ក្រុមអ្នកវិភាគព្រមានពីការបែកបាក់ឯកភាពជាតិកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរក្នុងសង្គមកម្ពុជានៅក្នុងឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ២០២៣ ដែលនឹងឈានចូលមកដល់នាពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។ ឆ្នាំថ្មីនេះគឺជាឆ្នាំដែលកម្ពុជារៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៧។ ពួកគេមើលឃើញថា ការបន្តបែកបាក់ឯកភាពជាតិនេះគឺដោយសារតែគណបក្សកាន់អំណាចដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយតាមកម្ចាត់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង ឬមាននិន្នាការផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាល។
ការចង់ឃើញសង្គមកម្ពុជាមានឯកភាពជាតិពេញលេញជានានឹងគ្នារវាងអ្នកនយោបាយខ្មែរគ្រប់និន្នាការ ទំនងជាក្លាយជាបំណងប្រាថ្នាចម្បងមួយក្នុងចំណោមពលរដ្ឋកម្ពុជាទូទៅ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ នេះ។
ជាក់ស្តែង សារជូនពររបស់អ្នកស្តាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី លោក មុំ ផល គឺជាឧទាហរណ៍មួយដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីបំណងប្រាថ្នារបស់ពលរដ្ឋខ្មែរសម្រាប់ឆ្នាំថ្មីនេះ។
លោក មុំ ផល៖«ដាច់ឆ្នាំ២០២២ ឈានចូលឆ្នាំ២០២៣ នេះ សូមឱ្យជោគជ័យទាំងអស់គ្នា ឱ្យខ្មែររួបរួមគ្នាផ្សះផ្សាជាតិរកដំណោះស្រាយរវាងខ្មែរ និងខ្មែរឡើងវិញ។ សូមជូនពរទាំងអស់គ្នាឱ្យជួបតែសេចក្តីសុខទាំងអស់គ្នា»។
ក៏ប៉ុន្តែ ការចង់ឃើញសង្គមខ្មែរមានឯកភាពជាតិពេញលេញនេះ ទំនងជាពិបាកសម្រេចបានពីព្រោះអំឡុងពេលពេញមួយឆ្នាំ២០២២ ដែលជិតផុតទៅនេះ គណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីមិនបានញញើតក្នុងការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្រតាមកម្ចាត់ក្រុមអ្នកប្រឆាំងដល់ទីបញ្ចប់ឡើយ។
លោក ហ៊ុន សែន៖«ហ៊ុនសែននឹងប្តូរផ្តាច់កម្ចាត់ចោលនូវមនោគមវិជ្ជានៃពូជក្បត់ជាតិបីជំនាន់ឥឡូវជិតដល់ខួបលើកទី២០ នៃការដែលអ្នកឯងដាក់ចេញ មានស៊ី អត់សែន មានសែន អត់ស៊ីព្រោះចាប់ផ្តើមតាំងពីឆ្នាំ២០០៣អ្នកឯងដាក់ចេញគោលនយោបាយហ្នឹងឥឡូវខ្ញុំក៏ទទួលអនុវត្តគោលនយោបាយហ្នឹងដូចគ្នា តែខ្ញុំមិនសម្លាប់អ្នកឯងនោះទេតែដូចអ្វីដែលខ្ញុំធ្លាប់ដាក់ចេញនូវគោលដៅកម្ចាត់អង្គការចាត់តាំងនយោបាយ និងយោធា នៃរបបខ្មែរក្រហម ខ្ញុំធ្វើបាន។ដូច្នេះ ឥឡូវខ្ញុំដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយកម្ចាត់ចោលមនោគមន៍វិជ្ជាជ្រុលនិយមរបស់ជនក្បត់ជាតិបីជំនាន់»។
ទំនងជាដើម្បីត្រួសត្រាយ និងធានាដល់ការអនុវត្តផែនការផ្ទេរអំណាចតពូជពង្សវង្សត្រកូលឱ្យកូនចៅរបស់លោកដោយរលូន ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ នេះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានប្រកាសជាសាធារណៈប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រដាក់ឱ្យដៃគូប្រកួតប្រជែងនយោបាយរបស់លោក គឺលោក សម រង្ស៊ី នៅឯកោ និងបញ្ចប់ជីវិតនយោបាយរបស់លោក។
