អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយវាយតម្លៃថា កម្ពុជាអាចមានប្រៀប ឬក៏ឈ្នះក្ដីលើប្រទេសថៃតែម្ដង ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្ដឹងករណីកោះគជ់ (កោះគុត) ទៅតុលាការអន្តរជាតិ។ ពួកគេជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលគិតគូរបញ្ហានេះឱ្យបានហ្មត់ចត់ ព្រោះជារឿងបូរណភាពទឹកដីជាតិ។
អ្នកជំនាញលើកឡើងថា ការប្ដឹងករណីវិវាទកោះគជ់ទៅតុលាការអន្តរជាតិ ជាមធ្យោបាយមានប្រសិទ្ធភាព និងជាការពន្លត់ភ្លើងទំនាស់រវាងកម្ពុជា និងថៃ ជាពិសេស កម្ពុជាមានប្រៀបជាងភាគីថៃលើផ្នែកយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ។
អ្នកជំនាញផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងប៉ាស៊ីហ្វិក លោក សេង វណ្ណលី មានប្រសាសន៍ក្នុងវេទិកាអ្នកស្ដាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីយប់ថ្ងៃទី២២ វិច្ឆិកាថា ការប្ដឹងករណីកោះគជ់ទៅតុលាការអន្តរជាតិ អាចបង្ការកុំឱ្យមានទំនាស់ប្រដាប់អាវុធរវាងកម្ពុជា និងថៃ ហើយក៏អាចជួយឱ្យពលរដ្ឋមានទំនុកចិត្តលើរដ្ឋាភិបាលដែរ។
លោក សេង វណ្ណលី៖«យើងមានប្រៀប!យ៉ាងហោចណាស់ យើងមិនទៅចំណាយលុយឥតប្រយោជន៍ដើម្បីវាយប្រហារ ប្រឈមមុខដាក់គ្នាផ្នែកប្រដាប់អាវុធ ហើយបង្កភាពស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍។ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នាដោយប្រដាប់អាវុធនេះ វាអត់មានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសជិតខាង ហើយក្នុងនាមជាប្រទេសដែលមានទំនាក់ទំនងល្អ ហើយក៏ជាសមាជិកអាស៊ាន ខ្ញុំគិតថា ការប្រើប្រាស់យន្តការយុត្តាធិការអន្តរជាតិនេះ វានឹងជួយសម្រួលយ៉ាងច្រើនដល់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេស និងប្រទេស»។
ការលើកឡើងរបស់អ្នកជំនាញនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពីប្រធានព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ុន សែន និងនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចេញសារព្រមៗ គ្នា អំពីបញ្ហាកោះគជ់ កាលពីថ្ងៃទី២១ វិច្ឆិកា។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាកូន បាននិយាយថា ភាពស្ងប់ស្ងាត់របស់រដ្ឋាភិបាលលើបញ្ហាកោះគជ់នេះ គឺដោយសារភាពចាស់ទុំផ្នែកនយោបាយរបស់កម្ពុជា។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត៖«បើមិនទាន់មានការឯកភាពថា តើបាត់ស្អី?ចេះតែថា ក្បត់ជាតិ បាត់កោះ!បាត់ស្អី បើមិនមានការឯកភាពផងហ្នឹង ហើយឱ្យទៅប្ដឹងទៅICJ (តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ)បើយើងមិនទាន់មានការឯកភាពស្អីផងហ្នឹង។ ប្ដឹងស្អី?គេសួរប្ដឹងរឿងអ្វី?ហើយឱ្យរដ្ឋាភិបាលកុំនៅស្ងៀម ឱ្យរដ្ឋាភិបាលលើកទៅពន្យល់ICJស្អី។ វាអត់មានរឿង រឿងផ្ទះគេសោះ ឯងចង់យកមកដុតនៅក្នុង»។
រីឯលោក ហ៊ុន សែន ដែលជាឪពុកវិញ លោកហាក់ដូចជាខឹងសម្បារនឹងពលរដ្ឋ ដែលជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកូនប្រុសរបស់លោក ប្ដឹងករណីនេះទៅតុលាការអន្តរជាតិ។ ជំនួសឱ្យការបញ្ជាក់ជំហរទាមទារកោះគជ់ និងដែនសមុទ្រខ្មែរមកវិញនោះ លោក ហ៊ុន សែន បែរជាចង់ឆក់យកឱកាសនេះ ធ្វើច្បាប់ចាប់ពលរដ្ឋដាក់គុកទៅវិញ។
លោក ហ៊ុន សែន៖«ដំបៅមិនឈឺ យកឈឺចាក់!រឿងគេកំពុងជជែកគ្នា ឯយើងមករុញ តើនេះជាអ្វីទៅ ជាអំពើអ្វី?ដែលម្ដងហើយម្ដងទៀត រុញឱ្យប្រជាជនមិនបានទទួលសេចក្ដីសុខ តាមរយៈការបង្កើតចលនាប្រឆាំង។ តើដល់ពេលវេលាដែលរដ្ឋាភិបាល ឬក៏អ្នកតាក់តែងច្បាប់ ដើម្បីរៀបចំច្បាប់ដាក់ក្រុមនេះទៅជាក្រុមភេរវកម្មហើយ ឬនៅ?»
