អ្នកវិភាគថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងក្លាយជាបងធំផ្ដាច់ការនៅតំបន់អាស៊ាន
2023.06.06
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន កាលពីឆ្នាំ២០២២។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា កំពុងដំណើរការទៅមុខ។ ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគមើលឃើញថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន គ្រាន់តែជាការបោកប្រាស់ពលរដ្ឋ ហើយលោកនឹងត្រូវសហគមន៍អន្តរជាតិចាត់ទុកជាបងធំផ្ដាច់ការនៅតំបន់អាស៊ាន ក្រោយការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រនៅខែកក្កដាខាងមុខ។
ការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិមើលឃើញថា កំពុងប្រាសចាកកាន់តែឆ្ងាយពីរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈអ្នកវិភាគព្រមានថា នៅក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៧ នៅខែកក្កដាខាងមុខ ដែលគ្មានគណបក្សភ្លើងទៀនចូលរួម គឺលោក ហ៊ុន សែន នឹងទទួលរងសម្ពាធធ្ងន់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក គឹម សុខ លើកឡើងថា លោក ហ៊ុន សែន បានបកស្រាយខុសពីគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋពិតប្រាកដ។ លោកបន្តថា នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ គឺមេដឹកនាំចេះសម្របសម្រួលផ្សះផ្សានយោបាយផ្ទៃក្នុង មិនមែនគិតតែពីការចាប់ចងអ្នកនយោបាយមាននិន្នាការផ្សេងដាក់ក្នុងពន្ធនាគារឡើយ។ លោកបន្ថែមថា សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋពិតប្រាកដ គឺមានការត្រួតពិនិត្យត្រឹមត្រូវលើការរំលោភអំណាច នៅពេលការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការបោះឆ្នោតមិនសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ និងប្រព័ន្ធតុលាការមិនឯករាជ្យជាដើម។
លោក គឹម សុខ៖ «ហើយបើនិយាយពីច្បាប់ ឬ Rule of Law នេះវិញ វាទាល់តែមានច្បាប់បម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ។ (រដ្ឋ) ត្រូវមានច្បាប់ហើយ ប៉ុន្តែច្បាប់ត្រូវបម្រើប្រជាពលរដ្ឋនិងសង្គម ហើយការអនុវត្តច្បាប់ហ្នឹងទៀតសោត ត្រូវស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ មិនមែនបម្រើផលប្រយោជន៍បុគ្គលទេ។ កាលណាយកច្បាប់ទៅសូត្រ បម្រើផលប្រយោជន៍បុគ្គល និងគ្រួសារ អាណុង ផ្ដាច់ការហើយ។ ម្ល៉ោះហើយ បានខ្ញុំថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គួរពិនិត្យឱ្យច្បាស់ ឱ្យច្បាស់ឡើងវិញថាប្រព័ន្ធដែលគាត់ដឹកនាំ គោរពតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យឬអត់»។
ការលើកឡើងពីអ្នកវិភាគរូបនេះ បានធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការអគារបណ្ឌិត្យសភាភូមិន្ទយុត្តិធម៌កម្ពុជា និងប្រគល់សញ្ញាប័ត្រដល់សិស្សវិជ្ជាជីវៈតុលាការជិត ២ពាន់នាក់ នៅថ្ងៃទី៦ មិថុនាថា ដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា កំពុងដំណើរការទៅមុខ។ លោកបន្តថា បើកម្ពុជាគ្មានការអនុវត្តច្បាប់ទេ នោះអ្នកមានអំណាចនឹងបំពានអ្នកខ្សោយ។
លោក គឹម សុខ៖ «ហើយយើងកំពុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនីតិរដ្ឋ ត្រូវចាំឱ្យច្បាស់អាពីរហ្នឹង ប្រជាធិបតេយ្យ ដែលគ្មានការគោរពច្បាប់ គឺអានាធិបតេយ្យ។ បើគិតតែពីការអនុវត្តច្បាប់ ដោយមិនបើកសេរីភាព គឺវាផ្ដាច់ការ។ អ៊ីចឹង! វាត្រូវអមដំណើរជាមួយគ្នា រវាងប្រជាធិបតេយ្យនីតិរដ្ឋ នៅលើពិភពលោក ក៏គេកំពុងធ្វើអាហ្នឹងដែរ»។
