មេដឹកនាំគណបក្សនយោបាយចំនួន២ ដែលនឹងចូលរួមការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងបោះឆ្នោតជាតិរំពឹងទៅលើពលរដ្ឋជាម្ចាស់ឆ្នោតថា ជាកត្តាសំខាន់ក្នុងការចូលរួមផ្លាស់ប្តូរ គ.ជ.ប ឱ្យមានឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ និងអាចជឿទុកចិត្តបាន។
ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតយ្យមូលដ្ឋានលោក យ៉េង វីរៈ ថ្លែងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា គ.ជ.ប គឺជាផ្នែកសំខាន់មួយក្នុងការបោះឆ្នោត ដែលត្រូវតែឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ។ ប៉ុន្តែទំនុកចិត្តលើស្ថាប័ននេះបានបាត់បង់នៅក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧ នៅពេលមានការរម្លាយគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលធ្វើអោយក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំ គ.ជ.ប ច្រើនលើសលុបមានសមាសភាពមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ លោកថា គណបក្សរបស់លោកនឹងបន្តតស៊ូមតិឱ្យមានការកែប្រែមាត្រា ១៥១ថ្មី (ពីរ) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីកែលម្អស្ថាប័ននេះ ពោលគឺ សមាសភាព គ.ជ.ប គួរតែដោយគណបក្សដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលចំនួន ៤ រូប និង ៥ រូបទៀតជ្រើសរើសដោយបើកចំហរ។ លោកថា ពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់សន្លឹកឆ្នោតរបស់ខ្លួនចូលរួមរឿងនេះ៖ «ម្ចាស់ឆ្នោតនឹងធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខហ្នឹងហើយ ព្រោះ គ.ជ.ប ប្រសូតចេញពីរដ្ឋសភា ហើយរដ្ឋសភាបានពីណា? បានពីតំណាងរាស្រ្ត ហើយតំណាងរាស្រ្តបានពីណា? គឺបានពីសន្លឹកឆ្នោតរបស់ពលរដ្ឋ ហើយបើប្រជាពលរដ្ឋលោកនៅតែថា ចង់ឱ្យគណបក្សកាន់អំណាច គណបក្សប្រជាជនគាត់ធ្វើអីធ្វើទៅ? គាត់បាន ១២៥ កៅអីគាត់ជិះសេះលែងដៃ ឬក៏ចង់បន្តអោយគាត់ជិះសេះលែងដៃទៀតកអាហ្នឹងស្រេចលើម្ចាស់ឆ្នោត»។
មិនខុសគ្នានេះដែរ ប្រធានគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរលោក គង់ មុនីកា មើលឃើញថា ពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោតមានសារៈសំខាន់ក្នុងការចូលរួមកែទម្រង់ ស្ថាប័នបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ។ ដោយឡែកបើតាមលោក គង់ មុនីកា សមាសភាពថ្នាក់ដឹកនាំ គ.ជ.ប ដែលអាចផ្ដល់ទំនុកចិត្តបានគឺត្រូវតែចេញមកពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ឬអ្នកច្បាប់ ដែលមានបទពិសោធន៍ច្រើនឆ្នាំ មិនចំណុះអោយគណបក្សនយោបាយ និងមិនត្រូវចេញពីគណបក្សនៅដែលមានអាសនៈក្នុងសភាដែរ៖ «បើទោះបីជាដំណើរការបោះឆ្នោតវាមានលក្ខណៈបច្ចេកទេសខ្លះ មានលក្ខណៈផ្លូវច្បាប់ខ្លះ ដែលកន្លែងខ្លះមិនអាចទទួលយកបាន ខ្លះក៏អាចទទួលយកបាន ក៏យើងនៅតែបន្តចូលរួម នៅតែចូលរួមតស៊ូមតិ ដើម្បីកែលម្អ ឬកែទម្រង់នូវអ្វី ដែលជាចំណុចខ្វះខាត ជាអវិជ្ជមាននោះ។ ខ្ញុំគិតថា នៅឆ្នាំ២០២២ ឬ២០២៣ ខាងមុខកាលណាគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗទៀតអាចទទួលបានសំឡេងគាំទ្រពីបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ នោះយើងនឹងមានលទ្ធភាពអាចឈានទៅតស៊ូមតិឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពជាងហ្នឹងទៀត»។
