ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនខកចិត្តចំពោះរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សដែលរារាំង និងបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋក្នុងការចូលរួមតវ៉ាស្វែងរកយុត្តិធម៌ដោយសន្តិវិធីជាមួយគណបក្សភ្លើងទៀន។ ប្រតិកម្មនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន អំពាវនាវសាជាថ្មីឱ្យពលរដ្ឋរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ និងកុំជឿតាមការអំពាវនាវរបស់បក្សភ្លើងទៀនដែលប្រកាសប្រមូល ផ្តុំតស៊ូមតិរឿង គ.ជ.ប បដិសេធមិនចុះបញ្ជីគណបក្សនេះឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតសម្រាប់ការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ។
ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនប្រតិកម្មនឹងរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សរារាំងពួកគេចូលរួមតវ៉ាស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនបក្សភ្លើងទៀន។ ពួកគេយល់ថា ការចូលតវ៉ាជាមួយបក្សភ្លើងទៀន ដើម្បីប្រឆាំងនឹងអំពើអយុត្តិធម៌ជារឿងត្រឹមត្រូវ និងស្របតាមច្បាប់ដោយមិនមែនជាអំពើញុះញង់ ឬបង្កអសន្តិសុខសង្គមឡើយ។
ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តសៀមរាបកញ្ញា ផល្លី រស្មី ថ្លែងថា កម្ពុជាប្រកាន់នូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយពលរដ្ឋខ្មែរមានសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ឬទស្សនពេញចិត្ត ឬមិនពេញចិត្តរឿងអ្វីមួយ ចំណែកអាជ្ញាធរត្រូវលើកទឹកចិត្ត និងអនុញ្ញាតឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរតវ៉ាប្រព្រឹត្តទៅរលូន។ កញ្ញាបន្តថា បើមនុស្សជួបរឿងអយុត្តិធម៌ជាជំរើសចុងក្រោយ គឺការចេញតវ៉ាដោយសន្តិវិធី ដើម្បីទាមទារឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធពិនិត្យដោះស្រាយ ឬផ្លាស់ជំហរពិចារណាឡើងវិញ។ កញ្ញាយល់ថា ការណ៍ដែលរដ្ឋាភិបាលហាមប្រាមពលរដ្ឋក្នុងការចេញសម្ដែងមតិស្វែងរកយុត្តិធម៌ទាក់ទងករណីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សភ្លើងទៀនចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោត គឺជាការរំលោភលើសិទ្ធិពលរដ្ឋ។
កញ្ញា ផល្លី រស្មី៖ «បើយើងពិតជាល្អសូមកុំមានការភ័យខ្លាចក្នុងការឱ្យគណបក្សផ្សេងៗដើម្បីចូលរួមប្រកួត ដោយសារយើងរស់នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ គឺពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសព្វបែបយ៉ាងក្នុងការចែករំលែកជាមួយប្រទេសជាតិរបស់យើង ប្រទេសជាតិអត់អាចរីកចម្រើនទៅបានដោយសារមេដឹកនាំតែម្នាក់នោះទេ ការដឹកនាំរីកចម្រើនទៅបានដោយសារប្រជាពលរដ្ឋ។ បើរដ្ឋាភិបាលនៅតែប្រកាន់ផ្នត់គំនិតមួយថាលុះត្រាតែខ្លួនឯង ទើបដឹកនាំប្រទេសបានល្អ រីកចម្រើន អ៊ីចឹងប្រទេសយើងអត់មានអ្វីដែលថ្មីដែរ គឺយើងនៅដដែលហ្នឹង»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តកណ្តាលលោក ស្រ៊ុន រដ្ឋា ថ្លែងថា ការណ៍ដែល គ.ជ.ប យកបញ្ហាលិខិតស្នាមដែលអាជ្ញាធរអាចបញ្ជាក់ភាពត្រឹមត្រូវប្រៀបដូចសំបុត្រកំណើតបាត់ដើម្បីរារាំងគណបក្សភ្លើងទៀនចុះបញ្ជីឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត គឺមិនត្រឹមត្រូវនោះទេ។ លោកថា តាមច្បាប់ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសម្ដែងមតិ តវ៉ាពេញលេញដោយគ្មានការរារាំង ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្តែងសិទ្ធិពលរដ្ឋរងការរឹតត្បិតខ្លាំង។ យ៉ាងណា លោកស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសំណើរបស់ពលរដ្ឋ ហើយកុំបែងចែកខ្មែរដែលនាំឱ្យបែកបាក់ជាតិតទៅទៀត។
លោក ស្រ៊ុន រដ្ឋា៖ «ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ គាត់យល់ថាអំពើណាមួយដែលមិនត្រឹមត្រូវ គឺគាត់អាចបញ្ចេញមតិ តស៊ូមតិ ដោយសន្តិវិធី។ ខ្ញុំស្នើសុំគិតគូរប្រជាពលរដ្ឋរួមទៅដោយកុំប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ ដើម្បីចូលរួមទាំងអស់គ្នា ស្មើភាពគ្នា»។
