អ្នកឃ្លាំមើលជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្ដឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិដើម្បីទាមទារយកចំណែកកោះគុតពីថៃមកកាន់កាប់វិញ
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត(ស្ដាំ) ជួបនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ អ្នកស្រី ផែថងថាន ស៉ីណាវ៉ាត្រា (Paetongtarn Shinawatra) ក្នុងជំនួបទ្វេភាគី និងពិភាក្សាការងារ នៅទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ ប្រទេសឡាវ កាលពីថ្ងៃទី៩ តុលា ២០២៤។
រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាព្រំដែន ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គួរតែចេញមុខតទល់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលថៃ ជុំវិញជម្លោះកោះគុត (Koh Kut) និងតំបន់ដែលអះអាងថា«ត្រួតស៊ីគ្នា» ដែលភាគីថៃបានទាមទារយកមកគ្រប់គ្រងផ្ដាច់មុខនោះ។ ពួកគាត់បារម្ភថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅតែស្ងៀមស្ងាត់តទៅទៀតនោះ កម្ពុជានឹងរឹតតែចាញ់ប្រៀបប្រទេសថៃ និងបាត់បង់សិទ្ធិក្នុងការទាមទារកោះគុត យកមកគ្រប់គ្រងវិញ។ ការថ្លែងបែបនេះ គឺធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ អ្នកស្រី ផេថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ (Paethongtarn Shinawatra) បានអះអាងថា កោះគុតគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រទេសថៃ ហើយរដ្ឋាភិបាលរបស់អ្នកស្រីប្ដេជ្ញាថា នឹងមិនឱ្យកោះគុត បានមកកម្ពុជាសូម្បីតែមួយម៉ែត្រការ៉េឡើយ។
បន្ទាប់ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ អ្នកស្រី ផេថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ បានចេញមកអះអាងថា កោះគុត គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ថៃ មកដល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅមិនទាន់ឆ្លើយតប ឬបញ្ចេញប្រតិកម្មនៅឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាព្រំដែន ជំរុញឱ្យមេដឹកនាំកម្ពុជា ចេញមុខតវ៉ាជាមួយភាគីថៃ ដោយផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅមណ្ឌលខេត្តសៀមរាប លោក អ៊ុំ សំអាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ថា ការអះអាងរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ អ្នកស្រី ផេថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ គឺជាការលើកឡើងជាឯកតោភាគី និងមិនត្រឹមត្រូវតាមសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម ឆ្នាំ១៩០៧ ដែលបានចែងយ៉ាងច្បាស់ពីការកំណត់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ នោះឡើយ។ លោក អ៊ុំ សំអាន ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រមូលឯកសារ និងភស្តុតាងដើម្បីសើរើ និងដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅតុលាការអាជ្ញាកណ្ដាលអន្តរជាតិ (Permanent Court of Arbitration 'PCA') នៅទីក្រុងឡាអេ (The Hague) ដើម្បីទាមទារយកកោះគុតមកវិញ ព្រោះកន្លងមកថៃ បានគ្រប់គ្រងកោះគុត ដោយខុសច្បាប់អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
លោក អ៊ុំ សំអាន៖ «នៅពេលដែលថៃកំពុងគ្រប់គ្រងកោះគុតទាំងស្រុងអ៊ីចឹង យើងមិនអាចចរចាទ្វេភាគីបានទេ បើចរចាទ្វេភាគី ប្រាកដជាថៃមិនឱ្យកោះគុតមកវិញនោះទេ។ ជម្រើសមានតែកម្ពុជាត្រូវតែប្ដឹងទៅតុលាការអាជ្ញាកណ្ដាលអន្តរជាតិ PCA នៅទីក្រុងឡាអេ ដើម្បីទាមទារយក ២ភាគ៣ នៃកោះគុតត្រឡប់មកវិញ និងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាចំនួន ២ម៉ឺន ៦ពាន់គីឡូម៉ែត្រការ៉េពីថៃមកវិញ»។
