គ្រួសារសកម្មជនបក្សប្រឆាំងនៅតែរក្សាជំហរចេញតវ៉ាស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនសមាជិកគ្រួសារពួកគេ
2022.11.30
សកម្មភាពតវ៉ារបស់ភរិយាសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ដើម្បីស្នើដោះលែងសមាជិកគ្រួសារខ្លួន។
រូប៖ ពលរដ្ឋផ្ដល់ឱ្យ
គ្រួសារសកម្មជនបក្សប្រឆាំងនៅតែរក្សាជំហរចេញតវ៉ាស្វែងរកយុត្តិធម៌ ជូនសមាជិកគ្រួសារពួកគេ ទោះបីរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន មិនទាន់បង្ហាញឆន្ទៈស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងដោះលែងអ្នកទោសមនសិការ មុនការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០២៣ ក៏ដោយ។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សគាំទ្រសកម្មភាពតស៊ូដោយសន្តិវិធីនេះ ប៉ុន្តែស្ថានភាពនយោបាយដូចបច្ចុប្បន្ន ពន្លឺយុត្តិធម៌សម្រាប់សកម្មបក្សប្រឆាំងអាចនៅវែងឆ្ងាយ។
ក្រុមគ្រួសារសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារលើកឡើងថា ពួកគាត់ការឈឺចាប់ និងរស់នៅរងទុក្ខវេទនានៅក្នុងសង្គមដែលរដ្ឋាភិបាលរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋដែលមាននិន្នាការនយោបាយផ្ទុយខ្លួន។ ពួកគេអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បញ្ឈប់យកសមាជិកគ្រួសារពួកគាត់ធ្វើជាចំណាត់ខ្មាំងនយោបាយ ហើយងាកមកបញ្ចប់ជម្លោះនយោបាយដោយសន្តិវិធី ព្រមទាំងដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំនយោបាយឱ្យមានសេរីភាពដើម្បីបានជួបជុំគ្រួសារឡើងវិញ។
ប្រពន្ធសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅខេត្តស្វាយរៀងដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង លោក យឹម សារ៉េត គឺលោកស្រី អ៊ុក ចន្ធី រៀបរាប់ថា លោកស្រីរស់នៅព្រាត់ពីប្តីរយៈពេលជាង២ឆ្នាំមកហើយ ដោយសារប្រព័ន្ធតុលាការស្ថិតក្រោមសម្ពាធរបស់អ្នកកាន់អំណាច។ ទន្ទឹមនឹងប្តីជាប់ពន្ធនាគាររាប់ឆ្នាំមកនេះ លោកស្រីឱ្យដឹងថា គ្រប់សកម្មភាពដែលប្រពន្ធ កូនៗសកម្មជនបក្សប្រឆាំងចេញតស៊ូមតិប្រឆាំងនឹងអំពើអយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គមម្តងៗ តែងតែរងនូវការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រប់រូបភាពពីសំណាក់អាជ្ញាធរនៅតាមទីសាធារណៈ ហើយអាជ្ញាធរពន្ធនាគារវិញបានចាត់វិធានការបំបិទសិទ្ធិរបស់អ្នកទោសមនសិការដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវចិត្តពួកគាត់គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ។
លោកស្រី អ៊ុក ចន្ធី សោកស្តាយចំពោះរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ខ្វះការទទួលខុសត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សមុនការបោះឆ្នោតតបតាមការស្នើសុំរបស់គ្រួសារអ្នកជាប់ឃុំ និងប្រទេសប្រកាន់ប្រជាធិបតេយ្យ គឺប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក ចូ បៃដិន (Joe Biden ) កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ លោកថាទោះបីរហូតមកដល់ពេលមិនទាន់មានដំណោះស្រាយផ្នែកនយោបាយក៏ដោយ ក៏ពួកលោកស្រីមិនដែលអស់សង្ឃឹម ឬរាថយនោះទេក្នុងការធ្វើសកម្មភាព រកយុត្តិធម៌ដល់ក្រុមគ្រួសារនៅតាមបណ្តាស្ថាប័នជាតិ និងស្ថានទូតនានារហូតដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។
