ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ាន ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស ហៅកាត់ថា អេភីអេចអរ (APHR) លោក កាស៊ីត ភិរម្យ (Kasit Piromya) រិះគន់ លោក ហ៊ុន សែន ថាកំពុងតែព្យាយាមធ្វើឱ្យកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងតស៊ូមតិដ៏លំបាករបស់អាស៊ានប្រឆាំងមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) ឬភូមា ប្រែក្លាយជាអសារបង់ ដោយសារតែការប៉ុនប៉ងទទួលស្គាល់ និងព្យាយាមចង់ឱ្យមេដឹកនាំរបបនេះ អាចចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធាននៅឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ។
ការលើកឡើងរបស់លោក កាស៊ីត ភិរម្យ ដែលជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយករបស់ APHR និងជាអតីតរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសថៃនេះ ឆ្លើយតបនឹងគម្រោងជួបពិភាក្សាបញ្ហាភូមារបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាមួយរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសភូមា ដែលកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា និងគម្រោងរបស់លោកធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសភូមាដោយឥតលក្ខខណ្ឌជាមុន។
លោក កាស៊ីត ភិរម្យ បញ្ជាក់ថា ជារឿងមិនសមទំនងទាល់តែសោះ ដែលលោក ហ៊ុន សែន ងាកទៅពិភាក្សាពីផែនការចង់ផ្ដល់ភាពស្របច្បាប់ទៅឱ្យរបបយោធាភូមា ទាំងដែលមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធារូបនេះមិនបានកែប្រែ និងគោរពតាមលក្ខខណ្ឌទាំង ៥ ចំណុច ដែលសមាជិកអាស៊ានបានឯកភាពគ្នាកាលពីពេលមុន ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានៅភូមា។ លោក ភិរម្យ អំពាវនាវឱ្យមេដឹកនាំទាំងឡាយ អង្គការអន្តរជាតិរួមទាំងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលគាំទ្រមេដឹកនាំអាស៊ានពីការឯកភាពប្រាំចំណុច រួមនឹងសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀត គួរតែបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ទៅប្រធានថ្មីអាស៊ានថា ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន នៅតែបន្តការប៉ុនប៉ងតទៅទៀត នោះការរួបរួម និងភាពជឿជាក់របស់អាស៊ានអាចនឹងជួបគ្រោះថ្នាក់។
មិនខុសគ្នានេះដែរ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ នៃវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព (CICP) លោក វណ្ណ ប៊ុនណា មើលឃើញ ថាអាស៊ានអាចនឹងមានការប្រេះឆាធ្ងន់ធ្ងរប្រសិនបើកម្ពុជានៅតែប៉ុនប៉ងទទួលស្គាល់របបសឹកភូមាទៅតាមការចង់បានរបស់ប្រទេសចិន។ ម្យ៉ាងទៀតលោក ហ៊ុន សែន អាចត្រូវពលរដ្ឋភូមាថ្កោលទោស៖ «កម្ពុជាអាចនឹងត្រូវសម្របសម្រួលបន្ថែមទៀត ឬក៏បញ្ហា ដែលកម្ពុជាត្រូវសម្របសម្រួលគឺការបែក ឬពុះចែកគ្នារវាងបណ្ដាសមាជិកអាស៊ានហ្នឹងដោយសារភាគីម្ខាងជាក្រុមអាស៊ាននៅដីគោក មានជំហរទន់ភ្លន់ទៅរកមេដឹកនាំយោធា ហើយមេដឹកនាំបណ្ដាប្រទេសអាស៊ានដីកោះមានជំហរដាច់ណាត់គ្រាន់បើដែរទៅលើមេដឹកនាំភូមាហ្នឹង អ៊ីញ្ចឹងចង់មិនចង់ ប្រសិនបើកម្ពុជាសម្របសម្រួលមិនបានល្អនោះអាស៊ានអាចពុះច្រៀក បែងចែកគ្នាផងដែរ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា នៅថ្ងៃអង្គារនេះ លោកនឹងជួបពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសដែលតែងតាំងដោយរបបសឹកភូមា លោក វុនណា ម៉ោងលីន (Wunna Maung Lwin) និងលទ្ធភាពអាចឱ្យភូមាវិលមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំអាស៊ានបានឡើងវិញ។
លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា អាស៊ានគ្មានសិទ្ធិបណ្ដេញភូមា ហេតុនេះភូមាមានសិទ្ធិចូលរួមប្រជុំ។ លើសពីនេះលោកថា អាស៊ានត្រូវការសំឡេងឯកឆន្ទ ប៉ុន្តែក្នុងបញ្ហាភូមានេះ កម្ពុជា វៀតណាម និងឡាវ អាចនៅខាងភូមា។
ប្រទេសចិនកំពុងព្យាយាមយ៉ាងសកម្មក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យសមាគមអាស៊ានអនុញ្ញាតឱ្យមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធាភូមា ដែលក្រុមប្រទេសលោកសេរីមិនទទួលស្គាល់ ឱ្យអាចចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននាពេលខាងមុខតំណាងឱ្យប្រទេសភូមាឡើងវិញបាន។ សមាគមអាស៊ានបានសម្រេចមិនអនុញ្ញាតឱ្យមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហាររូបនេះចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ក្រោយមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធារូបនេះ នៅតែមិនព្រមបញ្ឈប់អំពើហិង្សាបន្ទាប់ពីបានដឹកនាំធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់អ្នកស្រី អ៊ុង សានស៊ូជី (Aung San Suu Kyi) ចេញពីដំណែងកាលពីខែកុម្ភៈដើមឆ្នាំ២០២១នេះ។ បន្ថែមពីនេះតុលាការរបបសឹកនេះកាលពីថ្ងៃទី០៦ ខែធ្នូ បានសម្រេចកាត់ទោសអ្នកស្រីដាក់ពន្ធនាគារ៤ឆ្នាំ ក្រោមបទចោទញុះញង់។
ចាប់តាំងពីខែកុម្ភៈមកយ៉ាងហោចណាស់មានពលរដ្ឋស៊ីវិលភូមាជាង ១ពាន់ ៣រយនាក់ ត្រូវបានសម្លាប់ និងមនុស្សជិត ៨ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយរបបសឹកយោធាក្រោយអំពើរដ្ឋប្រហារយោធានៅប្រទេសភូមានេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។