មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការដកហូតក្របខណ្ឌមន្ត្រីរាជការដែលមាននិន្នាការនយោបាយផ្ទុយពីគណបក្សកាន់អំណាចតទៅទៀត ព្រោះទង្វើនោះពុំត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និងរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ។ ការអំពាវនាវនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីរបបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានបណ្ដេញមន្ត្រីរាជការមួយចំនួនចេញពីក្របខណ្ឌដោយសារតែពួកគាត់មានទស្សនៈនយោបាយផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាលឯកបក្ស។
ការបណ្តេញមន្ត្រីរាជការដែលគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា ជាការរើសអើងផ្នែកនយោបាយ និងអនុវត្តផ្ទុយពីច្បាប់ស្ដីពីសហលក្ខន្តិកៈមន្ត្រីរាជការស៊ីវិល។ ពួកគាត់ព្រមានពីការបែកបាក់ឯកភាពជាតិកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដោយសារនយោបាយតាមកម្ចាត់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង ឬមាននិន្នាការផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាល។
ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យអ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី ថ្លែងថា មន្ត្រីរាជការភាគច្រើនគ្មានបក្សពួកចាំជួយជ្រោមជ្រែងនោះទេ គឺពួកគាត់ទំរាំអាចចូលបម្រើការងារនៅតាមក្រសួង ស្ថាប័នរដ្ឋមកដល់ពេលនេះ បានឆ្លងកាត់ការអប់រំពីសាលា ការតស៊ូពុះពាររៀនសូត្រផ្ទាល់ខ្លួន និងការចំណាយធនធានគ្រួសាររាប់ឆ្នាំ ទាំងលំបាកលំបិន ដើម្បីយកចំណេះដឹងចូលរួមចំណែកកសាងសេដ្ឋកិច្ច និងអភិវឌ្ឍជាតិ។ ផ្ទុយទៅវិញអ្នកស្រីសង្កេតឃើញថា ការណ៍ដែលរដ្ឋាភិបាលយករឿងនិន្នាការនយោបាយមកដកហូតក្របខណ្ឌរបស់មន្ត្រីរាជការគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងដោយពុំបានប្រព្រឹត្តកំហុសវិជ្ជាជីវៈនោះ គឺជាទង្វើរំលោភច្បាប់ និងរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ការអនុវត្តច្បាប់ពុំស្មើភាពដូច្នេះ នឹងជះឥទ្ធិពលមិនល្អទៅដល់វិស័យអប់រំ ដំណើរការអភិវឌ្ឍជាតិទាំងមូល ហើយយុវជនជំនន់ក្រោយលែងប្រឹងប្រែងរៀនសូត្រ ចំណែកមន្ត្រីរាជការលែងប្រឹងធ្វើការងារ ដោយសារតែពួកគេយល់ថា ការគាំទ្រ ឬការសរសើរលើកជើងបក្សកាន់អំណាច គឺទទួលបានតួនាទីដោយមិនបាច់ប្រើសមត្ថភាព។
អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី៖ «ច្បាប់ចែងហើយ ប៉ុន្តែមនុស្សអ្នកមានអំណាចធ្វើអ្វីក៏ត្រូវដែរ ដូចពាក្យចាស់ពោលថា សរសេរនឹងដៃលុបនឹងជើង សព្វថ្ងៃហ្នឹង អ៊ីចឹងរដ្ឋាភិបាលដើម្បីឱ្យមានសិទ្ធិសេរីភាពគួរតែលុបការគំរាមកំហែងតាមរូបភាពនៃការលុបក្របខណ្ឌហ្នឹងទៅ ទើបអាចស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញបាន»។
ការអំពាវនាវនេះមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីរបបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានបណ្ដេញមន្ត្រីរាជការមួយចំនួនចេញពីក្របខណ្ឌ ដោយសារតែពួកគាត់មានទស្សនៈនយោបាយផ្ទុយ។
