ក្រុមមេធាវីការពារក្ដីលោក កឹម សុខា បានប៉ះពាក្យសម្ដី ជាមួយតំណាងអយ្យការនៅក្នុងបន្ទប់សវនាការ ក្នុងរឿងទាមទារឱ្យតុលាការកោះហៅសាក្សីដែលជាសមត្ថកិច្ចដែលចុះចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា កាលពីឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅមកបំភ្លឺ ប៉ុន្តែតំណាងអយ្យការបដិសេធមិនព្រមឱ្យតុលាការកោះហៅសាក្សីជានោះមកបំភ្លឺទេ។ ការប៉ះទង្គិចគ្នានេះ ក្នុងសវនាការលើកទី៦១ ដែលតុលាការបានកោះហៅសាក្សីមួយចំនួនមកបំភ្លឺ ទាក់ទងការបញ្ជូនសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៅរៀនវគ្គខ្លីនៅក្រៅប្រទេស កាលពីឆ្នាំ២០១៦។
សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបន្តសាកសួរសាក្សីមួយចំនួនបន្ថែមទៀត ដែលជាសកម្មជនធ្វើការងារសង្គម និងចៅសង្កាត់រងមន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀនជាដើម។ ទោះយ៉ាងណាក្ដី តុលាការមិនបានកោះហៅសាក្សីសំខាន់មួយទៀត គឺក្រុមសមត្ថកិច្ចដែលចុះចាប់ខ្លួនប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ទាំងកណ្ដាលយប់ កាលពីជាង ៥ឆ្នាំមុន មកបំភ្លឺទេ។
មេធាវីការពារក្ដីលោក កឹម សុខា ម្នាក់គឺលោកមេធាវី ផែង ហេង ឱ្យដឹងក្រោយចប់សវនាការល្ងាចថ្ងៃទី១៣ ខែតុលាថា ហៅសាក្សី ដែលសមត្ថកិច្ចដែលបានចុះចាប់ខ្លួនលោកកឹម សុខា កាលពីឆ្នាំ២០១៧ ជាសាក្សីដែលសារៈសំខាន់ក្នុងរឿងក្ដីនេះ។
លោកឱ្យដឹងថា ទាក់ទងចំណុចនេះមានប្រកែកគ្នាខ្លាំងរវាងមេធាវីការពារក្ដីលោក កឹម សុខា និងតំណាងអយ្យការ ព្រោះតំណាងអយ្យការលើកឡើងថា សាក្សីដែលតុលាការកោះហៅមកនេះគឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ សម្រាប់ឱ្យតុលាការអាចសម្រេចក្ដីបាន មិនចាំបាច់ការសាក្សីដែលសមត្ថកិច្ចមកភ្លឺទេ៖ « យើងយល់ឃើញថា សមត្ថកិច្ចដែលចុះអនុវត្តន៍សំខាន់ណាស់ ដើម្បីឱ្យគាត់មកផ្ដល់សក្ខីកម្មក្នុងនាមគាត់ជាអ្នកអនុវត្តន៍ផ្ទាល់តើមានហេតុការណ៍ហ្នឹងយ៉ាងម៉េចៗ យើងចង់ដឹងបទល្មើសចោទពីបទសន្ទិដ្ឋភាពជាមួយបរទេសហើយចោទថា ជាបទល្មើសជាក់ស្ដែងបើសិនជាបទល្មើសជាក់ស្ដែងត្រូវមានការអនុវត្តន៍សកម្មភាពជាក់ស្ដែងឬក៏មានការតាមប្រថាប់ចាប់ប្រភីងអ៊ីចឹងហើយចំណុចអស់នេះដែលយើងចង់សួរ»។
សវនាការលើកទី៦១ នេះ ជាសវនាការលើកទី២ ដែលតុលាការប្រើពេលពេញមួយថ្ងៃដេញដោលសាក្សី។ តុលាការចោទសួរទាក់ទងអង្គហេតុបដិវត្តន៍ពណ៌អតីតសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្លាប់បានចូលរួមនៅឥណ្ឌូនេស៊ី (Indonesia) កាលពី ៦ឆ្នាំមុន។
សវនាការពេលព្រឹកតុលាការសាកសួរសាក្សី ២រូបគឺ ចៅសង្កាត់រងទី២ គណបក្សភ្លើងទៀន និងជាអតីតសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក ខឿន វីរ៉ាត់ និងយុវជនធ្វើការងារសង្គមលោក ម៉ា ចិត្រា។ តុលាការសាកសួរទាំងពីររូបប្រាប់តុលាការថា ពួកគេទៅរៀនវគ្គខ្លីនេះមិនមែនជាការរៀបចំរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ គឺធ្វើឡើងតាមបណ្ដាញក្រុមយុវជន ហើយវគ្គសិក្សាខ្លីនេះរៀបចំដោយអង្គការមួយឈ្មោះ ខាន់វ៉ាស (CANVAS)។
