អ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា ប្រទេសរុស្សីនឹងមិនអាចវាយតម្លៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាក្នុងពេលខាងមុខ ដោយផ្អែកលើភាពត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។ ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពី គ.ជ.ប បានប្រកាសថា នឹងអញ្ជើញស្ថានទូតរុស្សីប្រចាំនៅកម្ពុជា ធ្វើជាភ្ញៀវពិសេសក្នុងការសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ ក្នុងខែកក្កដា ខាងមុខ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងស្រដៀងគ្នាថា វត្តមានអ្នកសង្កេតការណ៍ពីបណ្ដាប្រទេសកុម្មុយនីស្ត និងប្រទេសផ្ដាច់ការ នឹងមិនអាចផ្ដល់ភាពស្របច្បាប់ដល់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ក្នុងខែកក្កដា ខាងមុខនេះនោះឡើយ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ យល់ឃើញថា វត្តមានអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតមកពីស្ថានទូតរុស្សី មិនអាចវាយតម្លៃអំពីភាពត្រឹមត្រូវនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាឡើយ ពីព្រោះតែប្រទេសរុស្សី (Russia) ខ្លួនឯងផ្ទាល់ មិនដែលរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ម្ដងណានោះឡើយ។ លោកបន្ថែមថា វត្តមានអ្នកសង្កេតការណ៍ពីបណ្ដាប្រទេសដែលមានការដឹកនាំបែបកុម្មុយនីស្ត ផ្ដាច់ការ មិនត្រឹមតែមិនអាចផ្ដល់ភាពត្រឹមត្រូវដល់ការបោះឆ្នោតនោះឡើយ ក៏ប៉ុន្តែក៏ជួយបំភ្លៃការលួចសន្លឹកឆ្នោត ដែលលោកចោទថា ប្រព្រឹត្តិដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះផងដែរ។
លោក គឹម សុខ៖«ដរាបណាសហភាពអឺរ៉ុប(EU)ជប៉ុន(Japan)អង់គ្លេស(England)កាណាដា(Canada)សហរដ្ឋអាមេរិក(United States)ជាដើម មិនចូលរួមផ្ដល់ជំនួយ ទាំងជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ បច្ចេកទេស មិនបានបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍ និងធ្វើរបាយការណ៍នោះទេ ថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ មិនមែនជាការបោះឆ្នោតទេ ក៏ប៉ុន្តែគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ ប្លន់អំណាច កម្មវិធីប្លន់សន្លឹកឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ»។
ស្រដៀងគ្នានេះ អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រេល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស យល់ឃើញថា ការវាយតម្លៃពីបណ្ដាប្រទេសដែលគ្មានការបោះឆ្នោតដោយត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ នឹងមិនអាចផ្ដល់ភាពត្រឹមត្រូវទៅដល់ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានោះឡើយ។ លោកថា មូលហេតុដែលគេចង់បានអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតពីបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យនោះ គឺដោយសារប្រទេសទាំងនោះអនុវត្តល្អ ក្នុងការរៀបចំការបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន។
លោក កន សាវាង្ស៖ «កាលណាធ្វើការវាយតម្លៃ គេកាន់តែទុកចិត្តទៅលើសហគមន៍អឺរ៉ុប ទៅលើអាមេរិកហ្នឹង ដោយសារតែប្រទេសគេហ្នឹង ប្រកាន់ខ្ជាប់ណាស់គោលការណ៍ហ្នឹង ហើយគេមានមូលដ្ឋាន ១ ២ ៣ ៤ ៥ អ៊ីចឹងទៅ ហើយជាពិសេសប្រទេសទាំងហ្នឹង គឺថាគេអនុវត្តខ្ជាប់ខ្ជួនណាស់នៅក្នុងគោលការណ៍នៃការបោះឆ្នោតសម្រាប់ប្រទេសគេ គឺថាមានភាពត្រឹមត្រូវ ភាពយុត្តិធម៌ហ្នឹងប៉ុនណា ធ្វើប្រទេសគេ ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងជឿជាក់»។
ប្រតិកម្មអ្នកវិភាគ និងមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីគណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា គ.ជ.ប បានកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា បានប្រកាសថា នឹងអញ្ជើញស្ថានទូតរុស្ស៊ីនៅកម្ពុជា ចូលរួមសង្កេតមើលការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី៧ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ខាងមុខ។
កន្លងមក គ.ជ.ប បានស្នើសុំឲ្យប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួន ឱ្យបញ្ជូនអ្នកសង្កេតការណ៍សម្រាប់សង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅខែកក្កដា ខាងមុខ ក៏ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ ប្រទេសនាំមុខលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទាំងនោះ នៅមិនទាន់ឆ្លើយតបថាយ៉ាងណានៅឡើយទេ។ ប្រទេសនាំមុខប្រជាធិបតេយ្យ ដែលតែងតែរៀបចំការបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ប្រកបដោយភាពត្រឹមត្រូវ សេរី និងយុត្តិធម៌នោះ រួមមានដូចជាប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក (United States) បណ្ដាប្រទេសក្នុងសភាពអឺរ៉ុប (EU) ប្រទេសជប៉ុន (Japan) និងប្រទេសអង់គ្លេស (England) ជាដើម មិនបានដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានោះឡើយ ចាប់តាំងពីរបបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានរំលាយចោលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ។
ជុំវិញរឿងនេះដែរ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា វត្តមានស្ថានទូតរុស្សីចូលរួមសង្កេតការណ៍ នឹងមិនអាចលើកកម្ពស់ភាពត្រឹមត្រូវនៃការបោះឆ្នោតនោះឡើយ ព្រោះប្រទេសរុស្សីដែលដឹកនាំតាមបែបផ្ដាច់ការ មិនបានរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយភាពត្រឹមត្រូវក្នុងប្រទេសខ្លួននោះទេ។ លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ បន្ថែមថា បើទោះបីជាគណបក្សភ្លើងទៀនកំពុងត្រៀមខ្លួនចូលរួមការបោះឆ្នោតក្ដី ប៉ុន្តែគណបក្សនេះក៏កំពុងពិចារណាមិនចូលរួមវិញដែរ បើស្ថានភាពមុនការបោះឆ្នោតកាន់តែមានការគំរាមកំហែងខ្លាំង។
ដោយសារតែការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅ មិនបានប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ និងមិនមានការចូលរួមសង្កេតការណ៍ពីបណ្ដាប្រទេសនាំមុខលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជារដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ននេះ ក៏ត្រូវបាន មជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួន ចាត់ទុកថារដ្ឋាភិបាលមិនស្របច្បាប់នោះដែរ។ អ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា វត្តមានអ្នកសង្កេតការណ៍ និងការវាយតម្លៃការបោះឆ្នោតពីបណ្ដាប្រទេសផ្ដាច់ការ និងកុំមុយនិស គ្រាន់តែជាការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក ដើម្បីឱ្យអ្នកដឹកនាំផ្ដាច់ការបន្តការដឹកនាំប្រទេសតែប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកវិភាគបន្ថែមថា ការគាំទ្ររបស់ប្រទេសរុស្សីមកលើរដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃនេះ គឺដោយសារតែលោក ហ៊ុន សែន តែងតែចេញមុខប្រឆាំងនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើប្រទេសរុស្សី ដែលបានធ្វើសង្គ្រាមឈ្លានពានលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន (Ukraine) កាលពីពេលកន្លងមក៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។