ការថ្លែងរបស់អតីតមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ អ្នកស្រី ផេថងថាន ស៊ីណាវ៉ាត់ បានថ្លែងនៅពីមុខទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ដោយអះអាងថាកោះគុត គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រទេសថៃផ្ដាច់មុខ ជាយូរណាស់មកហើយ ដោយផ្អែកលើសន្ធិសញ្ញាបារាំង ហើយអ្នកស្រីអះអាងទៀតថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាព្រមទទួលស្គាល់ និងមិនទាមទារកោះគុត ពីថៃនោះឡើយ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃរូបនេះ បានធានាទៅកាន់ប្រជាពលរដ្ឋថៃ ថារដ្ឋាភិបាលរបស់លោកស្រី នឹងមិនបណ្ដោយឱ្យកោះគុត បាត់បង់ទៅកម្ពុជាសូម្បីមួយម៉ែត្រការ៉េនោះឡើយ។ តែយ៉ាងណា អ្នកស្រី ផេថងថាន បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលនឹងបង្កើតគណៈកម្មការថ្មីមួយ ដើម្បីចរចាជាមួយកម្ពុជា លើអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នា(MOU)ឆ្នាំ២០០១ ស្ដីពីការអភិវឌ្ឍន៍រួមគ្នានៃធនធានប្រេង និងឧស្ម័ន លើតំបន់នេះ ដែលត្រូវចែកផលប្រយោជន៍ជាមួយកម្ពុជា ក្នុងនោះអ្នកស្រីអះអាងថា អនុស្សរណៈនេះ មិនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងកោះគុត នោះឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក អ៊ុំ សំអាន អះអាងថា យោងតាមអនុសញ្ញាបារាំង - សៀម ឆ្នាំ១៩០៧ បារាំងបានកំណត់ព្រំដែនសមុទ្រត្រូវយកចំណុចខ្ពស់បំផុតនៃកោះគុតជាគោល។ ចំណុចខ្ពស់បំផុតនៃកោះគុត កម្ពុជាត្រូវទទួលបានដីមួយផ្នែកធំនៃកោះនេះ ឬស្មើនឹង ២/៣ នៃកោះគុតទាំងមូល រីឯភាគីថៃទទួលបានដី ១/៣ នៃកោះនេះ។
ដោយឡែក អនុសញ្ញាក្រុងវីយ៉ែន (Vienna) ឆ្នាំ១៩៦៩ ស្ដីពីច្បាប់សន្ធិសញ្ញាចែងថា ការកំណត់បង្គោលព្រំដែនត្រូវយកតាមប្រទេសដាក់អាណានិគម ហើយប្រទេសដែលមានអំណាច មិនអាចបង្កើតសន្ធិសញ្ញា ដើម្បីឈ្លានពានទឹកដីប្រទេសទន់ខ្សោយបានឡើយ។
ទោះជាបែបនេះក្ដី ថៃបានចូលកាន់កាប់កោះគុត និងផ្នែកដែនសមុទ្រខ្មែរនៅតំបន់ដែលអះអាងថា «ត្រួតស៊ីគ្នា» (OCA) គឺបន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ទឹកប្រវត្តិសាស្ត្រឆ្នាំ១៩៨២ ជាមួយប្រទេសវៀតណាម។ លោក អ៊ុំ សំអាន ចោទថា ការណ៍ដែលរដ្ឋាភិបាលសម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា និងលោក ហ៊ុន សែន ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងតំបន់ទឹកប្រវត្តិសាស្ត្រឆ្នាំ១៩៨២ ជាមួយវៀតណាម និងការធ្វើឱ្យរាល់សន្ធិសញ្ញាខុសច្បាប់នានាកាលពីសម័យនោះរស់ឡើងវិញតាមរយៈការធ្វើសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមឆ្នាំ២០០៥ ធ្វើឱ្យកម្ពុជាត្រូវបាត់បង់អធិបតេយ្យលើកោះគុត និងដែនសមុទ្រខ្មែរប្រមាណ ៣ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រការ៉េ។
បច្ចុប្បន្នកោះគុត ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលថៃអភិវឌ្ឍបង្កើតទៅជាតំបន់ទេសចរណ៍ ដោយមានភ្ញៀវមកកម្សាន្តប្រហែល ៣០ម៉ឺននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយកោះនេះ ក៏ជាកន្លែងទាហានជើងទឹករបស់ថៃ យកធ្វើជាកន្លែងសមយុទ្ធផងដែរ។ តំបន់ដែលភាគីថៃអះអាងថាជាតំបន់«ត្រួតស៊ីគ្នា»នេះ អាចមានកំណប់ប្រេង និងឧស្ម័នដែលមានតម្លៃយ៉ាងហោចណាស់ ៣០០ពាន់លានដុល្លារ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកកិច្ចការព្រំដែន លោក ឡាំ ជា និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេស លោក ជុំ សុន្ទរី ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ដោយទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដង តែគ្មានអ្នកទទួល។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងការបរទេស លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា យល់ឃើញថា ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះកោះគុត និងតំបន់ដែនសមុទ្រត្រួតស៊ីគ្នា ភាគីកម្ពុជា-ថៃ គួរតែដោះស្រាយដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ច្បាប់អន្តរជាតិ ដោយមិនត្រូវអះអាងផ្អែកលើវោហារសាស្ត្រឡើយ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា៖ «ព្រោះពាក់ព័ន្ធនឹងអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីនេះសំខាន់ណាស់ព្រំដែន ហើយប្រសិនបើនរណាមួយក៏ដោយ មិនគិតថាភាគីណាចំណេញឬខាតទេ ព្រោះពលរដ្ឋសងខាងដាក់បន្ទុក មុននឹងចែកផលនៃការយកប្រេងហ្នឹង ប្រសិនបើវាត្រួតស៊ីគ្នា គួរតែចែកគ្នាហើយ ប៉ុន្តែបើវាមិនទាន់ច្បាស់លាស់ទេ ធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋដាក់បន្ទុកលើអ្នកនយោបាយហើយ ជៀសមិនផុតទេ»។