មកដល់ពេលនេះយ៉ាងហោចណាស់ មានមន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀនចំនួន៥នាក់ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សលុបឈ្មោះចេញពីក្របខ័ណ្ឌរដ្ឋ។ ក្នុងនោះរួមមានលោក ស៊ិន វត្ថា គ្រូបង្រៀននៅវិទ្យាល័យសិរីសោភ័ណក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក អ៊ី មុយលី មន្ត្រីការិយាល័យផ្នែកច្បាប់នៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភា លោក ផុន សុភា មន្ត្រីបម្រើការងារនៅការិយាល័យកសាងសមត្ថភាព នៃទីចាត់ការគ្រប់គ្រងធនធានមនុស្សនៃសាលាខេត្តកណ្ដាល លោក កែវ សុមុនី មន្ត្រីបម្រើការនៅនាយកដ្ឋានសុខភាពផ្លូវចិត្តនិងការបំពានគ្រឿងញៀននៃក្រសួងសុខាភិបាល លោក អេង ស្រូយ គ្រូបង្រៀននៅអង្គភាពក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍគ្រូនគរបាលជាតិនៃបណ្ឌិត្យសភានគរបាលកម្ពុជា និងលោក ខឹម មុនីកុសល មន្ត្រីសុខាភិបាលជាន់ខ្ពស់នៃមន្ទីរសុខាភិបាលខេត្តប៉ៃលិន។ ក្រៅពីនេះលោក រ៉ុង ឈុន និងអតីតសកម្មជនបក្សសង្គ្រោះជាតិជាង ១០នាក់ក៏ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន លុបឈ្មោះបុគ្គលិកអប់រំ និងគ្រូបង្រៀនចេញពីក្របខណ្ឌរដ្ឋដែរ កាលពីឆ្នាំ២០១៨។ ជាងនេះទៅទៀតអ្នកខ្លះមិនត្រឹមអស់ក្របខណ្ឌនោះទេ ពួកគេថែមទាំងអាជ្ញាធរចាប់ដាក់គុកជាបន្តបន្ទាប់ថែមទៀតផង។ ផ្ទុយទៅវិញរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សបានផ្តល់ក្របខណ្ឌរដ្ឋឱ្យសមាជិកបក្សប្រឆាំងរូបណាដែលចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទៅវិញ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន ដើម្បីសុំការបញ្ជាក់ជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា។
ទោះយ៉ាងណាមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងឱ្យដឹងថា មន្ត្រីរាជការទូទៅតែងតែរងសម្ពាធឱ្យចុះចូល និងចូលរួមធ្វើសកម្មភាពគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយប្រសិនបើមន្ត្រីរូបណាបដិសេធនឹងត្រូវបានថ្នាក់ដឹកនាំរើសអើង និងចោទប្រកាន់ថា ជាក្រុមប្រឆាំង ដែលនឹងមិនទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ដំឡើងតំណែងតួនាទីឡើយ ផ្ទុយទៅវិញនឹងត្រូវដកបញ្ឈរជើងចោល។ លើសពីនេះ មន្ត្រីរាជការណាដែលហ៊ានបញ្ចេញសកម្មភាពចំហ គាំទ្រគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល នឹងត្រូវបានគេប្រើលេសបណ្ដេញចេញពីក្របខ័ណ្ឌតែម្ដង។
ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនេះដែរលោក ស៊ិន វត្ថា ដែលជាប្រធានគណៈកម្មាធិការប្រតិបត្តិនៃគណបក្សភ្លើងទៀនខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លើកឡើងថា ការលុបឈ្មោះលោកចេញពីក្របខណ្ឌដោយសារលោកមិនចុះចូលនឹងបក្សកាន់អំណាច ធ្វើឡើងបំពានច្បាប់ និងអយុត្តិធម៌សម្រាប់មន្ត្រីរាជការបំពេញការងារវិជ្ជាជីវៈជួយដល់សង្គមអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំនោះ។ លោកឱ្យដឹងថា លោកនឹងប្ដឹងទំនាស់រឿងនេះទៅតុលាការឆាប់ៗនេះ ដើម្បីទាមទារយកក្របខណ្ឌដើមរបស់លោកមកវិញ ក្រោយពេលមន្ទីរអប់រំខេត្តមិនឆ្លើយតបនឹងបណ្តឹងរបស់លោកមកដល់ពេលនេះ។
