លោក​ ហ៊ុន សែន​ ព្រមាន​​វាយ​​ខ្នោះ​​អ្នក​​រិះគន់​​​របប​​លោក ​​រឿង​​កិច្ចព្រមព្រៀង​​ទីក្រុង​​ប៉ារីស​​២៣​​តុលា

0:00 / 0:00

មេដឹកនាំ​របប​ក្រុងភ្នំពេញ​​លោក​ ហ៊ុន សែន ព្រមាន​​វាយ​ខ្នោះ​អ្នក​ដែល​រិះគន់​​​ថា ​របប​ក្រុង​ភ្នំពេញ​​អនុវត្ត​​កែប្រែ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​​ ២ ភាគ​ ៣ ​មក ​​៥១ ​បូក ​១ ​ខុស​​ពី​​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​​ទីក្រុង​ប៉ារីស ​ថ្ងៃទី២៣ ខែ​តុលា ឆ្នាំ១៩៩១​​​។ ​មន្ត្រី​​សង្គម​ស៊ីវិល​និង​សកម្មជន​បក្ស​ប្រឆាំង បាន​ប្រតិកម្ម​នឹង​ការ​លើកឡើង​នេះ​​ថា ជា​ការ​គំរាមកំហែង​​ប៉ះពាល់​​ដល់​​សិទ្ធិ​សេរីភាព​​សម្ដែង​មតិ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ដែល​ប្រាស​ចាក​ពី​​គន្លង​ប្រជាធិបតេយ្យ​។

មេ​ដឹក​នាំ​របប​​​ក្រុង​ភ្នំពេញ​លោក​ ហ៊ុន សែន​ បាន​ចាត់ទុក​ក្រុម​អ្នក​ដែល​​រិះគន់​​​ថា ការ​​កែ​ប្រែ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ពី​ ​​២ ភាគ​ ​៣​ ទៅ​ជា ​៥១ ​បូក ​១ ​​ខុស​ពីកិច្ចព្រមព្រៀង​២៣​ តុលា​ ឆ្នាំ​១៩៩១​ ជា​ការ​មើលងាយ​ធ្ងន់ធ្ងរ​​ដល់​​របប​ដឹក​នាំ​របស់​លោក​។ ​​អតីត​កម្មាភិបាល​ខ្មែរក្រហម​រូប​នេះអះអាង​ថា​ លោក​នឹង​ចាត់​វិធាន​ការ​ច្បាប់​លើ​អ្នក​​ទាំង​នោះ​ឱ្យ​ខាង​តែ​បាន​ បើ​ទោះបី​ជា​ស្ថិត​ក្នុង​​ស្ថានភាព​បែប​ណា​ក៏ដោយ​។ ​​មេ​ដឹក​នាំ​របប​ឯក​បក្ស​រូប​នេះ​បញ្ជាក់​ថា ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស​​រលត់​ផុត​អស់​ហើយ​ គឺ​មិន​អាច​យក​មក​អនុវត្ត​​ឡើង​វិញ​បាន​នោះ​ទេ៖ «អី​ក៏​វា​ល្ងង់​ហួស​ ជា​ការ​ប្រមាថ​ អានេះ​មិន​មែន​ល្ងង់​ទេ​ជា​ការ​ប្រមាថ។​ សុំ​ជូន​សារ​​ទៅ​ថ្ងៃ​នេះ ហើយ​សុំអ្នក​ឯង​កុំ​តាំង​ខ្លួន​ជា​ក្ដារអុក ជា​ត្រី​បក​លើ​ក្ដារអុក​របស់​​អាស៊ាន​។​ មាន​អ្នក​ដែល​កំពុង​ដាក់​ចេញ​នូវ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ត្រី​បក​លើ​ក្ដារអុក​អាស៊ាន​។ ខ្ញុំ​សូម​បញ្ជាក់​​ ទោះ​បី​ខ្ញុំ​ចំណាយ​សេះ​មួយ​និង​ទូក​មួយ​ ក៏​ខ្ញុំ​ស៊ី​ត្រី​បក​ហ្នឹង​ចោល​ដែរ​។​ អាឯង​សាក​មើល​បើ​មិន​ត្រពាំងផ្លុង​ កំពុង​តែ​ប្រជុំ​អាស៊ាន​ក៏​ដោយ​ ព្រោះ​អត់​មាន​ទាក់ទង​អី​គ្នា​ទេ​ កិច្ចការ​របស់​កម្ពុជា​ គឺ​កម្ពុជា​ធ្វើ​អត់​មាន​អាស៊ាន​មក​លូកលាន់​កិច្ចការ​កម្ពុជា​ទេ​ អាហ្នឹង​និយាយ​គ្នា​ឱ្យ​ច្បាស់​»។