សង្កាត់រងទី២ គណបក្សភ្លើងទៀន លោក ខឿន វីរ៉ាត់ ឱ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីដឹងក្រោយចប់សវនាការថា សក្ខីកម្ម ឬចម្លើយ ដែលលោកបានប្រាប់តុលាការ ជាអ្វីដែលលោកបានឮ បានដឹង និងបានឃើញ។ លោកឱ្យដឹងទៀតថា លោកបានបំភ្លឺទៅតុលាការថា ការចូលរួមវគ្គសិក្សាខ្លីនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី កាលពីឆ្នាំ២០១៦ មិនមែនរៀនសូត្រពីការធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ទេ តែជាការរៀនសូត្រទាក់ទងការបោះឆ្នោត៖ « ទៅរៀនអំពីដំណើរការនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដំណើរការបោះឆ្នោត។ បានន័យថា មុនពេលបោះឆ្នោត ក្រោយពេលបោះឆ្នោត និងពេលបោះឆ្នោត ក្នុងនាមជាភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍ យើងធ្លាប់ធ្វើជាភ្នាក់ងារសង្កេតការណ៍កន្លងមក តែប៉ុណ្ណឹង ហើយហ្នឹងការតស៊ូតាមបែបហិង្សា ដែលយើងលើកឡើងអំពីអ្វី ដែលសិទ្ធិពលរដ្ឋ ដែលច្បាប់មានចែងអាចសម្ដែងមតិបានអីតែប៉ុណ្ណឹងទេបាទ»។
តុលាការបានចោទសួរទាក់ទងអង្គហេតុនៃចូលរួមវគ្គសិក្សាខ្លីរបស់សកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅក្រៅប្រទេសនេះ គឺចាប់តាំងពីសវនាការលើកទី៥៨ និងចោទប្រកាន់ថាការរៀនសូត្រនេះជាគម្រោងធ្វើបដិវត្តពណ៌ដែលរៀបចំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ទោះយ៉ាងណាក្ដី លោក កឹម សុខា ប្រាប់តុលាការថា លោកមិនបានដឹងរឿងនេះទេ ហើយវគ្គសិក្សានោះក៏មិនមែនជាការរៀបចំរបស់គណបក្សនោះដែរ។
តុលាការបានចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខា ពីបទសន្ទិដ្ឋភាពជាមួយរដ្ឋបរទេសតាមបណ្ដឹងរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។ ទោះយ៉ាងណាក្ដី ជាង ៥ឆ្នាំមកហើយដែលតុលាការមិនទាន់រកឃើញពីទោសកំហុសរបស់លោក កឹម សុខា បើទោះជាតុលាការបានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលមានពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឱ្យគណបក្សនេះជាង ៣លាននាក់។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក គឹម សុខ យល់ថា ការកោះហៅសាក្សីជាបន្តបន្ទាប់ ប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ចុងក្រោយនេះជាល្បិចតុលាការដើម្បីបន្លំភ្នែកមហាជនឱ្យមើលឃើញថា ការជំនុំជម្រះសំណុំរឿងធ្វើឡើងតាមត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធី។ លោកយល់ថា ការអូសបន្លាយសំណុំរឿងនេះព្រោះតុលាការគ្មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីដាក់បន្ទុកលោក កឹម សុខានោះទេ៖ « ឃើញតុលាការហៅទៅសួរអ្នកមួយចំនួនគ្រាន់តែមានសកម្មភាពសង្គមយកចិត្តទុកដាក់នឹងរឿងរ៉ាវសង្គម ក៏ចេះតែហៅគាត់ទៅសួរ អត់មានតម្លៃផ្លូវច្បាប់សម្រាប់យកទៅផ្ទៀងផ្ទាត់ដាក់បន្ទុកលើលោក កឹម សុខា ចំណែកហៅសាក្សីមួយចំនួនទៀតដូចជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចជាដើមមានសារៈសំខាន់អីបើមនុស្សហ្នឹងការពារគ្រប់សាច់រឿងខុសត្រូវទាំងឡាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទៅហើយ »។
ជុំវិញការរិះគន់នេះវិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីប្រធានតុលាការក្រុងភ្នំពេញលោកតាំង ស៊ុនឡាយ បានទេនៅថ្ងៃទី១៣ ខែតុលា។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន នៅតែនិយាយដដែលៗ ថា សំណុំរឿងនេះករណីពិសេសដែលតុលាការត្រូវការពេលច្រើនដើម្បីដោះស្រាយ។
