បណ្ដាប្រទេសលោកសេរីនិងអ្នកជំនាញមួយចំនួនកំពុងព្រួយបារម្ភនិងសង្ស័យថា សំណង់អគារថ្មីៗនៅក្នុងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកកំពង់ផែរាម ខេត្តព្រះសីហនុ អាចនឹងក្លាយទៅជាកម្មសិទ្ធិផ្ដាច់មុខរបស់កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន យកប្រើប្រាស់ដើម្បីពង្រីកឥទ្ធិពលយោធារបស់ខ្លួនប្រចាំតំបន់អាស៊ីនិងប៉ាស៊ីហ្វិក។
ការព្រួយបារម្ភនេះកើតមាននៅពេលដែលគេមើលឃើញថា សំណង់អគារមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកសមុទ្ររាមដែលជាជំនួយរបស់ចិនកំពុងលេចរូបរាងជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈកម្ពុជា និងចិនអះអាងថា គ្រោងនឹងបិទបញ្ចប់ការសាងសង់នៅឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខ។
គណបក្សនយោបាយ និងអ្នកតាមដានសង្គមខ្លះចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបើកចំហ និងបង្ហាញឱ្យបណ្ដាប្រទេសនានាបានចូលទៅពិនិត្យច្បាស់លាស់លើគម្រោងសាងសង់អគារថ្មីៗ របស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកកំពង់ផែរាម ក្រោមជំនួយរបស់ចិននោះ ដើម្បីជៀសវាងកុំឱ្យមានមន្ទិលសង្ស័យពីប្រទេសលោកសេរីមួយចំនួនជាពិសេសគឺសហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម។
ប្រធានគណបក្សកម្លាំងជាតិលោក ស៊ុន ចន្ធី មានប្រសាសន៍ថា លោកចង់រក្សាអធិបតេយ្យភាពនិងបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជាឱ្យស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលមានចែង ហើយការសាងសង់អគារដ៏ទំនើបនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹក នាកំពង់ផែរាមក្រោមជំនួយរបស់ចិននោះហាក់ដូចជា មិនទាន់បង្ហាញតម្លាភាពច្បាស់លាស់ដែលរូបលោកនៅតែមានការព្រួយបារម្ភខ្លាំង។
លោក ស៊ុន ចន្ធី មានប្រសាសន៍ទៀតថា ដើម្បីឱ្យអស់មន្ទិលសង្ស័យ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ដូចជាក្រសួងការពារជាតិគួរតែបើកចំហឱ្យប្រទេសមួយចំនួនអាចចូលទៅពិនិត្យឱ្យបានច្បាស់លាស់។
លោក ស៊ុន ចន្ធី៖ «ខ្ញុំគាំទ្រការលើកឡើងរបស់មតិទូទៅដែលស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលបើកចំហតំបន់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមដើម្បីឱ្យមជ្ឈដ្ឋានទូទៅបានទៅមើលផ្ទាល់ ដើម្បីឱ្យអស់ចម្ងល់ហើយមានការជឿជាក់មានទំនុកចិត្តទៅលើរដ្ឋាភិបាល។ រដ្ឋាភិបាលគួរតែឆ្លើយតបទៅនឹងសំណូមពររបស់ប្រជាពលរដ្ឋឬក៏មជ្ឈដ្ឋានទូទៅបានឃើញផ្ទាល់ភ្នែក ដើម្បីជំរះនូវមន្ទិលទាំងឡាយនោះ»។
អ្នកសិក្សាកិច្ចការសង្គម និងនយោបាយលោក ប៉ោ មករា ក៏មានមតិប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរថាលោកព្រួយបារម្ភចំពោះការលើកឡើងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជាប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួនទៀតដែលសង្ស័យថា សំណង់អគារថ្មីៗ ដែលកំពុងបន្តសាងសង់នៅក្នុងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកកំពង់ផែរាមនេះ អាចនឹងក្លាយជាកម្មសិទ្ធិផ្ដាច់មុខនៃកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិនយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់ការពង្រីកភូមិសាស្ត្រនយោបាយក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