ការលើកឡើងនេះនៅស្របពេលដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា បានសម្រេចជ្រើសរើសលោក ប្រាជ្ញ ច័ន្ទ ជាបេក្ខជនប្រធាន គ.ជ.ប ជំនួសអោយលោក ស៊ិក ប៊ុនហុក ដែលបានលាលែងពីតំណែងដោយសារបញ្ហាសុខភាព។
អគ្គលេខាធិការរដ្ឋសភាលោក ឡេង ប៉េងឡុង ប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថា គណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍រដ្ឋសភានឹងបើកកិច្ចប្រជុំនៅពេលឆាប់ៗនេះ ដើម្បីកំណត់ពេលត្រៀមសម្រាប់កិច្ចប្រជុំពេញអង្គរដ្ឋសភាផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តដល់លោក ប្រាជ្ញ ច័ន្ទ។
ដំណើរការជ្រើសរើសប្រធានថ្មីរបស់ គ.ជ.ប នេះទំនងគ្មានអ្វីផ្លាស់ប្តូរការងាររបស់ គ.ជ.ប ទេគឺនៅតែជាស្ថាប័ន ដែលរងការរិះគន់ថា មិនឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ ដែលមិនអាចធានាបានការបោះឆ្នោតដោយសេរីត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ ពោលគឺនៅតែស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលបក្សកាន់អំណាច។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅមិនទាន់អាចសុំការឆ្លើយតបពីសមាជិក និងជាអ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា បានទេកាលពីយប់ថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនា។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការខុមហ្វ្រែលលោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា ល្គិកណាសមាសភាពថ្នាក់ដឹកនាំ គ.ជ.ប ចេញមកតែពីគណបក្សនយោបាយតែមួយដូចពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺគេចមិនផុតពីការរិះគន់ និងបង្កើតឱ្យមានភាពចម្រូងចម្រាស់នៅក្រោយការបោះឆ្នោតបានឡើយ។ លោកជំរុញឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចបង្កើតអោយមានការព្រមព្រៀងគ្នារវាងគណបក្សចូលរួមការបោះឆ្នោត ដើម្បីអោយគ្រប់ភាគីទទួលយកបាន និងមានទំនុកចិត្តលើការបោះឆ្នោត៖ «កាលណាឱ្យស្ថាប័នឯករាជ្យ គឺត្រូវបើកទូលាយឱ្យមានការប្រកួតប្រជែង ឱ្យមានការចូលរួមជជែកដាក់អនុសាសន៍ចូល ដើម្បីអោយសុខព្រមទាំងអស់គ្នា ហើយពេលណាច្បាប់ហ្នុងបានសុខព្រមទាំងអស់គ្នាហើយ ដាក់ចេញទៅគឺមានន័យថានៅក្រោយការបោះឆ្នោតមិនមានការមិនពេញចិត្តការលើកឡើងពីបញ្ហាបិស្ថាប័នណាមួយទេ»។
កាលពីឆ្នាំ២០១៥ រដ្ឋសភាបានកែប្រែលក្ខន្តិកៈជ្រើសរើសប្រធាន និងសមាជិករបស់ គ.ជ.ប ក្នុងនោះ ៤រូបមកពីបក្សដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ៤រូបពីគណបក្សមានអាសនៈក្នុងសភា ដែលមិនចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាល និងមួយរូបទៀតជ្រើសរើស ដោយមានការព្រមព្រៀងពីគណបក្សនយោបាយមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា។ តែនៅឆ្នាំ២០១៧ សភាបានក្លាយជាសភាឯកបក្សនៅក្រោយការរម្លាយបក្សសង្រ្គោះជាតិ ដែលធ្វើអោយ ថ្នាក់ដឹកនាំគ.ជ.ប ៣រូបមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលាលែងតំណែងដោយអះអាងថា គ.ជ.ប លែងជាស្ថាប័នឯករាជ្យ។ ទន្ទឹមគ្នានោះ ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយពីលោកសេរីទាំងអស់បានផ្ដាច់ជំនួយទាំងស្រុងភ្លាមៗពី គ.ជ.ប រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។