ដូចសវនាការពេលមុនៗដែរ ក្នុងបន្ទប់ជំនុំជម្រះនៃសវនាការលើកទី៦១ នេះ នៅតែស្ថិតក្នុងការតាមដានពីតំណាងអង្គទូត មន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល បន្តចូលឃ្លាំមើលក្នុងបន្ទប់តុលាការដូចសព្វដងដែរ។ ចំណែកនៅក្រៅរបងតុលាការ ក៏មានអ្នកគាំទ្រលោក ប្រមាណ ៣០នាក់ បន្តមកឃ្លាំមើលនៅមុខតុលាការ ដោយស្ថិតការយាមកាមយ៉ាងតឹងរ៉ឹងពីក្រុមសមត្ថកិច្ច។
អ្នកគាំទ្រលោក កឹម សុខា ម្នាក់មកពីខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក នូ ចំរើន ប្រាប់ថា លោកមកឃ្លាំមើលតុលាការពេលនេះ ព្រោះលោកសង្កេតឃើញថា លោក កឹម សុខា ជាមេដឹកនាំល្អ និងមែនមិនមែនជាមនុស្សក្បត់ជាតិដូចការប្រកាន់ទេ។ អ្នកគាំទ្ររូបនេះ ចង់ឃើញតុលាការផ្ដល់យុត្តិធម៌ និងភាពស្អាតស្អំឱ្យលោក កឹម សុខា វិញ ដើម្បីឱ្យមេបក្សរូបនេះអាចចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខ៖ « ដោយសារឃើញគាត់ ( លោក កឹម សុខា ) មានជំហរស្មោះត្រង់នឹងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហើយគាត់មានឆន្ទៈស្រលាញ់ជាតិពិតប្រាកដ ហើយគោលជំហររបស់គាត់គឺ ស្មោះត្រង់នឹងពិតប្រាកដ។
ទាក់ទងរឿងនេះដែរនាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា គឺអ្នកស្រី ចក់ សុភាព ដែលសាក្សីម្នាក់បានបំភ្លឺក្នុងសវនាការលោក កឹម សុខា លើកឡើងតាមរយៈទំព័រហ្វេសប៊ុកអ្នកស្រីថា ការបន្តចោទប្រកាន់ និងអូសបន្លាយសំណុំរឿងនេះ ជាការបំពានដល់សិទ្ធិសេរីភាពខាងនយោបាយរបស់លោក កឹម សុខា ដែលកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបទដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ យល់ថា ដើម្បីឆ្ពោះទៅមុខ និងធានាបរិយាកាសអំណោយផល នៃការរៀបចំការបោះឆ្នោតខាងមុខ ការសម្របសម្រួលឱ្យអ្នកនយោបាយ និងពលរដ្ឋអាចចូលរួមដោយសេរី ក្នុងដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យពិតជាចាំបាច់ និងគួរដល់ពេលដែលខ្មែរបញ្ចប់ការចោទគ្នាហើយគួរស្វែងរកវិធីដោះស្រាយបញ្ហាជាតិ ដើម្បីកម្ពុជាបានប្រសើរទៅមុខ។
តុលាការចាប់ផ្ដើមកោះហៅសាក្សីចូលបំភ្លឺក្នុងដំណាក់កាលនៃសវនាការជំនុំជម្រះចាប់ពីសវនាការសប្ដាហ៍លើកទី៥៩ មក។ ក្នុងចំណោមសាក្សីទាំង ៩រូប ដែលតុលាការកោះហៅ មានសាក្សីចំនួន ៦នាក់ហើយ ដែលបានផ្ដល់សក្ខីកម្មជូនតុលាការ។ អ្នកទាំងនោះ អ្នកនយោបាយជើងចាស់លោក គង់ គាំ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក ឈឹម ផលវរុណ នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា គឺអ្នកស្រី ចក់ សុភាព យុវជនធ្វើការងារសង្គមលោកស្រី កែវ ស្រីនាង យុវជនធ្វើការងារសង្គមម្នាក់ទៀត លោក ម៉ា ចិត្រា និងចៅសង្កាត់រងទី២ គណបក្សភ្លើងទៀន គឺលោក ខឿន វីរ៉ាត់។
ទើបតែក្នុងសប្ដាហ៍នេះ ដែលតុលាការបើកការសវនាការពីរថ្ងៃជាប់គ្នា ហើយក្នុងមួយៗ ថ្ងៃ មានការសួរដេញដោលសាក្សីទាំងពេលព្រឹកនិងពេលរសៀល។ តុលាការនឹងសាកសួរសាក្សីបន្តទៀតក្នុងសវនាការលើកទី៦២ នាថ្ងៃទី១៩ ខែតុលាខាងមុខ។ ក្រុមមេធាវីលោក កឹម សុខា គ្រោងស្នើដាក់ពាក្យទៅតុលាការទាមទារឱ្យតុលាការកោះហៅសាក្សីជាសមត្ថកិច្ចដែលអនុវត្តន៍ការងារក្នុងពេលចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា មកបំភ្លឺនៅតុលាការនៅសវនាការសប្ដាហ៍ក្រោយនេះដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។