លោកស្រី អ៊ុក ចន្ធី៖ «សកម្មជននយោបាយទាំងអស់មិនទាន់ទទួលបានភាពយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ ការជាប់ឃុំពួកគាត់ដោយអយុត្តិធម៌ពីព្រោះតុលាការកាត់ទោសពួកគាត់ទាំងគ្មានកំហុសអ្វីទាល់តែសោះ គឺជាការប្រឌិត មួលបង្កាច់របស់តុលាការ ដូច្នេះហើយពួកខ្ញុំនៅតែតវ៉ា នៅតែស៊ូទៅមុខទៀត ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ដល់ក្រុមគ្រួសារពួកខ្ញុំ ក៏ដូចសកម្មជននយោបាយទាំងអស់»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រពន្ធមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិម្នាក់ទៀតដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារព្រៃស លោក គង់ ម៉ាស់ គឺលោកស្រី កុល សាត ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ក្រោយពេលប្តីលោកស្រីជាប់ពន្ធនាគារដោយអយុត្តិធម៌ ជាលើកទីពីរមក លោកស្រីត្រូវធ្វើការងាររកប្រាក់តែម្នាក់ឯងដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ បង់ថ្លៃបន្ទប់ជួល និងត្រូវចិញ្ចឹមកូនស្រីរៀនថ្នាក់ទី៦ម្នាក់នៅក្នុងបន្ទុក ប៉ុន្តែលោកស្រីមិនបោះបង់ចោលការទាមទារភាពស្អាតស្អំជូនប្តីម្តងណាឡើយ។ លោកស្រីយល់ថា ផ្អែកតាមដំណើរការសវនាការជាច្រើនលើកមកនេះ បើសិនតុលាការពិតជាបំពេញវិជ្ជាជីវៈដោយត្រឹមត្រូវ និងឯករាជ្យ គឺប្តីលោកស្រី និងសកម្មជនផ្សេងទៀតនឹងរួចផុតពីការចោទប្រកាន់នៅថ្ងៃពេលសវនាការខាងមុខនេះ តែលោកស្រីមិនសង្ឃឹមថាតុលាការផ្តល់យុត្តិធម៌ឡើយ ពីព្រោះសំណុំរឿងនេះកើតចេញពីជម្លោះនយោបាយ។
លោកស្រី កុល សាត៖ «តុលាការចាប់គាត់ទៅឃុំខ្លួនជិត២ឆ្នាំហើយ ហើយសវនាការលើកពេលរហូត សម្រាប់ខ្ញុំជួបការលំបាកច្រើន ហើយអយុត្តិធម៌សម្រាប់ក្រុមគ្រួសារពួកយើងខ្ញុំដែលជាអ្នកទោសមនសិការដោយមិនបានធ្វើអ្វីខុសសោះដូចជាប្តីខ្ញុំ និងអ្នកទោសមនសិការផ្សេងទៀតសូមដោះលែងគាត់ឱ្យនៅក្រៅឃុំមក»។
មកទល់ពេលនេះ មានសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលជាង ៦០នាក់ទៀត កំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារដោយសារតែការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួន។ ពួកគាត់ភាគច្រើន ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់កាលពីដើមឆ្នាំ២០២០។ តុលាការបានចោទប្រកាន់ពួកគេដូចៗគ្នា គឺពីបទរួមគំនិតក្បត់ ញុះញង់ឲ្យយោធិនមិនស្តាប់បង្គាប់ ញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ និងញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម ជាដើម។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន ដើម្បីបញ្ជាក់ជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃ២៩ ខែវិច្ឆិកា។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់សេតវិមានឱ្យដឹងថា ក្នុងជំនួបរវាងប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក ចូ បៃឌិន ជាមួយលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងអំឡុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានកន្លងទៅ លោក ចូ បៃឌិន បានលើកឡើងពីបញ្ហាមូលដ្ឋានកងទ័ពចិននៅលំហសមុទ្ររាម ខេត្តព្រះសីហនុ ទាមទារឱ្យបើកចំហសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ និងទាមទារទៅរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ រួមទាំងកញ្ញា សេង ធារី ផងដែរ។
