្សំគ្រឿងញៀន ត្រូវបានអ្នកច្បាប់ និងអ្នកវិភាគលើកឡើងថា ជាការចោទប្រកាន់ដោយសារហេតុផលនយោបាយច្រើនជាង នៅពេលគេដឹងថា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ មានទំនាក់ទំនងជាមួយបក្សប្រឆាំងនោះ។
លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅថាជាមនុស្សជិតស្និទ្ធនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ព្រោះថាសម្ពន្ធភាពរវាងលោកទាំងពីរស្អិតល្មួត ពេលខ្លះលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ អាចធ្វើអ្វីៗសព្វបែបយ៉ាងដើម្បីដោះដូរផលប្រយោជន៍ជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៀតផង។
សំណុំរឿងអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ញឹក ប៊ុនឆៃ និងជាប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ ពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងគ្រឿងញៀនកាលពី ១០ឆ្នាំមុននោះ ត្រូវបានអ្នកច្បាប់លើកឡើងថា ជាសំណុំរឿងទាក់ទងនឹងរឿងនយោបាយច្រើនជាងការអនុវត្តច្បាប់។
លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ដែលធ្លាប់តែមានអង្គរក្សហែហមយាមកាម មិនខុសពីមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត ហើយបែរជាជាប់ឃុំឃាំងនៅពេលនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ អាចចង់ងាកចេញពីសម្ពន្ធភាពដ៏យូរឆ្នាំជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬអាចថាលោកជាមនុស្សគ្មានប្រយោជន៍សម្រាប់គណបក្សកាន់អំណាចតទៅទៀតក៏ថាបាន។
ទាក់ទងនឹងករណីដែលតុលាការសើរើសំណុំរឿងដែលកប់ទុកជាង ១០ឆ្នាំមុន ហើយមកអនុវត្តនៅពេលនេះ ត្រូវបានអ្នកច្បាប់លើកជាចម្ងល់ថា ហេតុអ្វីបានជាតុលាការទើបតែចាត់ការលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ នៅពេលនេះទៅវិញ?
លោកមេធាវី ហុង គឹមសួន និងជាសមាជិកនៃអង្គការក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា សំណុំរឿងចាត់ការលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ហាក់ដូចជាមិនប្រក្រតី ព្រោះសំណុំរឿងនេះកើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៧ តែតុលាការទើបតែអនុវត្ត ទោះបីជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋមានអាជ្ញាយុកាលរយៈពេល ១៥ឆ្នាំក្ដី ដោយហេតុថាមិនដែលឮថា តុលាការចេញដីកាតាមចាប់ខ្លួនលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ នោះឡើយពីមុនមក៖ «»។
អ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក លី សុផាណា មិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយពីករណីនេះទេនៅថ្ងៃទី៨ សីហា ដោយលោកបង្វែរឲ្យមើលសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញអំពីរឿងនេះ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៦ សីហា សរសេរថា ការសម្រេចចោទប្រកាន់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ នេះ ដោយសារមានលិខិតចុះថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ របស់ទណ្ឌិតជាជនជាតិចិន និងធ្លាប់ជាទីប្រឹក្សារបស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ឈ្មោះ ជា ជុង បានបរិហាររៀបរាប់ពីមេខ្លោងផលិតគ្រឿងញៀនជាជនជាតិចិន មួយចំនួនទៀត និងមានចំណុចដែលពាក់ព័ន្ធដល់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ក្នុងសំណុំរឿងគ្រឿងញៀនកាលពីឆ្នាំ២០០៧។
ប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ និងជាអតីតមេទ័ពកំពូលរបស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ត្រូវបានតុលាការសម្រេចឃុំខ្លួនជាបណ្ដោះអាសន្ន ក្រោយពីអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចចោទប្រកាន់ពីបទសមគំនិតផលិតគ្រឿងញៀន និងនាំចូលសារធាតុផ្សំគ្រឿងញៀន។