ទោះបីជាលោក ហ៊ុន សែន ខំលើកតម្កើងថា កម្ពុជាមាននីតិរដ្ឋនិងមានការបើកទូលាយសេរីភាពសម្រាប់ពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែការដឹកនាំជិត ៤០ឆ្នាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិអះអាងថា បានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៏អាក្រក់ និងគ្មានការអនុវត្តច្បាប់ត្រឹមត្រូវឡើយ។
របាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិលើកឡើងជាបន្តបន្ទាប់ថា មានឥស្សរជនគណបក្សប្រឆាំងរាប់រយនាក់ អ្នកកាសែត មេដឹកនាំសហជីព និងអ្នកធ្វើកិច្ចការសង្គមជាច្រើនទៀត ត្រូវបានសម្លាប់ដោយហេតុផលនយោបាយ។ ក្នុងករណីឃាតកម្មជាច្រើននោះ អ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះការសម្លាប់ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាសមាជិកសន្តិសុខរដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែមិនមានការស៊ើបអង្កេត ឬការកាត់ទោសដែលអាចជឿទុកចិត្តបាន លើអ្នកទទួលខុសត្រូវទាំងនោះឡើយ។ លើសពីនេះ កងកម្លាំងសន្តិសុខក៏បានចាប់ខ្លួនតាមអំពើចិត្ត វាយដំ យាយី និងបំភិតបំភ័យអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលជាច្រើនទៀត។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក គឹម សុខ លើកឡើងដែរថា លោក ហ៊ុន សែន កំពុងព្រួយបារម្ភខ្លាំងពីការដាក់សម្ពាធរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ នៅក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដាខាងមុននេះ។ លោកបន្តថា សម្ពាធទាំងនោះ រួមមានសហគមន៍អន្តរជាតិនិយមប្រជាធិបតេយ្យ នឹងបង្កើតការសង្ស័យវត្តមានទ័ពចិននៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ការព្រមានធ្ងន់ៗ មិនទុកមុខឱ្យ លោក ហ៊ុន សែន នៅពេលលោកចូលរួមវេទិកាអន្តរជាតិនានា និងការដាក់សម្ពាធកាន់តែធំលើសេដ្ឋកិច្ចនិងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ដែលអាចធ្វើឱ្យអ្នកវិនិយោគកាន់តែមិនចាប់អារម្មណ៍ឬរកស៊ីចំណេញតិច ហើយត្រូវបង្ខំចិត្តកាត់បន្ថយការងារកម្មករកម្មការិនីបន្ថែមទៀត។
អ្នកវិភាគរូបនេះលើកឡើងទៀតថា លោក ហ៊ុន សែន ក៏នឹងមានវាសនាប្រហាក់ប្រហែលមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារមីយ៉ាន់ម៉ាឬភូមាលោក មីន អ៊ុងឡាំង (Min Aung Hlaing) ដែរ។ លោក ហ៊ុន សែន អាចនៅមានមុខនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់តំបន់អាស៊ាន ប៉ុន្តែមិនសូវទទួលបានការរាប់រក ឬរាក់ទាក់ ហើយក៏មិនអាចទទួលបានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឡើយ ព្រោះមេដឹកនាំភាគច្រើនរបស់អាស៊ាន នឹងមើលលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងសែស្រឡាយនៃមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារនៅភូមា។
លោក គឹម សុខ៖ «ក្រោយថ្ងៃបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ លោក ហ៊ុន សែន នឹងត្រូវសហគមន៍អន្តរជាតិ ចាត់ទុកជាបងធំផ្ដាច់ការនៅតំបន់អាស៊ាន រីឯ មីន អ៊ុងឡាំង មេរដ្ឋប្រហារយោធានៅភូមាវិញ គ្រាន់តែជាបងតូចម្នាក់ គ្រាន់តែលៃលកគ្រប់យុទ្ធវិធីក្ដោបអំណាច តាមគំរូឧបាយកលរបស់លោក ហ៊ុន សែន តែប៉ុណ្ណោះ។ របបដឹកនាំបែបយោធាទាំងពីរ នឹងប្រឈមនូវបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ក្រោមសម្ពាធដ៏ធ្ងន់ធ្ងរពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ប្រជាពលរដ្ឋអត់ការងារកាន់តែច្រើន ចំណាកស្រុកក៏កាន់តែច្រើន ហើយជំពាក់បំណុលធនាគារ ក៏កាន់តែច្រើនដែរ»។
ជុំវិញការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះដែរ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាមិនទាន់បានអនុវត្តចំទាំងស្រុងនៃគោលការណ៍គ្រឹះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅឡើយទេ ដោយសារតែគណបក្សប្រឆាំង ដែលមានសំឡេងគាំទ្រច្រើន អាចប្រកួតប្រជែងដណ្ដើមអំណាចជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច ត្រូវបានរារាំងជាបន្តបន្ទាប់ មិនឱ្យចូលរួមការបោះឆ្នោត។
លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ៖ «ខ្ញុំយល់ថា ប្រជាធិបតេយ្យបែបនេះ មិនពេញលេញទេ ហើយបើប្រៀបធៀបទៅប៉ុន្មានឆ្នាំមុន យើងមិនអាចនិយាយថា វាជឿនលឿនទៅមុខទេ គឺវាដើរថយក្រោយហើយ»។
ជាមួយគ្នានេះ សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប បារាំង និងអូស្ត្រាលីជាដើម ដែលសុទ្ធតែជាប្រទេសនិយមប្រជាធិបតេយ្យ បានជំរុញឱ្យកម្ពុជាងាកមកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ ស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិឡើងវិញ ខណៈប្រទេសទាំងនោះ ចាត់ទុកការមិនអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សភ្លើងទៀន ជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏សំខាន់បំផុត ចូលរួមការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ ជាទង្វើប្រាសចាកពីប្រជាធិបតេយ្យ៕
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិលរិះគន់ថា ការផ្ដល់សញ្ជាតិបរទេសមួយចំនួន ដែលប៉ះពាល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះជាតិ
- អ្នកជំនាញថា ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនឆ្លុះការពិតរឿងពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិន
- ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស «កាន់តែអាក្រក់» ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត
- អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារព្រមានប្តឹងក្រុមហ៊ុនជិត៤០ទៅតុលាការ ក្រោយពេលបោះឆ្នោត
- កុមារភាគច្រើននៅកំពង់ធំបោះបង់ការសិក្សាដោយសារតែពុំមានសាលារៀនត្រឹមត្រូវ គ្រូមិនមកបង្រៀនទៀងទាត់
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- ពលករខ្មែរនៅប្រទេសថៃ ស្នើឱ្យអង្គការសហប្រជាជាតិកុំទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត
- លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត អួតអាងថា លោកប្រឹងដើរទាក់ម៉ូយឱ្យមករកស៊ីនៅកម្ពុជាតែមិននិយាយពីការចង់បានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBAនិងGSP
- មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានគ.ជ.បផាកពិន័យរក្សាជំហរមិនបង់ប្រាក់នោះឱ្យទៅគ.ជ.ប
- ការបែកបាក់ឯកភាពជាតិកាន់តែខ្លាំង ស្របពេល «កម្ពុជា-ចិន» បន្តរឹតចំណងមិត្តភាពកាន់តែស៊ីជម្រៅ
- លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានធ្វើដំណើរដល់ប្រទេសចិន ខណៈអ្នកឃ្លាំមើលរិះគន់ថាមេដឹកនាំកម្ពុជាទៅរណបចិន