លោក ស៊ិន វត្ថា៖ «និយាយទៅរឿងគ្រូ គឺវាគ្មានកំហុសអ្វីនោះទេ តែនិយាយពីរឿងនយោបាយពិតប្រាកដណាស់គឺមានរើសអើង ខ្ញុំចង់បែងចែងឱ្យដាច់ព្រោះឥឡូវនេះគ្រូដែលធ្វើនយោបាយនៅក្នុងគណបក្សជាច្រើននៅទីនេះ ហើយគាត់ចេញមុខចេញមាត់ ប៉ុន្តែសម្រាប់ខ្ញុំនៅតែមានជំហរទាមទារក្របខណ្ឌមកវិញ ដើម្បីបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរក្តី រួមទាំងប្រព័ន្ធតុលាការបែងចែងថាអំពើល្អយ៉ាងម៉េច ហើយអំពើយុត្តិធម៌យ៉ាងម៉េច»។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក នី សុខា មានប្រសាសន៍ថា តាមច្បាប់គឺពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិជ្រើសរើសគណបក្សនយោបាយដែលពួកគេពេញចិត្តដោយគ្មានការរើសអើង។ យ៉ាងណាលោកមើលឃើញថា ការដកក្របខណ្ឌរបស់មន្ត្រីរាជការមួយចំនួនដែលគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងកន្លងមក ហាក់រើសអើងនយោបាយច្រើនជាងការប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គងវិជ្ជាជីវៈ។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះកត់សម្គាល់ថា អតីតសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដទៃទៀតដែលត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបណ្តេញចេញពីមន្ត្រីរាជការស៊ីវិលដែរនោះ ពួកគាត់មិនត្រឹមទទួលបានសេរីភាពនោះទេ តែពួកគាត់ក៏ទទួលបានក្របខណ្ឌដើមឡើងវិញ និងថែមទាំងដំឡើងតួនាទីកាន់តែធំ បន្ទាប់ពីអ្នកទាំងនោះប្រកាសចុះចូលជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
លោក នី សុខា៖ «ចំពោះការដកក្របខណ្ឌត្រូវធ្វើឡើងដោយយុត្តិធម៌ និងត្រឹមត្រូវ បើសិនអ្នកហ្នឹងប្រព្រឹត្តកំហុសឆ្គងដូចជាខាងព្រហ្មទណ្ឌអី គឺថាវាមិនជាបញ្ហាទេ ប៉ុន្តែបើសិនជាការដកក្របខណ្ឌមិនត្រឹមត្រូវដោយគេមើលឃើញអំពីការដកហ្នឹងវាពាក់ព័ន្ធហេតុផលនយោបាយ អាហ្នឹងខ្ញុំយល់ថាគួរតែកុំធ្វើ ឬអនុវត្តបែបហ្នឹងអី ដើម្បីបញ្ចៀសកុំឱ្យគេមើលឃើញអំពីរូបភាពនៃការរើសអើងបាទ»។
មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមពិនិត្យឃើញថា លោក ហ៊ុន សែន កំពុងប្រើប្រាស់អំណាចដើម្បីប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយនយោបាយយ៉ាងសកម្ម។ រូបភាពនៃការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយនយោបាយនោះ គឺលោក ហ៊ុន សែន កំពុងប្រើវិធីបញ្ចុះបញ្ចូលផង លួងលោមផង និងគំរាមកំហែងផងឲ្យក្រុមអ្នកដែលរិះគន់លោកដូចជាអ្នករិះគន់តាមបណ្ដាញសង្គម អ្នកសារព័ត៌មាន គ្រូបង្រៀន សកម្មជនបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនសង្គមជាដើមឲ្យប្តូរជំហរពួកគេមកបម្រើផលប្រយោជន៍ នយោបាយដល់ក្រុមគ្រួសាររបស់លោក។ ផលប្រយោជន៍ដែលលោក ហ៊ុន សែន ផ្តល់ឲ្យក្រុមអ្នករិះគន់ទាំងនោះ គឺការតែងតាំងតួនាទីនៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋដោយមិនចាំបាច់ប្រឡង ហើយទទួលបានប្រាក់ខែដ៏ច្រើនពីកញ្ចប់ថវិកាជាតិដែលប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបខំបង់ពន្ធ។ ជាទូទៅថ្វីដ្បិតពួកគេទទួលបានតួនាទីរដ្ឋហើយ ស៊ីប្រាក់ខែរដ្ឋក៏ដោយ ក៏ការងារស្នូលរបស់ពួកគេ គឺធ្វើការងារបម្រើផលប្រយោជន៍នយោបាយឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ទៅតាមជំនាញរបស់ខ្លួន។
អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមយល់ថាល្បិចកលនយោបាយដែលយកស្ថាប័នរដ្ឋដើម្បីទាញប្រយោជន៍ការពារអំណាចបែបនេះថា ជាទង្វើផ្ទុយពីច្បាប់ដែលធ្វើឱ្យការប្រកួតប្រជែងគ្មានតម្លាភាព និងគ្មានក្រមសីលធម៌៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។