ឆ្លើយរឿងនេះ នៅក្នុងសន្និសីទព័ត៌មានស្ដីពីលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំអាស៊ាននៅថ្ងៃទី១៤ វិច្ឆិកា ឆ្លើយតបទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាន លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើភ្លេចអ្វីដែលបានជជែកជាមួយលោក ចូ បៃឌិន និងបានរុញឱ្យទៅសួរស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកវិញជុំវិញសំណើរបស់លោក ចូ បៃដិន នេះ។ បន្ទាប់មកលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានទទួលស្គាល់ថាជំនួបទ្វេភាគីរវាងលោកជាមួយប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក ចូ បៃឌិន (Joe Biden) កាលពីក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន គឺលោក ចូ បៃឌិន បានប្រាប់លោកទៅឱ្យបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ ឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែ លោក ហ៊ុន សែន បដិសេធថា មេដឹកនាំសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានទាមទារមានការដោះលែងអ្នកជំនាញច្បាប់ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ កញ្ញា សេង ធារី នោះទេ។
ទោះយ៉ាងណា សង្គមស៊ីវិលមើល សកម្មជនសង្គមឃើញថា ក្រោយកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានមកដល់ពេលនេះរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់មានការឆ្លើយតបវិជ្ជមានណាមួយទាក់ទងការដោះលែងអ្នកទោសមនសិការ និងសង្គមដែលកំពុងជាប់ឃុំក្នុងសំណុំរឿងនយោបាយនៅឡើយទេ ផ្ទុយទៅវិញស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានៅតែរឹតត្បិត និងបន្តគំរាមកំហែងលើអ្នកនយោបាយ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនសង្គម និងមេដឹកនាំសហជីព។ ទន្ទឹមនឹងគ្នានេះ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ខ្វះទំនួលខុសត្រូវ ក្នុងការឆ្លើយតបនឹងសំណើរបស់សហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិឱ្យបើកលំហលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ នៅមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក នី សុខា គាំទ្រការប្តេជ្ញាចិត្តតស៊ូមតិ និងបញ្ចេញមតិដោយអហិង្សាស្របតាមគោលការណ៍ច្បាប់ ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌។ លោកមើលឃើញថា បើសិនស្ថានភាពនយោបាយមិនទាន់បង្ហាញសញ្ញាវិជ្ជមានបែបនេះ ពន្លឺយុត្តិធម៌សម្រាប់សកម្មបក្សប្រឆាំងអាចវែងឆ្ងាយ។ លោកអំពាវនាវដល់អ្នកនយោបាយងាកមកចូលតុចរចាដោះស្រាយបញ្ហានយោបាយមុនការបោះឆ្នោត ដើម្បីបញ្ចៀសការរិះគន់ និងទណ្ឌកម្មពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។
លោក នី សុខា៖ «ថ្មីៗនេះទាំងសហគមន៍អឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិកតែងតែស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបើកលំហសេរីភាពមុនការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០២៣ ដូច្នេះនេះជារឿងដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ដោយធ្វើការឆ្លើយតបឱ្យបានច្បាស់លាស់ ជាពិសេសឆ្លើយតបលក្ខណៈវិជ្ជមានដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់សង្គមជាតិយើងបាទ»។
ដោយឡែកករណីរឹតត្បិតសិទ្ធិអ្នកជាប់ឃុំនយោបាយនៅក្នុងពន្ធនាគារវិញ កូនស្រីមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាប់ពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុងដែលតុលាការកាត់ទោសឱ្យជាប់គុក៧ឆ្នាំលោក គង់ សំអាន គឺកញ្ញា គង់ មុយលី ឱ្យដឹងថា មន្ត្រីពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុងហាមប្រាមសូម្បីតែសាច់ញាតិ និងមិត្តភក្ដិ ឬបងប្អូនបង្កើតរបស់អ្នកទោសមនសិការមិនឱ្យចូលសួរសុខទុក្ខឡើយ ដោយមន្ត្រីនៅទីនោះលើឡើងហេតុផលដើម្បីរក្សាសន្តិសុខ។ កញ្ញាស្នើដល់អាជ្ញាធរពន្ធនាគារបញ្ឈប់ការរើសអើង បំបិទសិទ្ធិ និងដាក់សម្ពាធលើសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជននយោបាយ ដែលកំពុងជាប់ឃុំនៅក្នុងពន្ធនាគារតទៅទៀត។