កិច្ចចរចានៃការអភិវឌ្ឍប្រេង និងឧស្ម័នរវាងកម្ពុជា-ថៃ នៅតំបន់នេះ បានជាប់គាំងជាង ២០ឆ្នាំមកហើយ ដែលបានប្រែក្លាយជាចំណុច នៃជម្លោះរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ។ រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរ បានចុះហត្ថលេខាលើអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាស្ដីពីការអភិវឌ្ឍរួមគ្នានៃធនធានប្រេង និងឧស្ម័ននៅតំបន់នោះ តាំងពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០១។ ប៉ុន្តែ ត្រូវបានផ្អាកក្នុងពេលថៃផ្លាស់ប្ដូរនាយករដ្ឋមន្ត្រី កាលពីឆ្នាំ២០០៩ ខណៈកិច្ចចរចាបានផ្អាកម្ដងទៀត កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩ ដោយសារវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩។ កាលពីដើមឆ្នាំ ២០២៤ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងភាគីថៃបានព្រមព្រៀងគ្នា សិក្សាគម្រោងវិនិយោគប្រេងរួមគ្នា ក្នុងតំបន់សមុទ្រត្រួតស៊ីគ្នា (OCA) នេះដែលមានទំហំ ២ម៉ឺន ៦ពាន់ (២៦.០០០) គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។
លោក អ៊ុំ សំអាន លើកឡើងថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលស្គាល់ដូចការអះអាងរបស់មេដឹកនាំថៃ ថាកោះគុតស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីថៃ និងមិនទាមទារយក ២/៣ នៃកោះគុត យកមកគ្រប់គ្រងវិញទេនោះ រដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុន នឹងក្លាយជាជនក្បត់ជាតិ ព្រោះសុខចិត្តកាត់ទឹកដីកម្ពុជា នៅកោះគុត និងកាត់ដែនសមុទ្រខ្មែរមួយចំនួនឱ្យទៅថៃ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សភាអឺរ៉ុប ជំរុញឱ្យសើរើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅសល់៨០% និងដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់លើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា
- សមត្ថកិច្ចថៃចាប់បញ្ជូនជនភៀសខ្លួនខ្មែរជិត១០នាក់ទៅកម្ពុជា
- UNHCR អំពាវនាវដល់កម្ពុជា និងថៃ ឱ្យគោរពតាមច្បាប់ស្ដីពីការមិនចាប់បញ្ជូនជនភៀសខ្លួនត្រឡប់ទៅឱ្យរងទុក្ខបុកម្នេញនៅប្រទេសកំណើត
- បទសម្ភាសន៍លោក សុខ ឥសាន ស្ដីពីគម្រោងរដ្ឋាភិបាលបង្កើតច្បាប់ប្រឆាំងភេរវកម្ម ដើម្បីទប់ទល់លោក សម រង្ស៊ី
- ជនភៀសខ្លួនខ្មែរ ៦នាក់ ដែលបញ្ជូនពីថៃ ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារផ្សេងគ្នា អំពីបទក្បត់ជាតិ
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- ពលរដ្ឋខ្មែរនៅកូរ៉េគ្រោងធ្វើបាតុកម្មជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្ដឹងទាមទារកោះគជ់ទៅតុលាការអន្តរជាតិ
- លោក ហ៊ុន សែន ទទួលបានពានរង្វាន់សន្តិភាពដើម្បីមនុស្សជាតិ និងភពផែនដី ខណៈលោកចោទពលរដ្ឋថា ជាក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយម
- ពលរដ្ឋមួយចំនួនចាប់ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលប្តឹងរឿងកោះគជ់ទៅតុលាការអន្តរជាតិ
- ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជា និងវៀតណាមចុះហត្ថលេខាបន្តពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការវិស័យការពារជាតិរួមគ្នា
- ពលរដ្ឋ និងឥស្សរជននយោបាយថៃទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួនលុបចោល «MOU44» លើតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាជាមួយកម្ពុជា