តុលាការបានបន្តនីតិវិធីរបស់ខ្លួន និងបានចោទប្រកាន់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ នៅក្រោយពេលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ស្នើទៅព្រះមហាក្សត្រដកតួនាទីលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ពីទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាលដែលមានឋានៈស្មើឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ក្រោយពីការដកតួនាទីនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បានប្រកាសផ្ដាច់សម្ពន្ធភាពជាមួយគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ របស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ កាលពីថ្ងៃទី២៣ កក្កដា។ ស្របពេលនោះ មន្ត្រីមួយចំនួនរបស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ដែលមានតំណែងក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ក៏ត្រូវបានបញ្ចប់តួនាទីជាទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាលជាបន្តបន្ទាប់ដែរ។
ការបញ្ចប់តួនាទីរបស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ រហូតឈានដល់តុលាការចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រឿងញៀននេះ កើតចេញពីព័ត៌មានលេចឮថា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ទាក់ទងលោក អេង ឆៃអ៊ាង អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប៉ុន្តែព័ត៌មាននេះ លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ព្យាយាមបំភ្លឺថាជារឿងភាន់ច្រឡំ និងជារឿងលាបពណ៌លោកទៅវិញទេ៖ «»។
អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលធ្លាប់ជាអ្នករួមអាជីពជាមួយលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ លឺ ឡាយស្រេង សម្ដែងការសោកស្ដាយនៅពេលឃើញលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងគ្រឿងញៀនបែបនេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ បានពលីកិច្ចការជាច្រើនដល់ប្រទេសជាតិ។
លោក លឺ ឡាយស្រេង សង្កត់ធ្ងន់ថា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ក៏ជាមនុស្សធ្លាប់មានគុណចំពោះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដ៏ធំធេងដែរក្នុងការបង្កើតឲ្យមានការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់នៅក្នុងរដ្ឋសភា ក៏ប៉ុន្តែនៅដំណាក់កាលនេះវិញ លោក លឺ ឡាយស្រេង បញ្ជាក់ថា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ លែងមានប្រយោជន៍ចំពោះលោក ហ៊ុន សែន តទៅទៀត៖ «»។
ក្រោយពីការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៣ ឆ្នាំ២០០៣ មានភាពចម្រូងចម្រាសអំពីលទ្ធផលបោះឆ្នោតដែលកាលណោះ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ និងគណបក្ស សម រង្ស៊ី ដឹកនាំដោយលោក សម រង្ស៊ី បានប្រកាសមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត។ គណបក្សទាំងពីរក៏បង្កើតសម្ពន្ធភាពអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ដែលធ្វើឲ្យស្ថានភាពនយោបាយជាប់គាំងអស់រយៈពេលជិត ១ឆ្នាំ។
នៅដំណាក់កាលចុងក្រោយ ព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម រណឫទ្ធិ បានបោះបង់លោក សម រង្ស៊ី ចោលកណ្ដាលទី ហើយងាកមកបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏ប៉ុន្តែដោយសារលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិនទុកចិត្តលើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងសភា ក៏គណបក្សទាំងពីរ គឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ធ្វើធម្មនុញ្ញបន្ថែមដើម្បីបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់។
ធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះ ត្រូវបានអង្គសភាបោះឆ្នោតលើកដៃដោយសំឡេងគាំទ្រ ៩៦ លើ ៩៦ នៃសមាជិកសភាមកពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី១ នៃរដ្ឋសភានីតិកាលទី៣ នៅថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៤។
ធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះ មិនទាន់ចូលជាធរមាននោះទេ បើព្រះមហាក្សត្រមិនឡាយព្រះហស្តលេខា ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលនោះ ព្រះមហាក្សត្រសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ និងប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ជា ស៊ីម ដែលជាប្រមុខរដ្ឋស្ដីទី បានយាង និងចាកចេញទៅក្រៅប្រទេស ដែលគេមើលឃើញថាជាការគេចវេះក្នុងការឡាយព្រះហស្តលេខាលើធម្មនុញ្ញបន្ថែមនេះ។
នៅគ្រានោះ លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ជាតួអង្គដ៏សំខាន់ក្នុងឋានៈលោកជាប្រមុខរដ្ឋស្ដីទីផ្ទេរសិទ្ធិ ហើយលោកបានចុះហត្ថលេខាលើធម្មនុញ្ញបន្ថែមនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៤ ហើយប្រកាសឲ្យប្រើជាការប្រញាប់។
ក្រោយពីច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ពីរថ្ងៃបន្ទាប់ សមាជិកសភាគណបក្សទាំងពីរ គឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានបើកអង្គប្រជុំ ហើយបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ពោលគឺបោះឆ្នោតជ្រើសប្រធាន អនុប្រធានសភា គណៈកម្មការជំនាញនៃរដ្ឋសភា និងផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តរដ្ឋាភិបាលនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៤។
ធម្មនុញ្ញបន្ថែមបង្កើតឲ្យមានការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់នេះហើយ ដែលអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ចាត់ទុកថា លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ជាអ្នកមានគុណលើលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការបង្កើតឲ្យមានរដ្ឋាភិបាលថ្មី ក្រោយពីជាប់គាំងនយោបាយជិត ១ឆ្នាំ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។
ចំពោះការចាប់ខ្លួនលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ នៅពេលនេះវិញ ត្រូវបានអ្នកជំនាញខាងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរា លើកឡើងថា ការចាប់ខ្លួននេះមានទិដ្ឋភាពពីរ គឺទី១ ជាការអនុវត្តច្បាប់ និងទី២ ដោយសារតែការផ្លាស់ប្ដូរចរន្តនយោបាយ ពោលគឺលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបាត់ទំនុកចិត្ត៖ «»។
អ្នកច្បាប់ និងអ្នកវិភាគលើកឡើងថា នៅក្នុងប្រទេសដែលអនុវត្តច្បាប់បែបនេះ ជាការអនុវត្តផ្ទុយពីរបបប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ ដែលជាការអនុវត្តច្បាប់មិនស្មើភាពគ្នា តុលាការមិនឯករាជ្យ ដែលការអនុវត្តបែបនេះនឹងអាចឈានទៅធ្វើឲ្យបាត់បង់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។
អ្នកវិភាគលើកឡើងថា ការចាប់ខ្លួនលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ នេះជាការរំឭក ឬគំរាមដល់អ្នកនយោបាយផ្សេងទៀតដែលចង់ងាកទៅរកបក្សផ្សេង ពោលគឺលោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ដែលលេចឮនូវព័ត៌មានថាមានទំនាក់ទំនងនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ បញ្ហានេះហើយដែលអាចធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវទប់ស្កាត់ជាមុន ឬប្រើយុទ្ធសាស្ត្រឌីហ្វីដ (DIFID) ដែលជាយុទ្ធសាស្ត្រឈ្នះៗរបស់រដ្ឋាភិបាលតែងតែអនុវត្តកន្លងទៅនោះ គឺយុទ្ធសាស្ត្របំបែក ធ្វើឲ្យឯកោ បញ្ចប់ធ្វើសមាហរណកម្ម និងចុងក្រោយគឺអភិវឌ្ឍ ឬកម្ទេចចោល។
អ្នកវិភាគបន្ថែមថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលទប់ស្កាត់ជាមុននេះ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលអាចព្រួយបារម្ភខ្លាចគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ ចងសម្ព័ន្ធនឹងគណបក្សប្រឆាំង ព្រោះថាសមាជិកគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ ភាគច្រើនជាអតីតចេញពីចលនាតស៊ូកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ហើយបើសិនជាបក្សទាំងពីររួបរួមគ្នាមែននោះ នឹងធ្វើឲ្យបក្សប្រឆាំងកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។