ការបកស្រាយរបស់មេដឹកនាំនៃក្រុមគ្រួសារត្រកូលហ៊ុនរឿងកោះគជ់នេះ មានលក្ខណៈទន់ជ្រាយ និងមិនប្រាកដប្រជា ខុសពីមេដឹកនាំថៃនៃគ្រួសារត្រកូលលោក ថាក់ស៊ីន ដែលជាបងប្អូនធម៌របស់លោក ហ៊ុន សែន។ ក្រុមមេដឹកនាំថៃប្រកាន់ជំហរមុតមាំនៅក្នុងការកាន់កាប់កោះគជ់ផ្ដាច់មុខ ព្រមទាំងចរចាយកប្រយោជន៍បន្ថែមទៀតលើតំបន់ដែលគេអះអាងថា «ត្រួតស៊ីគ្នា» ជាមួយកម្ពុជានោះទៀតផង។
នៅប្រទេសថៃនេះដែរ គណបក្សប្រឆាំងរបស់ថៃ និងប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង ១ សែននាក់ បានចុះហត្ថលេខាទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់អ្នកស្រី ផេថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ (Paetongtarn Shinawatra) ដកខ្លួនចេញពីអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០១ (MOU44) ជាមួយកម្ពុជា ព្រោះពួកគេមិនទុកចិត្ត ដោយសារគ្រួសារមេដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរ មានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធនឹងគ្នា ដែលអាចធ្វើឱ្យការចរចាបង្កប់នូវអំពើពុករលួយ។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយ លោក គឹម សុខ ថ្លែងថា វិវាទកោះគជ់នេះមានតែការដោះស្រាយនៅតុលាការអន្តរជាតិទេ ទើបអាចបំបាត់មន្ទិលសង្ស័យ ព្រមទាំងបញ្ចៀសនូវការកំហឹង និងសម្អប់រវាងប្រជាជាតិខ្មែរ និងថៃ។
លោក គឹម សុខ៖«ការចរចាទ្វេភាគីរបស់រដ្ឋាភិបាលត្រកូល ថាក់ស៊ីន នៅថៃ ហើយនិងរដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុននៅប្រទេសកម្ពុជា គឺជាការនាំភ្លើងទៅវិញទេ។ ចំណែកការអំពាវនាវរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ របស់លោក សម រង្ស៊ី ដែលឱ្យប្ដឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ គឺជាការដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធីប្រើផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីបញ្ចៀសបញ្ហាអសន្តិសុខនៅក្នុងតំបន់ ហើយពន្លត់ភ្លើងទៅវិញទេ»។
ជាមួយគ្នានេះ លោក គឹម សុខ មានជំនឿថា បើប្ដឹងវិវាទនេះទៅតុលាការអន្តរជាតិ កម្ពុជាអាចឈ្នះក្ដីលើភាគីថៃ ព្រោះកម្ពុជាមានភស្តុតាងរឹងមាំ គឺសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម ឆ្នាំ១៩០៧ ដែលមានផែនទីឧបសម្ពន្ធភ្ជាប់សន្ធិសញ្ញានេះ ហើយប្រទេសបារាំងក៏អាចធ្វើជាសាក្សីក្នុងរឿងនេះបានដែរ។ លោកបន្ថែមថា កម្ពុជានៅមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសមួយទៀត ដែលអាចការពារខ្លួនពីការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ប្រទេសថៃ ក្នុងរឿងវិវាទកោះគជ់នេះ។
