តំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុបចង់ឲ្យ​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុបដាក់ទណ្ឌកម្ម​​ជាក់លាក់​លើ​មន្ត្រី​របប​​លោក ហ៊ុនសែន

0:00 / 0:00

ប្រធានបទ​នៃ​ការដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​ទៅលើ​បុគ្គល​មួយ​ចំនួន​នៃ​របប​លោក​ ហ៊ុន សែន ជាពិសេស​មន្ត្រី​យោធា​ជាន់ខ្ពស់ ​ដែល​បាន​ចូលដៃ​រម្លាយ​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា ត្រូវបានតំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុប លើក​យក​មក​ជជែកគ្នា​​យ៉ាង​ផុលផុស​។ ពួកគេ ​បាន​មូលមាត់​គ្នា​បោះឆ្នោត​អនុម័ត​សេចក្តីសម្រេច​របស់​សភាអឺរ៉ុប ស្នើទៅ​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប ឲ្យ​ប្រញាប់​ដាក់​ចេញ​នូវ​វិធានការ​ក្តៅ​នេះ ដើម្បី​ឲ្យ​របប​លោក ហ៊ុន សែន ងាក​មក​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ស្តារ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ឡើងវិញ។

នេះ​មិនមែន​ជា​លើកទីមួយ​ទេ ​ដែល​តំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុប នាំគ្នា​លើក​យក​បញ្ហា​ធ្លាក់ចុះ​ដុនដាប​នៃ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ និង​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា មក​ពិភាក្សា​នៅ​ក្នុង​សភា​ពេញអង្គ​របស់​ខ្លួន​​ ស្ថិតនៅ​ចំ​កណ្តាល​ក្រុង​ប្រ៊ុចសែល (Brussels) នៃ​ប្រទេស​បែលហ្សិក (Belgium) ដែល​ជា​បេះដូង​របស់​អឺរ៉ុប។ នេះ​ក៏​ទំនង​មិនមែន​ជា​លើក​ចុងក្រោយ​ដែរ​ ដែល​បញ្ហា​របស់​កម្ពុជា​​ក្លាយ​ជា​មាតិកា​មួយ​នៃ​កិច្ចពិភាក្សា​ដេញដោល​របស់​តំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុប ប្រសិន​បើ​របប​លោក ហ៊ុន សែន នៅ​តែ​មិនព្រម​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​នេះ។

នៅ​ក្នុង​សម័យ​ប្រជុំ​ពេញអង្គ​មួយ​របស់​សភាអឺរ៉ុប កាល​ពី​ថ្ងៃទី១១ ខែមីនា តំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុប​មិនតិច​រូបទេ បាន​សម្តែង​ការខកចិត្ត​ និង​រួមគ្នា​ថ្កោលទោស​ទង្វើ​ផ្គើន​ប្រជាធិបតេយ្យ​ពី​សំណាក់​របប​លោក ហ៊ុន សែន ក្រោយ​តុលាការ​នៃ​របប​នេះ បាន​កាត់ទោស​ក្រុមមេដឹកនាំ​គណបក្ស​សង្គ្រោះជាតិ​ឲ្យជាប់គុក​រហូតដល់ ២៥ឆ្នាំ។ ក្រៅពី​ថ្លែង​គាំទ្រ​​បុព្វហេតុ​ និង​តួនាទី​របស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិល ក្រុមអ្នកការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រធាន​បទ​នៃ​ការដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​ទៅលើ​មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល និង​មន្ត្រី​យោធា​របស់​លោក ហ៊ុន សែន បាន​ក្លាយ​ជា​បញ្ហា​ក្តៅ​មួយ​ដែល​តំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុប​ទាំងនោះ នាំគ្នា​ស្នើឡើង​ដោយ​មិន​អល់អែក​ដល់​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប​ឲ្យ​ប្រញាប់​ចាត់វិធានការ​របៀបនេះ។