ការប្តេជ្ញាចិត្តមិនរួញរារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយតាមកម្ចាត់ខ្មែរគ្នាឯងនេះ ត្រូវគេមើលឃើញថា មិនខុសអ្វីពីសម័យខ្មែរក្រហមដែលអនុវត្តទ្រឹស្ដី «ជីកស្មៅជីកទាំងឫស» ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទ «ក្បត់ជាតិ» ឬ «ក្បត់អង្គការ» ដ៏ទូលំទូលាយ។ គឺដោយសារតែពាក្យថា «ក្បត់ជាតិ» ឬ «ក្បត់អង្គការ»នេះហើយ ដែលបានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរជិត ២លាននាក់ ត្រូវបានស្លាប់នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន បញ្ជាក់ជំហរថា គណបក្សកាន់អំណាចក្នុងឆ្នាំ២០២៣ នេះ នឹងនៅតែមិនចរចា ឬផ្សះផ្សាជាមួយក្រុមអ្នកប្រឆាំងដែលលោកហៅថាជា «ក្រុមជ្រុលនិយម» ឡើយ។
លោក សុខ ឥសាន៖«យើងអត់មានបណ្តែតបណ្តោយទេ។ អាហ្នឹងគឺដាច់ខាតហើយ។ ជាមួយពួកនេះ អត់មានចរចា ឬមួយសម្របសម្រួលអី គឺអត់ទេ ព្រោះគាត់ដាច់ខាតជាមួយយើងហើយ ចាត់ទុកយើងជាខ្មាំងសត្រូវសឹងទាំងសួរពូជទៅហើយ។ យើងចាក់បណ្តោយតាមគាត់ គឺយើងជូនតាមសំណើរបស់គាត់ទេតើ?»
ការថ្លែង «ដាច់ខាត» របស់អ្នកនាំពាក្យបក្សកាន់អំណាចបែបនេះ បង្ហាញថា អ្នកនយោបាយខ្មែរហាក់មិនបានរៀនសូត្រពីប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់ កាលពីសម័យខ្មែរក្រហមឡើយ បើទោះបីជាពិភពលោកបានចំណាយលុយមិនតិចជាង ៣រយលានដុល្លារ ដើម្បីនាំយកមេដឹកនាំនៃរបបនេះមកកាត់ទោសដោយតុលាការកូនកាត់យ៉ាងណាក្តី។
អ្នកវិភាគនយោបាយ បណ្ឌិត មាស នី យល់ឃើញថា គណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបរាជ័យក្នុងការធានាឱ្យបាននូវឯកភាពជាតិ ដូចតាមអ្វីដែលបានព្រមព្រៀងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១៖
បណ្ឌិត មាស នី៖«មកដល់ពេលនេះ យើងឃើញថា រដ្ឋាភិបាលប៉ុន្មានអាណត្តិ គឺនៅទទួលបរាជ័យនៅឡើយទេនៅក្នុងការនាំមកនូវឯកភាពជាតិ។ ក៏ប៉ុន្តែ ត្រង់នេះ ក៏ធ្វើឱ្យការប្រេះឆាជាតិ គឺមានកាន់តែធំទៅៗរហូតដល់ទៅនិយាយគ្នាលែងបាន ហើយដោះស្រាយគ្នាលែងបាន»។
បើតាមបណ្ឌិត មាស នី ការខ្វះឯកភាពជាតិនេះ ក៏បង្កជាបញ្ហារាំងស្ទះមួយទៅដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ស្រុកទេស ស្របពេលដែលប្រទេសនានា នៅលើពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន កំពុងដើរទៅដល់ការនៃការធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីអភិវឌ្ឍជាតិ។
ស្រដៀងគ្នានឹងការលើកឡើងនេះ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មើលឃើញថា សង្គមកម្ពុជាសម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះ ហាក់ពិបាកនឹងសម្រេចបាននូវការផ្សះផ្សាជាតិ ឬការត្រូវរ៉ូវគ្នារវាងអ្នកនយោបាយខ្មែរ និងខ្មែរឡើងវិញ។ លោកថា ការណ៍នេះ គឺដោយសារតែអ្នកនយោបាយខ្មែរបន្តអនុវត្តនូវគោលនយោបាយ «ទឹកឡើងត្រីស៊ីស្រមោច ទឹកហោចស្រមោចស៊ីត្រី»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា៖«ព្រោះយើងមើលបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកនយោបាយមានអំណាចហាក់ដូចជាកំពុងតែផ្តាច់ផ្តិល ឬក៏ធ្វើឱ្យគណបក្សប្រឆាំងងើបឡើង។ គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលសំដៅទៅគណបក្សប្រឆាំង ពុំមានលទ្ធភាព ក៏ហៅថា តាមធ្វើម៉េចមិនអាចមានលទ្ធភាពប្រកួតប្រជែង ហើយបទចោទទាំងឡាយណា ដូចជា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាដើម រហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រាំឆ្នាំជាងហើយ មិនទាន់ឃើញមានអំណះអំណាងរឹងមាំទេ...»។
រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចាប់ផ្តើមបើកយុទ្ធនាការជាប្រព័ន្ធគាស់រម្លើងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដោយការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៧ ដោយគ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់។ យុទ្ធនាការកម្ទេចមតិផ្ទុយពីបក្សកាន់អំណាចនេះបន្តអូសបន្លាយរហូតដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ ក្រុមអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង និងក្រុមអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលមិនតិចជាង ២០០នាក់ឡើយបានរងគ្រោះ និងបន្តរងគ្រោះពីយុទ្ធនាការនេះ ខណៈពួកគេមួយចំនួនក្នុងនោះក៏រួមមានទាំងមេធាវីខ្មែរអាមេរិកាំង កញ្ញា សេង ធារី ផង កំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ។
បណ្ឌិត មាស នី ព្រមានថា ការបង្កើនការបង្ក្រាបរបស់គណបក្សកាន់អំណាចមកលើក្រុមពលរដ្ឋដែលមានទស្សនៈផ្ទុយ ឬក្រុមអ្នកនឹងប្រឆាំង នឹងក្លាយជា «គ្រោះ» សម្រាប់បក្សកាន់អំណាចទៅវិញទេ។
បណ្ឌិត មាស នី៖«ខ្ញុំមើលឃើញថា ការប្រកាសនៅក្នុងឆ្នាំ២០២២ របស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលទៅលើការព្យាយាមកម្ទេចឱ្យអស់ពីលើដល់ក្រោមនោះ គឺខ្ញុំគិតថា វានឹងអាចនាំមកនូវគ្រោះសម្រាប់គណបក្សកាន់អំណាច ជាជាងការនាំមកនូវផលចំណេញ ប្រសិនបើការបង្ក្រាប ឬការគំរាមទាំងនោះនៅតែបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ២០២៣...។ ប្រសិនបើការគំរាមនៅតែមានជាបន្តទៅទៀតនោះ វានឹងអាចធ្វើឱ្យគណបក្សកាន់អំណាច គាត់មានការពិបាកក្នុងការស្តារនូវប្រជាប្រិយភាពឡើងវិញ ហើយកាលណាគាត់មិនបានទទួលនូវទំនុកចិត្ត ទទួលបាននូវការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋវិញទេនោះ គឺខ្ញុំមានជំនឿថា តាមរយៈប្រព័ន្ធចារកម្មរបស់រដ្ឋ គឺវានឹងអាចមានការបង្ក្រាបបន្តទៀត។ ដូច្នេះ កាលណាការបង្ក្រាបកាន់តែច្រើន ការលំបាកក្នុងការទាមទារ ក្នុងការទិញយក ឬក៏ទាញយកបេះដូងរបស់ពលរដ្ឋវិញ...»។
កម្ពុជានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៧ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។ ការបោះឆ្នោតនេះ នឹងក្លាយជាវិញ្ញាសាកាត់ក្តីលើយុទ្ធនាការបង្ក្រាបជាប្រព័ន្ធរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចាប់តាំងពីក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិដ៏ចម្រូងចម្រាស កាលពីឆ្នាំ២០១៨ មក។ ប្រសិនបើគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមិនរងការរិះគន់ថា លម្អៀង គ្មានអព្យាក្រឹត្យ និងមិនឯករាជ្យនោះទេ ការបោះឆ្នោតនេះទំនងជាអាចធ្វើឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាប្រឈមនឹងព្យុះសង្ឃរានយោបាយ មិនខុសពីកាលពី ១០ឆ្នាំមុន ស្របពេលដែលគណបក្សភ្លើងទៀនកំពុងក្លាយជាគូប្រជែងដ៏សំខាន់មួយរបស់បក្សកាន់អំណាច។ ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយកម្ពុជា កំពុងតាមឃ្លាំមើលថា តើគណបក្សកាន់អំណាចហ៊ានឈានទៅរម្លាយគណបក្សភ្លើងទៀននៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិលើកនេះដែរ ឬទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។