លោក គឹម សុខ៖«ពិតមែនហើយ ការចរចាសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម រឿងដែនគោកទេ ប៉ុន្តែខ្លឹមសារដែលឧបសម្ពន្ធហ្នឹងបញ្ជាក់ច្បាស់ថា ព្រំដែនដែលគូសត្រង់ពីចំណុចមួយនៅចាំយាម ខេត្តកោះកុង ទៅដល់ចំណុចខ្ពស់បំផុតនៃកោះគុត(កោះគជ់)គឺជាការកំណត់វាសនាដែនសមុទ្រខ្មែរ ហើយនិងប្រទេសថៃមួយភាគធំបាត់ទៅហើយ ទោះបីគេមិននិយាយថា ត្រង់ហ្នឹងគឺជាព្រំដែនសមុទ្រក៏ដោយ។ គូសត្រង់ ត្រង់នៅកន្លែងណា?ត្រង់លើដែនសមុទ្រហ្នឹង ដូច្នេះបើយើងមិននាំគ្នាយកករណីហ្នឹងទៅប្ដឹងនៅតុលាការអន្តរជាតិទេ គឺយើងខាតបង់ធំណាស់។ ដែនសមុទ្រហ្នឹង ជាដែនសមុទ្ររបស់យើងភាគច្រើនលើសលប់ ជាង ២ម៉ឺន ៦ពាន់ម៉ែត្រការ៉េហ្នឹង»។
បើតាមការិយាល័យអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍របស់ថៃ រដ្ឋាភិបាលថៃបានបង្កើតគោលនយោបាយសន្តិសុខ និងដំឡើងកោះគជ់ឱ្យទៅជាស្រុក កាលពីឆ្នាំ១៩៩០ ដោយសារកោះនេះមានទីតាំងឆ្ងាយពីខេត្តត្រាត (Trat) របស់ថៃ និងនៅជិតទឹកដីខេត្តកោះកុងរបស់កម្ពុជា។ បច្ចុប្បន្ន កោះមួយនេះត្រូវបានអាជ្ញាធរថៃគ្រប់គ្រងផ្ដាច់មុខ ដោយមានទាំងប៉ូលិស និងទាហាន ឈរជើងការពារ។ អាជ្ញាធរថៃបានបង្កើនសន្ទុះអភិវឌ្ឍន៍កោះមួយនេះ ដូចជា កសាងផ្លូវថ្នល់ សាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ និងតំបន់ទេសចរណ៍ ជាដើម ហើយមានភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាច្រើនបានទៅលេងកម្សាន្តកោះនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
ក្នុងពេលកំពុងកាន់កាប់កោះគជ់ផ្ដាច់មុខនេះ ភាគីថៃក៏បានទាមទារយកផលប្រយោជន៍បន្ថែមទៀតក្នុងតំបន់ដែលថៃអះអាងថា ជា «តំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា» ក្នុងឈូងសមុទ្រថៃ ទំហំ ២ម៉ឺន ៦ពាន់គីឡូម៉ែត្រក្រឡាផងដែរ។ គឺតំបន់នេះហើយ ដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គ្រោងយកទៅដាក់ទុនរកស៊ីរួមគ្នាលើប្រេង និងឧស្ម័នធម្មជាតិជាមួយភាគីថៃ តាមរយៈអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០១ ឬ MOU 44។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ថ្មីៗ នេះ ប្រធានចលនាជាតិតស៊ូ និងជាប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី បានបង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុកដោយភ្ជាប់ជាមួយរូបភាពមួយចំនួនថា ផ្ទៃដីកោះគជ់លើសពីពាក់កណ្ដាល និងដែនសមុទ្រជាង ២ម៉ឺន ៦ពាន់គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ដែលគេថា «ត្រួតស៊ីគ្នា» នោះ តាមពិតជាកម្មសិទ្ធិរបស់កម្ពុជា ដោយយោងលើសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម ឆ្នាំ១៩០៧ ច្បាប់សមុទ្ររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ភស្តុតាងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ព្រមទាំងមានបារាំងជាសាក្សីផងដែរ។ លោក សម រង្ស៊ី ជំរុញឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន បញ្ចេញសំឡេងទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុន ដាក់សំណុំរឿងកោះគជ់ និងដែនសមុទ្រជាង ២ម៉ឺន ៦ពាន់គីឡូម៉ែត្រក្រឡានោះ ទៅតុលាការអន្តរជាតិឱ្យកាត់សេចក្ដី ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។