តំណាងរាស្ត្រ​ស្ត្រី​អឺរ៉ុប​មួយ​រូប ដែល​បាន​ចូលរួម​តាក់តែង​ខ្លឹមសារ​នៃ​សេចក្តីសម្រេច​របស់​សភាអឺរ៉ុប គឺ​អ្នកស្រី អេវីន អ៊ីនសឺរ (Evin Incir) ថ្លែងថា ចាប់តាំង​ពី ឆ្នាំ​២០១៧ ​មក របប​លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើ​ឲ្យ​អន្តរាយ​ដោយ​ចេតនា​ដល់​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា​ តាមរយៈការ​វាយប្រហារ​មកលើ​គណបក្ស​ប្រឆាំង អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល សហជីព និង​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ។ អ្នកស្រី​ស្នើ​ឲ្យ​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប​ ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​ប្រឆាំងនឹង​មន្ត្រី​ជាន់ខ្ពស់​កម្ពុជា​ដែល​បាន​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការរម្លាយ​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស៖ « យើង​អំពាវនាវ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ឲ្យ​កែប្រែ​មកវិញ​នូវ​ស្ថានការណ៍​រអិល​ធ្លាក់​ចូល​ក្នុង​ជ្រោះមរណៈ​នៃ​របប​ផ្តាច់ការ ហើយ​លុបចោល​ទាំងស្រុង​នូវ​រាល់​ច្បាប់​ទាំងឡាយ​ណា​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ជាការ​គាបសង្កត់។ ត្រូវ​បញ្ឈប់​រាល់​ទម្រង់​នៃ​ការយាយី និង​អំពើ​រំលោភបំពាន​ប្រឆាំងនឹង​សំឡេង​រិះគន់​នានា។ យើង​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប​ ដាក់​ចេញ​នូវ​ជំហរ​ផ្លូវការ​ជុំវិញ​ករណី​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ការសម្លាប់​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា ហើយ​អនុម័ត​ជា​វិធានការ​រឹតត្បិត​ ឬ​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​បន្ថែម​ទៀត​ ទៅលើ​បុគ្គល​សំខាន់ៗ​នៅក្នុង​ជួរ​មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​ និង​កងកម្លាំង​ប្រដាប់​អាវុធ ...។ កម្ពុជា​កំពុង​ស្ថិត​លើ​វិថី​ដ៏គ្រោះថ្នាក់ ក៏ប៉ុន្តែ​ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា សម​នឹង​ទទួល​បាន​នូវ​អ្វី​ដែល​ប្រសើរ​ជាង​នេះ។ ពួកគេ​សម​នឹង​ទទួល​បាន​នូវ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង​សិទ្ធិមនុស្ស »

ដូចគ្នា​នេះដែរ តំណាងរាស្ត្រ​ស្ត្រី​អឺរ៉ុប​មួយរូបទៀត គឺ​អ្នកស្រី ស្វែនហា ហាន់ (Svenja Hahn) ហៅ​ដំណើរការ​កាត់ក្តី​ក្រុមមន្ត្រី និង​សកម្មជន​គណបក្សប្រឆាំង​ជាង ១០០នាក់ ក្នុង​ពេល​ដំណាលគ្នា ពីបទ​ប៉ុនប៉ង​ផ្តួល​រំលំ​រដ្ឋាភិបាល ថា​ជា​ដំណើរការ «កាត់ក្តី​ក្លែងក្លាយ» និង​មាន​ចរិត​នយោបាយ ដែល​មាន​គោលដៅ​ចុងក្រោយ​ដើម្បី​បំបិទ​មាត់​សំឡេង​ប្រឆាំង។ អ្នកស្រី​សង្កត់ធ្ងន់​ថា គណបក្ស​ប្រឆាំង និង​សង្គមស៊ីវិល​នៅ​កម្ពុជា​កំពុង​ដង្ហើយ​ហៅ​ឲ្យ​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ជួយ​កម្ពុជា ហើយ​សហភាព​អឺរ៉ុប ពិត​ជា​មាន​នូវ​ឧបករណ៍​ដើម្បី​គាំទ្រ​ដល់​បុព្វហេតុ​នេះ។ បើតាម​អ្នកស្រី ​ឧបករណ៍​របស់​អឺរ៉ុប​នោះ គឺ​ការដាក់​ទណ្ឌកម្ម​បន្ថែមទៀត ក្រៅពី​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​តាម​រយៈ​ការដក​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះពន្ធ EBA៖ « ការដក​ដោយ​ផ្នែក​នៃ​ប្រព័ន្ធ​អនុគ្រោះពន្ធ​របស់​យើង​កាលពី​ឆ្នាំទៅ គឺ​ជា​ការដាក់​សម្ពាធ​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​ទៅលើ​របប​ដឹកនាំ​មួយ​នេះ។ យើង​ត្រូវ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជា​បុគ្គល​ជាក់លាក់​ទៅលើ​លោក ហ៊ុន សែន និង​បក្ខពួក​របស់​លោក ដោយ​បង្កក​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​របស់​ពួកគេ និង​ហាមប្រាម​ពួកគេ​មិនឲ្យ​ធ្វើ​ដំណើរ​មក​ជាន់​ទឹកដី​អឺរ៉ុប។ យើង​មិនត្រូវ​ផ្តល់​ឲ្យ​ពួកគេ​នូវ​និមិត្តរូប​​តាមរយៈ​ការអនុញ្ញាត​ឲ្យ​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​អាស៊ីអឺរ៉ុប ដែល​គ្រោង​នឹង​ប្រព្រឹត្តិ​ទៅ​នៅ​កម្ពុជា​នោះទេ។ កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​នេះ មិនអាច​កើតឡើង​បានឡើយ។ ទម្រង់​នៃ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​របៀប​នេះ​ មិន​អាច​កើត​មាន​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​មួយ​ដែល​បាន​គាស់​រម្លើង​ប្រជាធិបតេយ្យ​នោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា សម​នឹង​ទទួល​បាន​នូវ​អ្វី​ដែល​ជា​ការគាំទ្រ​របស់​ពួកយើង​ ឆ្លើយតប​ទៅនឹង​ការតស៊ូ​របស់​ពួកគេ ដែល​នោះគឺ​សេរីភាព និង​ការរស់នៅ​ប្រសើរ​ជាងនេះ »

