មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលខ្មែរមិនខ្វល់ចំពោះសភាអឺរ៉ុបដែលព្រមានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ៊ីប៊ីអេ (EBA) បន្ថែមពីកម្ពុជានោះឡើយ។ ប្រតិកម្មនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសភាអឺរ៉ុបអំពាវនាវដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធគ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ ពីកម្ពុជា ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតជាតិនៅខែកក្កដាខាងមុខ ប្រព្រឹត្តទៅមិនស្របតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ ឬប្រសិនបើនៅតែមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកសេចក្តីសម្រេចរបស់សភាអឺរ៉ុបថា ជាការវាយតម្លៃមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងជឿលើអ្នកនយោបាយមួយក្រុមតូច ដោយមិនឆ្លុះបញ្ចាំងស្ថានភាពពិតជាក់ស្តែងក្នុងគោលបំណងបន្តុបបង្អាប់ដល់កិត្តិយសកម្ពុជា។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក កត្តា អ៊ន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ថារដ្ឋាភិបាលមិនព្រួយបារម្ភចំពោះសភាអឺរ៉ុបចេញសារព្រមានដកពន្ធអនុគ្រោះពន្ធបន្ថែមទៀតពីកម្ពុជាឡើយ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលដឹងរួចហើយថា កម្ពុជាមុន ឬក្រោយត្រូវតែបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះនោះ ដោយសារតែប្រទេសនេះមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដល់កម្រិតចំណូលមធ្យមកម្រិតទាប។ លោកបន្ថែមថា សហភាពអឺរ៉ុបដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ៊ីប៊ីអេ (EBA)២០% ពីកម្ពុជាកន្លងមកមិនប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការផលិត ឬការនាំចេញទិញ ឬសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជានោះទេ។
លោក កត្តា អ៊ន ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក កម្ពុជាតែងតែរៀបចំការបោះឆ្នោត ហើយទទួលស្គាល់ពីសហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈបច្ចុប្បន្នពលរដ្ឋខ្មែរកំពុងរីករាយនឹងសន្តិភាព ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាព ខណៈគណបក្សនយោបាយកំពុងធ្វើសកម្មភាពដោយសេរី ហើយលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅខែកក្កដាខាងមុខនេះនឹងបង្ហាញពីឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋ។
លោក កត្តា អ៊ន៖ «សិទ្ធិមនុស្សដែលយើងហៅថាសិទ្ធិប្រើប្រាស់ត្រឹមត្រូវតាមសង្គមនីតិរដ្ឋ ហើយយើងមិនអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពដោយរំលោភច្បាប់ទេ អ៊ីចឹងការណ៍ដែលសហភាពអឺរ៉ុបមានចេតនាគាំទ្របុគ្គលមួយចំនួន អ្នកនយោបាយមួយចំនួនដែលបំពានច្បាប់មានន័យថា សហគមន៍អឺរ៉ុបចង់ជំរុញឱ្យប្រទេសកម្ពុជា មិនគោរពច្បាប់មិនគោរពសិទ្ធិមនុស្ស»។
ប្រតិកម្មមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលដូច្នេះ បន្ទាប់ពីសភាអឺរ៉ុបសំឡេងច្រើនលើសលប់ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា បានអនុម័តជាផ្លូវការនូវសេចក្តីសម្រេចថ្មីមួយដែលមាន៧ចំណុចធំៗ។ ចំណុចសំខាន់មួយនៃសេចក្តីសម្រេចនេះ គឺព្រមានដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «គ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ» (EBA) ពីកម្ពុជាបន្ថែមទៀត ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រខែកក្កដាខាងមុខនេះ ធ្វើឡើងមិនស្របតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ ឬប្រសិនបើនៅតែកើតមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សបន្តទៀត។
សេចក្តីសម្រេចដែលទើបអនុម័តចុងក្រោយនេះ ក្លាយជាការព្រមានផ្លូវការរបស់សភាអឺរ៉ុបជាលើកទីពីរ ក្រោយអឺរ៉ុបបានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០%ពីកម្ពុជា។ នៅមុនការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៥ កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២កន្លងទៅ សភាអឺរ៉ុបធ្លាប់បានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចម្តងរួចមកហើយដោយព្រមានពីការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះ EBA ទាំងស្រុងពីកម្ពុជា បើរកឃើញថា ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាធ្វើឡើងមិនត្រឹមត្រូវ និងមិនយុត្តិធម៌។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា រំឭកថា ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ប្រទេសប្រកាន់ប្រជាធិបតេយ្យធំៗបានជួយកម្ពុជាជាហូរហែ ជាពិសេសការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធលើមុខទំនិញនាំចេញដែលធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានឱកាសអភិវឌ្ឍប្រទេស។ លោកមើលឃើញថា ករណីបន្តនីតិវិធីដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធបន្ថែមនេះបណ្តាលមកពីសភាអឺរ៉ុបមើលឃើញថា លំហប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះ។ លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរយកសំណើទាំងនោះទៅពិនិត្យដោះស្រាយឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ពីព្រោះវត្តមាន EBA គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការវិនិយោគបង្កើតការងារជូនពលរដ្ឋខ្មែរ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖ «ខ្ញុំយល់ថាបញ្ហាទាំងអស់នេះបើសិនជាភាគីពាក់ព័ន្ធជាពិសេសរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានឆន្ទៈក្នុងការស្តារឡើងវិញនូវអ្វីដែលលើកឡើងរបស់សភាអឺរ៉ុបអាចធ្វើទៅបាន ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលមានធនធានក្នុងដៃអាចធ្វើឱ្យមានការកែប្រែឱ្យល្អប្រសើរឡើងទៅតាមការលើកឡើងសភាអឺរ៉ុបនោះ»។
ចំណែក អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀនលោក គឹម សួរភីរិទ្ធ ឱ្យដឹងថា ថ្មីៗនេះបក្សភ្លើងទៀនបានជួបជាមួយមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ឺប និងស្នើឱ្យជួយឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ ជាពិសេសការគាបសង្កត់ ការគំរាមកំហែងលើដៃប្រកួតប្រជែង ព្រមទាំងដោះលែងអ្នកទោសមនសិការក្រោមហេតុផលនយោបាយឱ្យវិលចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយឡើងវិញ។ លោកថា បើសិនសហភាពអឺរ៉ុបបន្តដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនៅក្រោយការបោះឆ្នោតនោះ គឺជារឿងសោកស្តាយ ពីព្រោះបាត់ EBA ធ្វើឱ្យកម្មករខ្មែររាប់សែននាក់បាត់ការងារ។ លោកទទូចដល់រដ្ឋាភិបាលត្រូវពិនិត្យមើលលើលក្ខខណ្ឌរបស់សភាអឺរ៉ុបឡើងវិញ ដើម្បីលើកស្ទួយគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រយោជន៍ពលរដ្ឋខ្មែរ។
លោក គឹម សួរភីរិទ្ធ៖ «បើសិនរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានឆន្ទៈគិតគូរផលប្រយោជន៍អនាគតរបស់ជាតិ គិតគូរផលប្រយោជន៍របស់កម្មករនោះ គាត់អាចធ្វើទៅបាន រឿងនេះមិនមែនជាលូកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងកម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែវាជាលក្ខខណ្ឌសម្រាប់អនុគ្រោះដល់ប្រទេសដែលកំពុងអភិវឌ្ឍតិចតួចដើម្បីជំរុញឱ្យយើងមានការអភិវឌ្ឍខ្លាំង ប្រទេសទាំងនោះក៏ជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងការជួយដល់កម្ពុជាកន្លងមកដែរ ជាពិសេសគេធ្លាប់ធ្វើមិចឱ្យកម្ពុជាមានសន្តិភាព គេធ្លាប់ជួយដោះស្រាយសង្គ្រាមស៊ីវិល គេធ្វើឱ្យមានសន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីសដែលជាប្រទេសម្ចាស់ហត្ថលេខី»។
សភាអឺរ៉ុប ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាត្រូវធានាថា ការបោះឆ្នោតជាតិក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣នេះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ដោយអនុញ្ញាតឱ្យគ្រប់គណបក្សនយោបាយទាំងអស់អាចធ្វើយុទ្ធនាការដោយស្មើភាពគ្នា ដោយសេរី និងតម្លាភាព ខណៈគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ត្រូវមានតម្លាភាព និងមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ។ សេចក្តីសម្រេចនេះ ក៏បន្តអំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាបើកឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញ និងអាចចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខជាបន្ទាន់។
ទិន្នន័យរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ឱ្យដឹងថា ពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅ មានទំហំជាទឹកប្រាក់ជាង ៤ពាន់៨រយ លានដុល្លារ (៤.៨៥៧ លានដុល្លារ) គឺកើនឡើងជិត ១៦% បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០២១។ ក្នុងឆ្នាំ២០២២ដដែល កម្ពុជាបាននាំចេញទំនិញទៅដាក់លក់នៅទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបក្នុងតម្លៃសរុបរហូតដល់ជាង ៤ពាន់លានដុល្លារ ខណៈកម្ពុជាទិញពីអឺរ៉ុបវិញ បានត្រឹមតែជាង ៨០០ លានដុល្លារ (៨១២ លានដុល្លារ) ប៉ុណ្ណោះ។
ខុសពីមិត្តដែកថែបចិន សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែជាទីផ្សារទិញទំនិញដ៏ធំបំផុតចំនួនពីររបស់កម្ពុជា ដែលកម្ពុជារកស៊ីចំណេញខ្លាំង។ ផ្ទុយទៅវិញ មិត្តដែកថែបចិនមិនបានផ្តល់ផលចំណេញច្រើនដល់កម្ពុជាឡើយ ដោយចិនពូកែតែខាងយកទំនិញរបស់ខ្លួនមកលក់ឱ្យខ្មែរ គឺរហូតដល់ទៅជិត ១ម៉ឺនលានដុល្លារ ខណៈប្រទេសនេះទិញទំនិញពីកម្ពុជាវិញបានត្រឹមតែជាង ១ពាន់២រយលានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។