ពលរដ្ឋខ្មែរដែលមានដើមកំណើតនៅកម្ពុជាក្រោម បន្តធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព តាមហ្វេសប៊ុក (Facebook) ក្នុងឱកាសរំឭកខួប៧២ឆ្នាំ នៃការបាត់បង់ទឹកដី។ ពួកគាត់នៅតែសោកស្ដាយ ចំពោះការបាត់បង់ សិទ្ធិ សេរីភាព និងទឹកដីរបស់ខ្លួន ហើយទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរវៀតណាម បញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ លើខ្មែរក្រោម តទៀត។
ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន បាននាំគ្នាបន្ថែមកម្រងស៊ុម(frame) រូបផែនទីកម្ពុជាក្រោម នៅលើគណនីហ្វេសប៊ុក របស់ពួកគេ និង ភ្ជាប់អក្សរថា យើងត្រូវរួមគ្នា ការពារសិទ្ធិ ខ្មែរម្ចាស់ស្រុក ឬទិវាកាន់ទុក្ខជាតិខ្មែរ។ ឯអ្នកផ្សេងទៀត ក៏បានបង្ហោះចម្រៀងនានា ដែលបរិយាយពីជីវភាព ទឹកដី វត្តអារាម នៅកម្ពុជាក្រោម និងការបង្ហាញវីរភាពអតីតអភិបាលខេត្តព្រះត្រពាំង ឧកញ៉ា ស៊ឺន គុយ ជាដើម។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលកំពុងរស់នៅប្រទេសកម្ពុជា នៅប្រទេសថ្ងៃ និងនៅលើទឹកដីកំណើតកម្ពុជាក្រោម បង្ហាញការសោកស្ដាយពន់ពេក ចំពោះការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម។
ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមមួយអង្គ គង់នៅវត្តនាគវ័ន្ត រាជធានីភ្នំពេញ ព្រះភិក្ខុ យឿង វិជ័យ ឲ្យដឹងថា ព្រះអង្គនៅតែសោកស្ដាយ ចំពោះអាណានិគមបារាំង ដែលបានកាត់ទឹកដីរបស់ខ្មែរ ឲ្យទៅវៀតណាមគ្រប់គ្រង កាលពី៧២ឆ្នាំមុន។ ព្រះអង្គអះអាងថា ពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅកម្ពុជាក្រោម បានបាត់បង់សិទ្ធិសេរីភាពទាំងស្រុង ចាប់តាំងពីពេលនោះមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
ព្រះអង្គបន្តថា ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អាជ្ញាធរវៀតណាម អនុញ្ញាតឲ្យព្រះសង្ឃបង្រៀនអក្សរខ្មែរតាមវត្តអារាមឡើងវិញបានខ្លះ តែអនុញ្ញាតឲ្យរៀនតែអក្សរ និងសាសនាប៉ុណ្ណោះ ដោយហាមប្រាមការរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដាច់ខាត។ ព្រះអង្គបញ្ជាក់ថា កូនក្មេងនៅខ្មែរក្រោមខ្លះ មិនបានយល់ដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួនទេ។ ឯសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ គឺអាជ្ញាធរវៀតណាម នៅតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ លើពលរដ្ឋខ្មែរដដែល៖ «យើងបានតែអក្សរធម្មតាទេ។ បើទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រ គេមិនឲ្យបង្រៀនដាច់ខាត។ នៅក្នុងសាលារដ្ឋវិញ បឋមសិក្សា ឬអនុវិទ្យាល័យ គេបញ្ចូលអក្សរខ្មែរយើងបាន២ម៉ោង។ ប៉ុន្តែក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់គេហ្នឹង ក៏គេនិយាយតែពីការចងក្រងរបស់គេ។ និយាយតែពីគឹង របស់អ៊ំ គេទេបានន័យថា និយាយអំពីមនោគមវិជ្ជារបស់អ៊ំគេទេ គឺការបញ្ចូលមនោគមវិជ្ជា ឲ្យកុមារខ្មែរក្រោម»។
