គណបក្សនយោបាយចាប់ផ្តើមចុះបញ្ជីបេក្ខជនឈរឈ្មោះរបស់ខ្លួន សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ឆ្នាំ២០២២ ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋជ្រើសរើសតំណាងដែលមកពីគណបក្សនយោបាយទាំងនោះ ខណៈគណបក្សមួយចំនួនអះអាងថា អាជ្ញាធរនៅតែដាក់សម្ពាធ គំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យបេក្ខជន និងសកម្មជនពួកគេស្ទើរគ្រប់រូបភាព។ មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលស្នើដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធបញ្ឈប់ការប្រព្រឹត្តទង្វើដែលផ្ទុយពីច្បាប់ ដើម្បីធានាថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួន ដោយគ្មានការរើសអើង។
គណបក្សនយោបាយកំពុងដំណើរដាក់ពាក្យបេក្ខជនឈរឈ្មោះ សម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងតាមរយៈការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ខាងមុខនេះ ដើម្បីទទួលបានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត។ ទោះយ៉ាងណាគណបក្សមួយចំនួនថាការដាក់បញ្ជីនេះ មិនមែនក្នុងន័យបញ្ជាក់ថាពួកគេសម្រេចចិត្តចូលការបោះឆ្នោតខាងនេះទេ តែអាស្រ័យលើបរិយាកាសនយោបាយ ដោយធានាថាការបោះឆ្នោតទទួលយកបានពីគ្រប់ភាគីទាំងអស់។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ថ្លែងថា ថ្ងៃដំបូងគណបក្សរបស់លោកបានដាក់ទៅគណៈកម្មការឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោតជាង១ពាន់២រយឃុំសង្កាត់ (១.២៣២) ក្នុងផែនការឃុំសង្កាត់ទាំងអស់ទូទាំងប្រទេស ហើយលោកថា ឃុំសង្កាត់ដែលនៅសេសសល់នឹងដាក់បញ្ជីឱ្យរួចរាល់មុនកាលកំណត់របស់ គ.ជ.ប។ លោកឱ្យដឹងថា អំឡុងពេលដាក់បញ្ជីនេះ ស្មៀន និងមេឃុំ ចៅសង្កាត់មួយចំនួនគេចវេសបញ្ជាក់លើឯកសារ ដែលធ្វើឱ្យការដាក់បញ្ជីបេក្ខជនមានការយឺតយ៉ាវ៖ « មានការធ្វើរំខានដល់យើងមែនទែន ហើយវាបង្ហាញច្បាស់ណាស់ថា ឃុំសង្កាត់របស់គណបក្សកាន់អំណាចទូទាំងប្រទេស គឺពួកគាត់ចាប់ផ្តើមភ័យខ្លាចមែនទែន ចំពោះការបាត់បងតំណែងមូលដ្ឋានរបស់គាត់។ ក្នុងនាមគណបក្សភ្លើងទៀនយើងត្រូវតែក្លាយហាន ត្រូវហ៊ានប្រឈមដោយសារទាំងអស់ហ្នឹងជាទង្វើខុសច្បាប់ទាំងស្រុង ហើយយើងធ្វើតាមផ្លូវច្បាប់»។
ចំណែកប្រធានគណបក្សកម្ពុជានិយមលោក យ៉ែម បុញ្ញឬទ្ធិ លើកឡើងថា គណបក្សរបស់លោកដែលទើបទទួលស្គាល់ពីក្រសួងមហាផ្ទៃនាពេលថ្មីនេះៗ បានកំណត់គោលដៅតំបន់ចំនួនបីសម្រាប់ដាក់បេក្ខជនប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ខាងមុខនេះ។ លោកបន្តថា គិតត្រឹមព្រឹកថ្ងៃទី៥ ខែមីនា គណបក្សនេះដាក់បញ្ជីបេក្ខជនបានជាង២០ឃុំសង្កាត់ ក្នុងចំណោមផែនការ ៤០ឃុំសង្កាត់នៃតំបន់ចំនួនបីនៅទូទាំងប្រទេស។ ទន្ទឹមនឹងនេះ លោកសង្កេតឃើញថា គណៈកម្មការឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោតមួយចំនួន ហាក់មិនយល់ពីនិតីវិធីជុំវិញការចុះឈ្មោះបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅឡើយ ដោយបង្កឱ្យមានការលំបាកដល់ដំណើរចុះបញ្ជីនេះដែរ៖ « ស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលរៀបចំបេក្ខជនយើងរងសម្ពាធមួយដោយធ្វើឱ្យកម្មជនដែលលោកចង់ចូលរួមលោកបារម្ភ ភ័យខ្លាច ចំណុចទី២ការដែលលំបាកខ្លះ ប៉ុន្តែមិនធ្ងន់ធ្ងរ ពេលយកបញ្ជីទៅដាក់ហ្នឹងគណៈកម្មការឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោតដោយកន្លែង ហាក់គាត់ពុំយល់ពីនីតិវិធីឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់និងដូចគ្នា»។
ដោយឡែកអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានលោក ឡឹក សុធារ បញ្ជាក់ថា គណបក្សនេះគ្រោងដាក់បេក្ខភាពឈរឈ្មោះសរុបចំនួន ៣០ ឃុំសង្កាត់ស្ថិតនៅចំនួន១៣ខេត្តនិងរាជធានី ដើម្បីចូលរួមប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតអាណត្តិថ្មី ប៉ុន្តែអាស្រ័យលើបរិយាកាសនយោបាយ។ លោកឱ្យដឹងថា តួលេខបឋមគណៈកម្មការឃុំសង្កាត់ទទួលបញ្ជីបេក្ខជនគណបក្សរបស់លោកបានជាង២០ឃុំសង្កាត់ហើយ៖ « ពួកយើងមានការសោកស្តាយដោយសារអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៅតែបន្តរើសអើង គំរាមកំហែង ការបំភិតបំភ័យជាពិសេសបំភិតបំភ័យលើបេក្ខជនតែម្តង ភាគច្រើនលើគ្រួសារបេក្ខជនដោយឱ្យគ្រួសារដាក់សម្ពាធ ឬក៏បន្ទុកលើបេក្ខជនហ្នឹងមិនឱ្យចូលរួមជាមួយគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន វាជារឿងមួយអាក្រក់បំផុត ពេលសិទ្ធិនយោបាយរបស់ពលរដ្ឋត្រូវដកហូត ត្រូវបានគំរាមកំហែងបាទ»។
រីឯអ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចលោក សុខ ឥសាន វិញបញ្ជាក់ថា គណបក្សលោកបានដាក់បញ្ជីបេក្ខភាពឈរឈ្មោះគ្រប់ឃុំសង្កាត់ទូទាំងប្រទេសកាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមីនា។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក ហង្ស ពុទ្ធា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីព្រឹកនៅថ្ងៃទី០៥ ខែមីនា ថា គណបក្សនយោបាយចំនួន១៦ បានដាក់ពាក្យបេក្ខជនដើម្បីចូលប្រកួតប្រជែង ដោយពុំមានគណបក្សណាមួយត្រូវគណៈកម្មការឃុំសង្កាត់រៀបចំការបោះឆ្នោតបដិសេធនោះទេ ហើយលោកវាយតម្លៃថា ការដាក់បញ្ជីបេក្ខជនទូទាំងប្រទេសដំណើរការល្អប្រើសើរ។ ចំណែកការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសកម្មភាពរបស់គណបក្សនយោបាយវិញ លោកបញ្ជាក់ថា គ.ជ.ប ពុំមានសមត្ថកិច្ចត្រូវដោះស្រាយទេ៖ « នៅមានគណបក្សមួយចំនួនលោកមិនទាន់ដាក់ពាក្យនៅឡើយ ចឹងសង្ឃឹមថា លោកនឹងដាក់បន្ថែម ហើយអ្វីដែលគិតជំហានដំបូងនោះ ការចូលរួមរបស់គណបក្សនយោបាយនៅក្នុងវិស័យបោះឆ្នោត ហើយជឿជាក់លើការបោះឆ្នោតនេះ ធ្វើឱ្យគណបក្សហ្នឹងមានភាពមមាញឹកក្នុងការចូលរួមដាក់បេក្ខជនរបស់ខ្លួន ចឹងគណបក្សនយោបាយគាត់មានការជំនឿលើការបោះឆ្នោត»។
ដូចគ្នានេះដែរ លោក សុខ ឥ សាន លើកឡើងថា បរិយាកាសនយោបាយបច្ចុប្បន្នកំពុងដំណើរការល្អ និងមិនប៉ះពាល់ដល់ការបោះឆ្នោតនោះទេ។ លោកអះអាងថា ការចោទប្រកាន់អំពីករណីកំរាមកំហែងផ្នែកនយបាយមិនត្រឹមត្រូវ ព្រោះគ្មានភស្តុតាងមកបញ្ជាក់ ហើយលោកជំរុញឱ្យគណបក្សទាំងនោះដាក់ពាក្យប្តឹងតាមនីតិវិធីច្បាប់៖ « មូលហេតុអ្វី បើមានបាតុភាពអសកម្មកើតមាន គាត់អត់ថត អត់ឯកសារច្បាស់លាស់ គាត់បានតែស្រែកខាងក្រៅ ផ្សព្វផ្សាយតាមសារព័ត៌មាន ចឹងខ្ញុំយល់ថា វាមិនជះឥទ្ធិពលអ្វីដល់សភាពការណ៍ពិតនៅកម្ពុជានោះទេបាទ»។