​លោក​ហ៊ុន សែន​ ព្រមាន​បែប​នេះ​នៅ​ក្នុង​ពិធី​សម្ពោធ​អគារ​ទីស្ដីការ​ក្រសួង​រៀប​ចំ​ដែន​ដី នគររូបនីយកម្ម និង​សំណង់​នៅ​ភ្នំពេញ​នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​៨ ​ខែវិច្ឆិកា។ ​​ប៉ុន្តែ​​ការ​លើក​ឡើង​​របស់​មេដឹក​នាំ​របប​ឯក​បក្ស​នេះ ​ត្រូវ​បាន​មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​និង​សកម្មជន​បក្ស​ប្រឆាំង​រិះគន់​ថា ​ជា​ការ​ដើរ​ចាក​កាន់​តែ​ឆ្ងាយ​ពី​គន្លង​ប្រជាធិបតេយ្យ។

មន្ត្រី​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​ដែល​កំពុង​ភៀស​ខ្លួន​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​លោក ផុង សុជាតិ​ ប្រាប់​​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី​ថា ​ការណ៍ដែល​លោក​ ហ៊ុន សែន​ ​ព្រមាន​វាយ​ខ្នោះ​អ្នក​ហ៊ាន​រិះគន់​របប​លោក​នៅ​ពេល​នេះ ពីព្រោះ​លោក​ចង់​បំបាត់​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ចោល​ ដោយសារ​ខ្លាច​​​​​ចាញ់​ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​ពេល​ខាង​មុខ ​ប្រសិន​បើ​មាន​​គណបក្ស​ប្រឆាំង​​ចូល​រួម​ប្រកួត​ប្រជែង​។ លោក​បញ្ជាក់​ថា ​លោក​ហ៊ុន សែន​ ដឹង​ច្បាស់​ថា បើ​អនុវត្ត​តាម​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​​នេះ ​​​ប្រទេស​នឹង​មាន​ប្រជាធិបតេយ្យ​ពេញលេញ ​ហើយ​មាន​ការ​បោះឆ្នោត​ត្រឹមត្រូវ​ និង​​យុត្តិធម៌ ​ដែល​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​លោក​អស់​អំណាច​ដោយសារ​ចាញ់​ការ​បោះឆ្នោត​ជា​មួយ​គណបក្ស​ប្រឆាំង៖ «ដូច្នេះ​ខ្លឹមសារ​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស​ហ្នឹង​ គឺ​បាន​ចង​បញ្ជាក់​យ៉ាង​ច្បាស់​​ណាស់​អំពី​តួនាទី​កម្ពុជា​ គឺ​ថា​គោរព​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​សេរី ពហុបក្ស​។​ កន្លែង​ហ្នឹង​ហើយ​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​លោក​ហ៊ុន សែន​ ហ្នឹង​​គាត់​ហ្នឹង​អស់​អំណាច​បើ​សិន​ជា​មិន​មាន​ដូច​អ្វី​ដែល​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ហ្នឹង​។ ដូច្នេះ​ខ្ញុំ​សុំ​ផ្ដាំផ្ញើ​ទៅ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ សូម​ឱ្យ​រួម​គ្នា​ជា​កម្លាំង ដើម្បី​បញ្ចប់​របប​ផ្ដាច់​ការ​របស់​លោក​ហ៊ុន សែន​ នេះ​​ឱ្យ​បាន​ទាន់​ពេល​វេលា យើង​មិន​ឱ្យ​របប​នេះ​បន្ត​ពូជ​ដល់​កូន​ជំនាន់​ក្រោយ​បាន​ទេ។​ ពីព្រោះ​អ្វី​ដែល​លោក​ហ៊ុន សែន ដឹក​នាំ​បច្ចុប្បន្ន គឺ​ថា​បំផ្លិចបំផ្លាញ​គ្រប់​យ៉ាង​ទាំង​អស់​»។