ការធ្វើបាបពលរដ្ឋខ្មែរ រស់នៅកម្ពុជាក្រោម ជាបន្តបន្ទាប់ច្រើនឆ្នាំមកនេះ បណ្ដាលឲ្យពលរដ្ឋខ្លះ ភៀសខ្លួនចេញពីទឹកដីកំណើតនៅកម្ពុជាក្រោម លែងហ៊ានត្រឡប់ទៅវិញ។ ជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមម្នាក់ កំពុងស្នាក់នៅប្រទេសថៃ លោកស្រី យឿង ធីកង ឲ្យដឹងថា ឆ្នាំនេះ ខ្មែរក្រោម នៅក្នុងសមាគមជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោម ខកខានប្រារព្ធទិវារំលឹកខួប៧២ឆ្នាំ នៃការបាត់បង់ទឹកដី ដោយសារអាជ្ញាធរថៃ ដាក់បម្រាមជួបជុំគ្នា បណ្ដាលមកពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ (Covid-19)។ លោកស្រីបញ្ជាក់ថា នៅពេលអាជ្ញាធរថៃ ដកបម្រាមជួបជុំពេលណា ពួកគាត់នឹងនាំគ្នាប្រារព្ធពិធីរំលឹកខួបបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម នៅក្នុងសមាគមជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមដូចរាល់ឆ្នាំ ហើយក៏នឹងនិមន្តព្រះសង្ឃកម្ពុជាក្រោម ដែលឡើងមករៀន នៅប្រទេសថៃ មកសូត្រមន្ត ផងដែរ៖ «ជាប់កូវីដហ្នឹង ហើយនៅកន្លែងស្នាក់ការ ដែលពួកយើងជួលឲ្យក្មេងៗរៀនហ្នឹង រដ្ឋបាលគេហាមឃាត់ មិនឲ្យធ្វើអ្វីទាំងអស់។ ឥឡូវសូម្បីតែរៀន ក៏មិនទាន់បានបើកសាលារៀនផង។ អ៊ីចឹង គេហាមឃាត់មិនឲ្យយើងជួបជុំគ្នា ហើយយើងសោកស្ដាយណាស់ ព្រោះការបាត់បង់ទឹកដីហ្នឹង ជាទុក្ខក្រៀមក្រំរបស់យើងបំផុតហើយ»។
នៅឯដែនដីកម្ពុជាក្រោមឯណោះវិញ ពលរដ្ឋខ្មែរ មិនអាចធ្វើពិធីរំលឹកខួបនេះ បានទេ។ កសិករខ្មែរម្នាក់ រស់នៅខេត្តក្រមួនស លោកស្រី វិន ធីហូវ បញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធរវៀតណាម អនុញ្ញាតឲ្យខ្មែរក្រោម ប្រារព្ធពិធីបុណ្យជាតិ បានតែ២គត់ គឺបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ និងបុណ្យសែនដូនតា (ភ្ជុំបិណ្ឌ)។
ចំណែកពិធីផ្សេងទៀត អាជ្ញាធរវៀតណាម មិនអនុញ្ញាតទេ។ លោកស្រី ឲ្យដឹងថា នៅតាមតំបន់ដែលសំបូរជនជាតិខ្មែររស់នៅ គឺពួកគេមិនភ្លេចថ្ងៃខួប៤ មិថុនា នេះទេ តែពួកគេមិនអាចជួបជុំគ្នា ឬធ្វើកម្មវិធីរំលឹកខួបអ្វីបានទេ ក្រៅពីនាំគ្នាសម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះទឹកដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ ដ៏បវរមួយនេះ៖ «អារម្មណ៍យើងនៅតែសោកស្ដាយអ៊ីចឹង។ តែសម្រាប់យើងនៅក្រោមសិទ្ធិរបស់គេកាន់កាប់អ៊ីចឹងណា យើងមិនអាចតវ៉ាអ្វីបាន ដូចតែយើងនៅតែនឹកឃើញសោកស្ដាយ កាត់ដីទៅអ៊ីចឹង»។
ចំណែកពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ទៀត ជាកម្មករធ្វើការនៅទីក្រុងព្រៃនគរ លោក ពន្លក ខេមរា ប្រាប់ថា អ្វីដែលលោកអាចធ្វើបាន ក្នុងទិវាខួបនេះ គឺការបន្ថែមរូបសញ្ញាផែនទីកម្ពុជាក្រោម នៅលើគណនីហ្វេសប៊ុករបស់លោក និងការចែករំលែកព័ត៌មានមួយចំនួនស្ដីពីប្រវត្តិទឹកដីកម្ពុជាក្រោម។ លោកថា ការធ្វើបែបនេះ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយឲ្យកូនខ្មែរ នៅកម្ពុជាក្រោម ជំនាន់ក្រោយ ដឹងលឺថា ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម គឺជារបស់ជនជាតិខ្មែរ។