ទោះយ៉ាងណាមន្រ្តីគណបក្សភ្លើងទៀននៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ស៊ូ យាន អះអាងថា អំឡុងយុទ្ធនាការរៀបចំបញ្ជីបេក្ខភាពឃុំសង្កាត់ ស្លាកគណបក្សចំនួនពីរ ត្រូវលួចដុត និងបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត រួមទាំងសកម្មជនគណបក្សរបស់លោកទទួលរងការគំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យជាបន្តបន្ទាប់ពីសំណាក់អាជ្ញាធរនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន ជាដើម។ លោកចាត់ទុកទង្វើបែបនេះ គឺជាការអនុវត្តផ្ទុយពីការណែនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលមិនអាចទទួលយកបានឡើយ៖ «ទើសទាល់មិនពេញចិត្តអីយ៉ាងណា ទុកនៅក្នុងចិត្ត ហើយសម្រេចនៅថ្ងៃបោះឆ្នោតទៅ យើងកុំទៅបំផ្លាញរបស់គេ ព្រោះអី អានេះតំណាងឱ្យទស្សនៈមួយដែលគេចង់កែសង្គមដែរ ដល់ពេលយើងបំផ្លាញវាអត់ស្មើភាពទេការអនុវត្តក្នុងសង្គម»។
ជំរុញរឿងនេះ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្រ្វែល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា ពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះ សិទ្ធិបោះឆ្នោត និងចូលរួមជីវភាពនយោបាយ ប៉ុន្តែបើ់សិនសិទ្ធិទាំងនោះត្រូវរំលោភបំពាន គឺផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ លោកថា ចំនួនគណបក្សនយោបាយច្រើនចូលប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោត មិនអាចបញ្ជាក់អំពីការបោះឆ្នោតនោះប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បានទេ។ មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះស្នើឱ្យបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញចំពោះអ្នកអនុវត្តសិទ្ធិនយោយ ដើម្បីធានាការបោះឆ្នោតទទួលយកបានពីគ្រប់ភាគី៖ «ធ្វើយ៉ាងមិចបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលនៃបរិយាកាសនយោបាយក្នុងការប្រកួតប្រជែង ធ្វើមិចឱ្យវាមានលក្ខណៈដោយសេរី ត្រឹមត្រូវតាមគោលការណ៍ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គ្រប់គណបក្សនយោបាយត្រូវបានធានាថា ពួកគេមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងការសម្តែងមតិ ការឈរឈ្មោះ និងសកម្មភាពផ្សេងៗដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច ដោយសេរី»។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥ នេះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនាខាងមុខ។ គិតត្រឹមថ្ងៃទី០៤ ខែមីនា មានគណបក្សនយោបាយចំនួន១៦ បានចុះបញ្ជីបេក្ខជន ក្នុងចំណោម៤០គណបក្ស ដែលបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃ និងប្រជាពលរដ្ឋជាង៩លាន២សែននាក់បានចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត ខណៈអាសនៈសមាជិក ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ មានចំនួនជាង ១ម៉ឺន (១១.១២២) អាសនៈ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។