អ្នកជំនាញខាងច្បាប់និងអ្នកវិភាគមានសុទ្ទិដ្ឋិនិយមថាសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្រ្តីរបបលោក ហ៊ុន សែន នេះ គ្មានឧបសគ្គអ្វីដែលរាំងខ្ទប់ឡើយ។
មេធាវីកញ្ញា សេង ធារី មានប្រសាសន៍ថានេះជាឱកាសមាសសំរាប់ពលរដ្ឋខ្មែរដែលសហរដ្ឋអាមេរិកចាប់ផ្ដើមជំរុញធ្វើច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើមន្រ្តីរបបឯកបក្សនេះ។ កញ្ញាអះអាងថាស្ថានភាពឥលូវនេះខុសពីមុនពីព្រោះថាសហរដ្ឋអាមេរិកបានព្រមានយូរហើយឲ្យលោក ហ៊ុន សែន និងបក្ខពួកងាកមកដឹកនាំប្រទេសដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញ។មកទល់ពេលនេះលោកហ៊ុន សែន មិនផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបទដឹកនាំដែលជំរុញឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកយកចិត្តទុកដាក់លើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែខ្លាំង។កញ្ញាបន្ថែមថារដ្ឋបាលថ្មីរបស់លោក ចូ បៃឌិន (Joe Biden) ក៏មិនចង់ឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ងាកទៅរករបបកុម្មុយនីស្ដចិនដែលបាត់បង់អព្យាក្រិត្យភាពរបស់ខ្លួនដែរ៖ «អត់មានអ្នកណាមើលឃើញឧបសគ្គអ្វីទេ រដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភាក៏គ្មានឧបសគ្គ ក្រសួងការបរទេសក៏គ្មានឧបសគ្គ បានន័យថា នេះជាឱកាសមាស ដែលកំពុងកើតហើយផ្ទុះព្រមគ្នា » ។
សមាជិកសភា និងព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកបានធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ពីរដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ គណៈកម្មាធិការកិច្ចការបរទេសរដ្ឋសភាអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា បានអនុម័តសេចក្តីព្រាង " ច្បាប់ស្តីពីប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២១ » ឬ H.R.4686 ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មក្រុមមេដឹកនាំនៅកម្ពុជា ដោយសារតែបានរម្លាយប្រជាធិបតេយ្យ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ នឹងត្រូវបញ្ជូនបន្តឱ្យរដ្ឋសភាអាមេរិកអនុម័ត នាពេលខាងមុខ។
រីឯសមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកដ៏មានឥទ្ធិពល៣រូបផ្សេងទៀតក៏កំពុងដាក់សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មស្រដៀងគ្នាមួយទៀតគឺ (សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា) ទៅឱ្យព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកពិនិត្យដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មក្រុមមេដឹកនាំនៅកម្ពុជាដែរ។ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាទាំងនេះបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែសីហាថាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កំពុងដឹកនាំប្រទេសតាមបែបឯកបក្សដែលរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា តាមរយៈអំពើពុករលួយ ការហាមឃាត់សិទ្ធិអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ ការបង្កើតច្បាប់បែបគាបសង្កត់ ព្រមទាំងការបង្ក្រាបលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យជាដើម។
ខ្លឹមសារ " ច្បាប់ស្តីពីប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២១ » ឬ H.R.4686 រួមមាន ការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិដែលពួកគេមាននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ការរឹតត្បិតទិដ្ឋាការមិនឱ្យពួកគេជាន់ទឹកដីអាមេរិក លើកលែងតែចូលរួមកិច្ចប្រជុំរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលមានទីស្នាក់ការកណ្តាលនៅបូរីញ៉ូវយ៉ក (New York)។ របបឯកបក្សនឹងរួចផុតពីទណ្ឌកម្មនេះ លុះត្រាណា ស្ដារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ បញ្ឈប់សកម្មភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងត្រូវឈរលើគោលការណ៍អព្យាក្រិត្យ ចំពោះនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន ដែលមិនត្រូវងាកទៅរកចិនជាខ្នងបង្អែកទាំងស្រុង។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងប្រធានអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាននិងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន ដើម្បីសុំការឆ្លើយតបអំពីរឿងនេះបាននៅឡើយទេកាលពីថ្ងៃទី១១ខែសីហា។ ប៉ុន្តែ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចលោក សុខ ឥសានធ្លាប់ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនចាប់អារម្មណ៍រឿងអាមេរិកព្រមានដាក់ទណ្ឌកម្មនេះទេ ព្រោះជាការលើកឡើងដដែលៗ ជាយូរមកហើយ។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គ្មានភាពចាំបាច់ងាកទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឯណាទៀតនោះទេ ដោយលោកអះអាងថា សព្វថ្ងៃនេះ រដ្ឋាភិបាលកំពុងដើរតាមគន្លងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្រាប់ទៅហើយ៖ « ប៉ះពាល់ គឺប៉ះពាល់តែអ្នកមានលុយយកទៅដាក់ឲ្យគេរឹបអូសតែប៉ុណ្ណឹងទេ ប៉ុន្តែចំពោះមន្ត្រីទូទៅនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា អត់មានប៉ះពាល់ទេ ព្រោះអត់មានលុយយកទៅដាក់ឲ្យគេរឹបអូសទេ » ។