លោក ខេមរា អះអាងថា តាំងពីដើមមក លោកមិនដែលទទួលស្គាល់ថា ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ជារបស់វៀតណាមទេ គឺ លោកចាត់ទុកថា លោករស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជា តែស្ថិតក្រោមអាណានិគមវៀតណាម។ លោកបន្តថា ខ្មែរក្រោមភាគច្រើន សុទ្ធតែដឹងថា ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ជារបស់ជនជាតិខ្មែរ តែពួកគេមិនអាចបញ្ចេញមតិបានទេ ពិសេសគឺពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលធ្វើការជាមន្ត្រីរាជការរបស់វៀតណាម៖ «ខ្ញុំធ្វើអ្វី ដែលយើងអាចធ្វើបានអ៊ីចឹងណា។ ដល់កន្លែងខ្លះ យើងចង់ធ្វើ តែយើងមិនអាចធ្វើបាន។ ដូចជាដាក់ Logo អ៊ីចឹង ដល់ពេលមានរឿងអ្វី ដកយកចំណុចកន្លែងហ្នឹង មកនិយាយហើយ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំនៅតែដាក់រូប Logo អ៊ីចឹង ដោយសារខ្ញុំស្រលាញ់ និងពេញចិត្ត ហើយចង់ដាស់តឿនខ្មែរក្រោម ឲ្យដឹងថា ទឹកដីហ្នឹង ជាទឹកដីកំណើតរបស់យើង»។
រៀងរាល់ឆ្នាំ សហគមន៍ខ្មែរក្រោម នៅកម្ពុជា និងសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម នៅសហរដ្ឋអាមេរិក តែងតែប្រារព្ធទិវាខួប៤ មិថុនាឆ្នាំ១៩៤៩។ តែឆ្នាំនេះ កម្មវិធីនានាត្រូវលើកពេល ដោយសារវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩។ ទោះយ៉ាងណា សហគមន៍ខ្មែរក្រោម មានគម្រោងជួបជុំគ្នា ដើម្បីប្រារព្ធកម្មវិធីរំលឹកខួបនេះ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី ២៤ចុងខែមិថុនា ក្នុងករណីអាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ ដកបម្រាមជួបជុំគ្នាវិញ។
ចំណែកសហព័ន្ធខ្មែរក្រោម ដែលមានមូលដ្ឋាននៅអាមេរិក ក៏នឹងជួបជុំគ្នា ធ្វើពិធីរំលឹកខួបបាត់បង់ទឹកដីនេះដែរ។ សាខាសហព័ន្ធ នឹងធ្វើពិធីនេះ នៅតាមរដ្ឋនីមួយៗ។ ចាប់តាំងពីវៀតណាមត្រួតត្រាទឹកដីខ្មែរក្រោមទាំង២១ខេត្ត និងកោះមួយចំនួនក្នុងសមុទ្រមក វៀតណាមមានមហិច្ឆតាបំបាត់ អត្តសញ្ញាណខ្មែរ តាមរយៈការកែប្រែឈ្មោះខេត្ត ទៅជាភាសាវៀតណាម ការបំបាត់វប្បធម៌ ប្រពៃណី អក្សរសាស្ត្រ និង សិទ្ធិជាជនជាតិដើមកំណើត ជាដើម។
បច្ចុប្បន្ន ពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោម នៅតាមប្រទេសនានា និងនៅលើទឹកដីកំណើត កំពុងធ្វើចលនា នៅជុំវិញពិភពលោក ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិស្វ័យសម្រេច ដោយខ្លួន មកវិញ។ តែ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងមិនជួយពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមទេ។ អ្នកនាំពាក្យ លោក ផៃ ស៊ីផាន បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលមិនអាចទៅលូកលាន់លើបញ្ហាខ្មែរក្រោមបានទេ ព្រោះដែនដីមួយនេះ ស្ថិតក្នុងដែនដីអធិបតេយ្យរបស់វៀតណាម។ ផ្ទុយពីការអះអាងនេះ ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមខ្លះអះអាងថា ទឹកដីមួយនេះ ជាផ្នែកមួយ របស់កម្ពុជា ដែលស្ថិតក្រោមអាណានិគមវៀតណាមបន្តពីអាណានិគមបារាំង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។