កញ្ញា គង់ មុយលី៖ «ចូលរួមបានតែគ្រួសារមានឈ្មោះនៅក្នុងសៀវភៅគ្រួសារ តែសាច់ញាតិ បងប្អូនអត់បានទេ ចំណែកឯអ្នកទោសផ្សេងអត់មានសៀវភៅគ្រួសារបានចូលបានម្នាក់ ពីនាក់ បីនាក់អីទៅ ហើយអាចជួបជុំគ្នាហូបបាយជុំគ្នាបាន ចំណែកពួកគាត់(អ្នកជាប់ឃុំនយោបាយ) ដូចប៉ានាងខ្ញុំអីមិនបានតែម្តង គាត់ជាអ្នកតស៊ូ ជាគ្រូបង្រៀនដែរមិនសមណាធ្វើបែបនេះដាក់គាត់ គឺអយុត្តិធម៌ណាស់»។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារនៃក្រសួងមហាផ្ទៃលោក នុត សាវនា លើកឡើងថា ជនជាប់ឃុំដែលស្ថិតក្រោមនីតិវិធី ឬត្រួតពិនិត្យដោយតុលាការ និងប្រព្រឹត្តទោសកំហុសធ្ងន់ធ្ងរ អាជ្ញាធរត្រូវរឹតបណ្តឹងជាងជនជាប់ឃុំធម្មតា ដើម្បីការពារសន្តិសុខ។ លោកបន្តថា បើសិនមន្ត្រីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ឬស្ថាប័នផ្សេងទៀតមានបំណងចូលសួរសុខទុក្ខជនជាប់ឃុំត្រូវអនុវត្តតាមគោលការណ៍ក្រសួងមហាផ្ទៃ ចំណែកគ្រួសារវិញស្ថិតលើការសម្រេចចិត្តអាស្រ័យលើមន្ត្រីនៅតាមពន្ធនាគារ។ ប៉ុន្តែលោក នុត សាវនា ជំរុញឱ្យគ្រួសារសកម្មជនបក្សប្រឆាំងដាក់លិខិតស្នើទៅក្រសួងមហាផ្ទៃដើម្បីដោះស្រាយរឿងនេះ។
លោក នុត សាវនា៖ «យើងអត់មានគោលការណ៍បែងចែកជនជាប់ឃុំថា ជនជាប់ឃុំប្រភេទណាធ្វើអ៊ីចឹងទេ ជួនកាលនៅគោលដៅហ្នឹងផ្ទាល់មន្ត្រីពន្ធនាគារនៅគោលដៅហ្នឹងជាអ្នកវិនិច្ឆ័យ ឬសម្រេចផ្ទាល់ តើគួរឱ្យជួបឬមិនឱ្យជួបនោះ ពួកគាត់(មន្ត្រីពន្ធនាគារ)មានសិទ្ធិសម្រេចផ្ទាល់»។
ផ្ទុយទៅវិញ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថាជនជាប់ឃុំគ្រប់រូបមានសិទ្ធិប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយគ្រួសារ សាច់ញាតិ មិត្តភក្ដិដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់ ប៉ុន្តែបើសិនអាជ្ញាធរពន្ធនាគាររឹតត្បិតលើសកម្មជនបក្សប្រឆាំងទាំងនោះ គឺជាការរំលោភលើគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សដែលកម្ពុជាផ្តល់សច្ចាប័នកន្លងមក៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ តម្កល់សាលក្រមកំបាំងមុខទៅលើប្រធានសហជីព លោក ម៉ម រិទ្ធី ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ១៨ខែ
- សភាអឺរ៉ុប ជំរុញឱ្យសើរើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅសល់៨០% និងដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់លើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា
- លោក ហ៊ុន សែន ស្នើមេដឹកនាំចិនឱ្យផ្ដល់ជំនួយ និងប្រាក់កម្ចីបន្ថែម ក្នុងគ្រាដែលកម្ពុជាអាចប្រឈមនឹងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុប
- ពលរដ្ឋ និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សធ្វើធម្មយាត្រាពីក្រុងកំពតមកភ្នំពេញ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស
- អ្នកវិភាគជំរុញឱ្យលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យក្លាហានហ៊ាននិយាយជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន
អត្ថបទពេញនិយម
នយោបាយ
- លោក ហ៊ុន សែន ប្ដេជ្ញាបន្តប្រកាន់ជំហរគោលនយោបាយចិនតែមួយ និងថា ប្រទេសចិនបានជួយនយោបាយកម្ពុជាឱ្យមានឯករាជ្យ
- អ្នកឃ្លាំមើលចាត់ទុកដំណើរទស្សនកិច្ចលោក ហ៊ុន សែន ទៅចិន គឺជាការពង្រឹងអំណាច និងស្វែងរកកម្ចីពីចិនបន្ថែម
- កម្ពុជា និងចិនប្ដេជ្ញាបន្តរឹតចំណងមិត្តភាពដើម្បីកសាងជោគវាសនាប្រទេសជាតិរួមគ្នា
- បទសម្ភាសន៍អ្នកស្រី ធិត គឹមហ៊ុន អំពីការធ្វើសមាជរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ-អាម៉េរិកាំងរឿងកោះគជ់
- លោក រ៉ុង ឈុន ស្នើតុលាការឱ្យទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ និងអនុញ្ញាតឱ្យលោកធ្វើនយោបាយពេញលេញឡើងវិញ