លោក ប៉ោ មករា៖ «ក្នុងច្បាប់កម្ពុជារដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ព ឬក៏យោធាបរទេសណាមួយមកឈរជើងលើទឹកដីកម្ពុជាទេ។ ដូច្នេះដើម្បីឱ្យឃើញពីភាពស្អាតស្អំរបស់ខ្លួន កម្ពុជាគួរតែមានការបង្ហាញឱ្យច្បាស់ជាងពេលកន្លងៗមកថែមទៀត ពីព្រោះកាលណាធ្វើមិនច្បាស់យើងជាប្រទេសដែលទន់ខ្សោយវាងាយនឹងរងគ្រោះ ឥទ្ធិពលនឹងងាយមានបញ្ហាជាមួយនឹងមហាអំណាច។ អ្វីដែលយើងខាតបង់គឺប្រជាជាតិយើងទាំងមូល និងពលរដ្ឋរបស់យើងជាអ្នកខាតបង់»។
ការព្រួយបារម្ភរបស់គណបក្សនយោបាយ និងអ្នកតាមដានសង្គមនេះ ខណៈទិន្នន័យផែនដីប្រចាំថ្ងៃជាសកលនៅសហរដ្ឋអាមេរិកឈ្មោះផ្លេនណេត លេបស៍ (Planet Labs) បង្ហាញថា ចាប់តាំងតែពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា ដល់ថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកសមុទ្ររាមបានពង្រីកការសាងសង់យ៉ាងឆាប់រហ័សក្រោមជំនួយរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន។
សមាជិកជាន់ខ្ពស់នៃកម្មវិធីការពារនៅមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់សន្តិសុខអាមេរិកថ្មីលោក ថម ស៊ូគើថ (Tom Shugart) ដែលតាមដានគម្រោងនេះធ្លាប់មានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ថា ផ្ទៃដីដែលទើបតែឈូសឆាយថ្មីៗមានទំហំប្រមាណ ៣០ហិកតារ។ លោក ថម ស៊ូគើថ ឱ្យដឹងទៀតថា សំណង់អគារធំៗ និងរចនាសម្ព័ន្ធមួយចំនួន កំពុងលេចរូបរាងនៅកំពង់ផែរាមចុងក្រោយនេះ ដែលគេសង្ស័យថា ជាបន្ទាយ អគាររដ្ឋបាលនិងអគារសិក្ខាសាលារបស់កងទ័ព។
មេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជាលោក ឧត្តមនាវី ទៀ វិញ បានបដិសេធមិនអធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះទេ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ដោយលោកមានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា កំពុងជាប់រវល់ប្រជុំ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិលោក ឈុំ សុជាត បានឆ្លើយតបថា លោកកំពុងជាប់រវល់ធ្វើដំណើរ ហើយលោកមានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើមានរឿងសំខាន់គឺសូមឱ្យបញ្ជូនសំណួរផ្ញើតាមប្រព័ន្ធតេឡេក្រាម (Telegram) ទៅរូបលោកគឺលោកនឹងឆ្លើយតបវិញនៅពេលក្រោយ។
លោក ឈុំ សុជាតិ៖ «បងមានការប្រញាប់បន្តិចផ្ញើតាមតេឡេក្រាម បងមកតាមលេខហ្នឹងSaveឈ្មោះទៅTelegramលេខហ្នឹងខ្ញុំឆ្លើយតបភ្លាមៗ»។
ទោះជាយ៉ាងណាចាប់តាំងតែពីសម័យអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន រហូតដល់សម័យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត តែងតែប្រកាសច្រានចោលថា កម្ពុជានឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យបរទេសណាមួយមកដាក់មូលដ្ឋានទ័ពនៅកម្ពុជាឡើយ ដ្បិតវាជាការរំលោភអធិបតេយ្យ និងប្រឆាំងនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេស។
អ្នកជំនាញផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយលោកបណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ មានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្ននេះគេមើលឃើញថា ដោយសារតែអំណាចរបស់ចិនកំពុងតែរីករាលដាលខ្លាំងនៅក្នុងតំបន់ គឺវាអាចនឹងធ្វើឱ្យប្រទេសតូចៗងាយនឹងរងគ្រោះ ធ្លាក់ក្នុងអន្ទាក់នៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយចិន។ លោកបណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ មានប្រសាសន៍ទៀតថា ពីព្រោះតែចិនកំពុងមានមហិច្ឆតាចង់ក្លាយទៅជាមហាអំណាចលើសលប់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដូច្នេះចិនត្រូវក្ដោបក្ដាប់លើសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង ហើយត្រូវការកន្លែងដាក់ពង្រាយកងទ័ពរបស់ខ្លួនទៅតាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន។
បណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ៖ «ប្រទេសកម្ពុជានេះ ក៏ជាកន្លែងប្រទាញប្រទង់ខ្លាំងដែរ ដោយសារតែនយោបាយការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីលើកកំពស់អនុត្តរភាពសេរី គឺគាត់ត្រូវការពារតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកហ្នឹងមិនឱ្យធ្លាក់ទៅក្នុងអំណាចរបស់ចិន។ ពីព្រោះចិនមានមហិច្ឆតាចង់ក្លាយជាមហាអំណាចអនុត្តរភាពនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកហ្នឹង អីចឹងចិនត្រូវក្តោបភូមិសាស្ត្រសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង ហើយលទ្ធភាពរបស់ចិនត្រូវពង្រាយយោធារបស់ខ្លួននៅក្រៅប្រទេសតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន»។
កាសែត ឌឹ វ៉ាស៊ីងតោន ប៉ុស្តិ៍ (The Washington Post) ដែលបានយកឯកសារយោធាសម្ងាត់របស់មន្ទីរបញ្ចកោណនៃក្រសួងការពារជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកមកចុះផ្សាយកាលពីចុងខែមេសាឱ្យដឹងថាផ្នែកមួយនៃកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករាម ត្រូវកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិនកំណត់ទុកសម្រាប់ប្រើប្រាស់ធ្វើជាមូលដ្ឋាននៃ «កងពល» សម្រាប់គាំទ្រភស្តុភារយោធារបស់ចិននៅលើពិភពលោក។ ឯកសារដដែលបង្ហាញទៀតថា មូលដ្ឋានទ័ពរបស់ចិននៅកំពង់ផែរាមនេះ ទំនងជាអាចផ្ទុកវត្តមានកងទ័ពចិនបានតិចជាងកំពង់ផែ ដែលចិនកំពុងសាងសង់នៅប្រទេសអេមីរ៉ាត់អារ៉ាប់រួម (UAE)។
ចិនមានផែនការបង្កើតមូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួននៅក្រៅប្រទេសឱ្យបានយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន៥ កន្លែង និងទីតាំងគាំទ្រការផ្គត់ផ្គង់ភស្តុភារចំនួន ១០កន្លែងទៀតនៅត្រឹមឆ្នាំ២០៣០ ក្នុងបំណងការពារសន្តិសុខជាតិនិងអត្ថប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ក្រុងប៉េកាំង សម្រាប់ពង្រីកអំណាចនៅក្រៅប្រទេស។
អ្នកវិភាគនយោបាយ និងសង្គមយល់ថា វាជាការពិបាកមួយ ដែលតម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបើកចំហ និងបង្ហាញឱ្យច្បាស់លាស់ចំពោះការសាងសង់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកនៅកំពង់ផែសមុទ្ររាមខេត្តព្រះសីហនុពេលនេះ ពីព្រោះតែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចមានមូលហេតុក្រោមលេសរក្សាការសម្ងាត់នៃសន្តិសុខជាតិ។
ក្រុមអ្នកវិភាគនយោបាយព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើកម្ពុជាធ្លាក់ទៅក្នុងអន្ទាក់នយោបាយភូមិសាស្ត្ររបស់ចិននោះ នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជារងគ្រោះជាច្រើនដូចជា កម្ពុជាជួបវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរលើការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ អស់ភ្នំ អស់រ៉ែបាត់ស្ទឹងទន្លេ បឹងបួរ និងប្រព័ន្ធធម្មជាតិជីវចម្រុះ ដោយសារតែការវិនិយោគរបស់ចិនមិនគិតគូរ ពីផលប៉ះពាល់លើសម្បត្តិធម្មជាតិខ្មែរ។ បន្ថែមលើនេះនយោបាយរបស់កម្ពុជាក៏មិនមានស្ថិរភាពសម្រាប់ធានាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅបានសុខសាន្ត និងកម្ពុជាហាក់បាត់បង់អស់ភាពទីពឹងជាមួយបណ្ដាប្រទេសលោកសេរីដោយមានចិនតែមួយគត់សម្រាប់ទីពឹងដែលធ្វើឱ្យកម្ពុជាអាចមិនមានអធិបតេយ្យភាព និងស្ថិរភាពនយោបាយបាន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។