ប្រតិកម្មរបស់ពលរដ្ឋដូច្នេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានប្រកាសព័ត៌មានស្ដីពីលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំពេញអង្គ ដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា ដោយអំពាវនាវដល់ពលរដ្ឋរក្សាភាពនឹងនរ ស្ងប់ស្ងាត់ ថែរក្សានូវសុខសន្តិភាព និងកុំចូលរួមតាមការញុះញង់របស់គណបក្សភ្លើងទៀនដែលប្រកាសប្រមូលផ្តុំថ្នាក់ដឹកនាំ សកម្មជន និងអ្នកគាំទ្រទូទាំងប្រទេស ដើម្បីតស៊ូមតិលើករណីគ.ជ.ប មិនចុះបញ្ជីគណបក្ស និងបញ្ជីបេក្ខជនរបស់បក្សភ្លើងទៀនសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ អាណត្តិទី៧ ឆ្នាំ២០២៣។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលថា ការណ៍ដែលគ.ជ.ប មិនចុះបញ្ជីគណបក្សភ្លើងទៀនសម្រាប់ចូលរួមការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះ គឺមកពីទង្វើល្ងង់ខ្លៅ និងជាការគ្មានការទទួលខុសត្រូវរបស់មេដឹកនាំរបស់គណបក្សនេះ និងជាផែនការបង្កប់នូវចេតនាទុច្ចរិតបង្កើតឧបសគ្គរារាំងដល់ការបោះឆ្នោត។
ទោះបីរដ្ឋាភិបាលឯកបក្សចោទប្រកាន់គណបក្សភ្លើងទៀនបែបនេះក្តី ប៉ុន្តែបណ្ដាស្ថានទូតប្រទេសមហាអំណាច ដូចជាស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង និងសហភាពអឺរ៉ុប រួមទាំងអង្គការអន្តរជាតិមួយចំនួនទៀត បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ ដោយចាត់ទុកករណីនេះ ថាជាការរឹតត្បិតការប្រកួតប្រជែងផ្នែកនយោបាយ និងចាត់ទុកសកម្មភាពបែបនេះ គឺជាការដកហូតសិទ្ធិពលរដ្ឋកម្ពុជាបន្ថែមទៀត ក្នុងការជ្រើសរើសតំណាងរបស់ពួកគេ។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មើលឃើញថា ការលើកឡើងរបស់ពលរដ្ឋពេលនេះ គឺជាយល់ឃើញត្រឹមត្រូវ ពីព្រោះសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ការទាមទារ តវ៉ាដោយសន្តិវិធីត្រូវបានការពារដោយច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ផ្ទុយទៅវិញលោកយល់ថា វិធានការរឹតត្បិតលើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋទៅវិញទេ ជាការអនុវត្តផ្ទុយពីច្បាប់។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖ «យើងចង់ឃើញគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋជាសសរស្ដម្ភនៃសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ដោយជំរុញធ្វើយ៉ាងមិចឱ្យមានការចូលរួម ការអនុវត្តនូវសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ទើបប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹងមានការរីកចម្រើនដូចអរិយប្រទេសដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់កន្លងមកហ្នឹង តែបើការរឹតត្បិត ការគំរាមកំហែងលើសិទ្ធិសេរីភាពទៅវិញទេ ដែលធ្វើឱ្យសង្គមអន់ថយ ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋភ័យខ្លាច»។
ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សពន្យល់ថា ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការប្រមូលផ្តុំគ្នាសម្ដែងមតិ ផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់កំពូល និងច្បាប់អន្តរជាតិជាច្រើន រួមមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ សេចក្តីប្រកាសជាសាកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ។
មាត្រា៣៥ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំង២ភេទមានសិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ ហើយសេចក្តីស្នើទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានទទួលការពិនិត្យនិងដោះស្រាយយ៉ាងហ្មត់ចត់ពីអង្គការរដ្ឋ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។