ប្រជាធិបតេយ្យដែលលោក សុខ ឥសាន លើកឡើងនេះត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិរួមទាំងគណបក្សប្រឆាំងផងអះអាងថាជាប្រជាធិបតេយ្យក្លែងក្លាយ។ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្រ្គោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី ហៅការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ថា ជាការដឹកនាំផ្ដាច់ការបែបហ្វាស៊ីស។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះអ្នកឃ្លាំមើលផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គមលោកបណ្ឌិត សេង សារី មានប្រសាសន៍ថាបើសិនជាច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវបានសភាអាមេរិកអនុម័តនោះ ច្បាប់នេះជាឧបករណ៍ដ៏សំខាន់ក្នុងការបំបែកប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋរបស់លោក ហ៊ុន សែន៖ «វានឹងធ្វើឲ្យចុះខ្សោយប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងហ្នឹង ចុះខ្សោយមែកធាងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរបស់សម្ដេចតេជោ ទី១ វានឹងធ្វើឲ្យចុះខ្សោយប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងតាមបែបបក្ខពួកចុះខ្សោយ ដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ហើយទី២នោះ វានឹងធ្វើឲ្យចុះខ្សោយប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងតាមបែបមេកន្ទ្រាញ»។
សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មមន្រ្តីរបបលោក ហ៊ុន សែននេះ នឹងត្រូវឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលជាច្រើនទៀត មុននឹងដាក់ឱ្យរដ្ឋសភាអាមេរិកអនុម័ត រួចក៏បញ្ជូនបន្តទៅឱ្យព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកអនុម័តទៀត ទើបប្រធានាធិបតីអាមេរិកអាចចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់ ក្លាយជាច្បាប់សម្រាប់អនុវត្តជាផ្លូវការតែម្តង។ បើទោះបីជាមានសេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយចំនួនបានឆ្លងផុតពីដៃរដ្ឋសភាអាមេរិកអនុម័តរួចហើយក៏ដោយ ក៏មានពេលខ្លះសេចក្តីព្រាងច្បាប់ទាំងនោះ មិនអាចចេញរួចនៅព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ហើយច្បាប់ទាំងនោះមិនអាចធ្លាក់ដល់ដៃប្រធានាធិបតី ដើម្បីចុះហត្ថលេខាទទួលស្គាល់ជាច្បាប់បានឡើយ ដោយសារតែបញ្ហាខ្វែងគំនិតគ្នាផ្នែកនយោបាយជាដើម។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី ប្រធានអនុគណៈកម្មាធិការទំនាក់ទំនងការបរទេសនៃព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក ទទួលបន្ទុកកិច្ចការអាស៊ីបូព៌ាលោក អ៊ែដ ម៉ារ៍ឃី (Ed Markey) ថ្លែងនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថា ពលរដ្ឋខ្មែរសមតែទទួលបាននូវអ្វីដែលជាការសន្យានៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស១៩៩១ គឺលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបតំណាងដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋ មិនមែនជាការគ្រប់គ្រងបែបផ្តាច់ការឯកបក្សឡើយ។ លោកបន្តថា សំណើច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មនេះ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា សហរដ្ឋអាមេរិក នឹងមិនឈរឱបដៃនៅស្ងៀមនោះទេ ពីព្រោះលោក ហ៊ុន សែន និងបក្ខពួករបស់គាត់ បានបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនិងដាក់គុកសកម្មជននយោបាយប្រឆាំង ដាក់ទិសដៅបង្ក្រាបលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិនិងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ព្រមទាំងបង្កើនទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួនឯងកាន់តែខ្លាំងតាមរយៈអំពើពុករលួយកំពុងរាលដាលនៅកម្ពុជា។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះកញ្ញា សេង ធារី បញ្ជាក់ថា បើសិនជាពលរដ្ឋនៅតែរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់នោះរបបឯកបក្សនៅតែមានកម្លាំងគាបសង្កត់។កញ្ញាបន្ថែមថាពលរដ្ឋខ្មែរមិនគួរបណ្ដែតបណ្ដោយឲ្យអាជ្ញាធររបបឯកបក្សដកសិទ្ធិសេរីភាពបានឡើយពីព្រោះថាសិទ្ធិសេរីភាពនេះត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ៖ «ហួសភាពភ័យខ្លាចហើយ ក្នុងពេលសម្លាប់យើង យើងនៅស្ងៀម ដូចនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម គេកាន់ពូថៅតែម្នាក់ហើយឈរឲ្យគេសម្លាប់ទាំងភូមិ៥០នាក់… . អាលូវនេះខុសពីមុន បើយើងនៅស្ងៀមពុំមានន័យថា យើងមានសេក្ដីសុខឡើយ»។
ជុំវិញឥទ្ធិពលរបស់សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មនេះបណ្ឌិត សេង សារី បន្ថែមថាបើសិនជាច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មនេះចូលជាធរមាននោះគឺមិនប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញឡើយ។លោកបញ្ជាក់ថាមានតែមន្រ្តីគ្រាក់ៗទេដែលភ័យនៅពេលច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័តជាផ្លូវការ។
ក្រុមអ្នកវិភាគរំពឹងថាសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ទាំងពីរនេះនឹងមិនជួបឧសគ្គអ្វីឡើយពីព្រោះថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះស្នើដោយតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សប្រជាធិបតយ្យនិងតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋជាពិសេសនៅស្របពេលរបបឯកបក្សកំពុងតែគាបសង្កត់និងចាប់អ្នករិះគន់ដាក់ពន្ធនាគារឥតឈប់ឈរនោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។