​ដោយ​ឡែក​ប្រធាន​សមាគម​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស​អាដហុក​ (Adhoc) ​លោក​ នី សុខា​​ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ​កិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុង​ប៉ារីស​២៣​តុលា ​​​នៅ​តែ​មាន​សារៈ​សំខាន់​​ដល់​កម្ពុជា ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយ​វិបត្តិ​នយោបាយ​​ ដែល​​រដ្ឋាភិបាល​​មិន​គួរ​បំភ្លេច​ស្មារតី​នៃ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​នេះ​ចោល​ឡើយ។ ​លោក​បន្ត​ថា ​ការណ៍​ដែល​ប្រជាពលរដ្ឋ​រិះគន់ ​​ការ​កែ​ប្រែ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​និង​ភាព​អសកម្ម​របស់​​​​រដ្ឋាភិបាល​ ពុំ​មែន​ជា​អំពើ​ខុស​ច្បាប់​នោះ​ទេ​ ពីព្រោះ​ជា​សិទ្ធិ​សេរីភាព​របស់​ពលរដ្ឋ​ដោយ​ស្រប​តាម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ។​ មន្ត្រី​សង្គម​ស៊ីវិល​រូប​នេះ​ចាត់​ទុក​ ការ​​ព្រមាន​របស់​លោក​ហ៊ុន សែនថា ជា​ការ​​បិទ​សិទ្ធិសេរីភាព​​របស់​ពលរដ្ឋ និង​ជា​ការ​ដើរ​ឆ្ងាយ​ពី​គន្លង​ប្រជាធិបតេយ្យ៖ «ប្រសាសន៍​​របស់​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ឬ​ក៏​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ជា​ទូទៅ​យើង​ដឹក​ហើយ​ថា ​បើ​កាល​ណា​លោក​លើក​ឡើង​វា​តែង​​តែ​ធ្វើ​ឱ្យ​មហាជន​ឬ​ក៏​អ្នក​ផ្សេង​ទៀត​ ពិសេស​​អ្នក​ដែល​និយាយ​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​មាន​កង្វល់​ មាន​ការ​ព្រួយបារម្ភ​។ អីចឹង​ខ្ញុំ​គិត​ថា ​ជា​ធម្មតា​ទេ​នៅ​ពេល​​ដែល​មាន​ការ​លើក​ឡើង​ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ក្នុង​មួយ​ដែល​​ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ការ​ព្រួយបារម្ភ​ អាហ្នឹង​វា​តែង​ធ្វើ​ឱ្យ​អ្នក​បញ្ចេញ​មតិ​មាន​ការ​ខ្លាច​រអា​ដែរ​»។

កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ក្រុងប៉ារីស មាត្រា ១៥ ចំណុច ​«ក‍» ចែងថា កម្ពុជា​ត្រូវ​ធានា​ការ​គោរ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​សេរី​ភាពជា​មូលដ្ឋាន​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ រួម​ទាំង​គាំទ្រ «​ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា ធ្វើ​សកម្មភាព​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស និង​សេរី​ភាពជា​មូលដ្ឋាន​» ដើម្បី​ធានា​ថា នយោបាយ និង​អំពើ​ប្រព្រឹត្ត​ក្នុង​អតីតកាល​មិន​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​​ឲ្យ​វិល​ត្រឡប់​មក​វិញ​ជា​ដាច់ខាត​។ រីឯឯកសារ​ទី២ ស្តីទី​បូរណភាព​ទឹកដី និង​អធិបតេយ្យភាព​ជាតិ ត្រង់​មាត្រា ១ ចំណុច «​ឃ​» ចែង​ថា សន្ធិសញ្ញា​ទាំងឡាយ ប៉ះពាល់​បូរណភាព​ទឹកដី​កម្ពុជា ត្រូវ​លុបចោល ឬ​អស់​សុពលភាព​នា​ពេល​នោះ។

ខួប​៣០ឆ្នាំ​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស​ កាលពី​ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ​កន្លងទៅ​ ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ទាំង​ក្នុង ​និង​ក្រៅ​ប្រទេស​ ក្រុម​សង្គម​ស៊ីវិលជាតិ-អន្តរជាតិ និង​ប្រទេស​ហត្ថលេខី​មួយ​ចំនួន ​បាន​ធ្វើ​សកម្មភាព​ផ្សេងៗ​គ្នា​ដើម្បី​បង្ហាញ​ការ​គាំទ្រ និង​ទាមទារ​ឱ្យ​របប​លោក ហ៊ុន សែន ​គោរព​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ក្រុងប៉ារីស។ ជាពិសេស​ប្រទេស​ហត្ថលេខី​មួយចំនួន​ ដូចជា ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក បារាំង អង់គ្លេស អូស្ត្រាលី និង​ជប៉ុន ជាដើម បាន​លើកឡើង​ជាចំហ​ថា រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន មិន​ទាន់​អនុវត្ត​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ក្រុងប៉ារីស​ឱ្យ​បាន​ពេញលេញ​នៅ​ឡើយ​ទេ ​ហើយ​ចំណុច​ខ្វះខាត​ទាំងនោះ​គួរតែ​ត្រូវ​បាន​ពិនិត្យ​ពិចារណា​ឡើងវិញ។

ក្រុម​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យ​ទាំងនោះ ​បញ្ជាក់​ច្បាស់​ៗ​ទៀត​ថា ពួកគេ​នៅ​ឈរ​ជាមួយ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ដែល​ចង់​បាន​ការ​អភិវឌ្ឍ ​ការគោរព​សិទ្ធិមនុស្ស និង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ពិតប្រាកដ ​ស្របតាម​ស្មារតី​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ក្រុងប៉ារីស៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។