ការស្នើ​ឲ្យ​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​មក​លើ​មន្ត្រី​ក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល និង​យោធា​ដែល​បាន​ចូលរួម​បំផ្លាញ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ និង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជានោះ ក៏​ត្រូវ​បាន​តំណាងរាស្ត្រ​ស្ត្រី​អឺរ៉ុប​មួយ​រូបទៀត គឺ​អ្នកស្រី ហាណា នូមែន (Hannah Neumann) លើកឡើង​ផងដែរ។ អ្នកស្រីថា ដំណើរការ​កាត់ក្តី​មនុស្ស​ទាំងហ្វូង​នាពេល​ថ្មីៗនេះ ប្រឆាំង​នឹង​គណបក្ស​ប្រឆាំង និង​មន្ត្រី​សង្គមស៊ីវិល គឺជា​ជំហ៊ាន​ចុងក្រោយ​នៅ​លើ​វិថី​ដ៏គ្រោះថ្នាក់​បំផុត​មួយ។ អ្នកស្រីថា អឺរ៉ុបមិនត្រូវយោគយល់​តទៅទៀតឡើយ មិន​គូសបញ្ជាក់​ថា ដល់​ពេលវេលា​ហើយ​ដែល​អឺរ៉ុប​ត្រូវ​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​ដល់​ក្រុមមេដឹកនាំ​នៅ​កម្ពុជា៖ « ខ្ញុំ​គិតថា​វាដល់​ពេលវេលា​មែនទែន​ហើយ​ដែល​ក្រុមប្រឹក្សា​កិច្ចការបរទេស​អឺរ៉ុប ត្រូវ​ផ្ញើ​សារ​​ជាក់លាក់​ទៅដល់​ក្រុមមេដឹកនាំ​នៃ​ប្រទេសកម្ពុជា ថាតើ​ពួកគេ​ត្រូវ​បញ្ឈប់​នូវរាល់​ទម្រង់​ទាំងអស់​នៃ​ការយាយី លុបចោល​នូវ​បញ្ជីច្បាប់​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ជាការ​គាបសង្កត់ និង​ទម្លាក់ចោល​រាល់​បទចោទ​ប្រឆាំងនឹង​គណបក្សប្រឆាំង។ ឬបើ​មិនដូច្នោះទេ ពួកគេ​នឹង​ទទួល​រង​នូវ​ផលវិបាក។ ហើយ​អ្វី​ដែល​សំខាន់​បំផុតនោះ គឺ​ផលវិបាក​នោះ ក៏​នឹង​រួម​បញ្ចូល​នូវ​ការដាក់​ទណ្ឌកម្ម​តាម​គោលដៅ​ប្រឆាំង​នឹង​ក្រុមមេដឹកនាំ​កម្ពុជា និង​ផលប្រយោជន៍​នៃ​​ភាពមានបាន​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ពួកគេ​ផងដែរ »

នៅទី​បំផុត​ទៅ ការស្នើ​ឲ្យ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​ជាក់លាក់​នេះ ត្រូវ​តំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុប​ជាង ៦០០នាក់ ក្នុង​ចំណោម​តំណាងរាស្ត្រ​អឺរ៉ុប​សរុប​ជាង ៧០០នាក់ បោះឆ្នោត​​គាំទ្រ​ជា​ផ្លូវការ​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​ សេចក្តីសម្រេច ២៥​ចំណុច ដែល​សភាអឺរ៉ុប​បាន​អនុម័ត​កាលពី​ថ្ងៃទី១១ ខែមីនា។ ចំណុច​ទី​២២ ​នៃ​​សេចក្តី​សម្រេច​​របស់​​សភា​អឺរ៉ុប​នោះ​​ ​បាន​​ជំរុញ​​ឲ្យ​ក្រុម​ប្រឹក្សា​​អឺរ៉ុប ​អនុម័ត​​វិធានការ​​រឹតត្បិត​​នានា​​ប្រឆាំង​​នឹង​​ក្រុម​មេដឹកនាំ​​នយោបាយ ​និង​​មន្ត្រីយោធា​​នៅ​​កម្ពុជា​​ដែល​​ទទួល​​ខុសត្រូវ​​ចំពោះ​​អំពើ​រំលោភ​សិទ្ធិ​​មនុស្ស​ «ធ្ងន់ធ្ងរ​»​ ចំពោះ​​ការ​រម្លាយ​​គណបក្ស​​សង្គ្រោះជាតិ ​និង​​ឲ្យ​ចាត់វិធានការ​​ប្រឆាំង​នឹង​​ផល​ប្រយោជន៍​​ផ្នែក​​សេដ្ឋកិច្ច​​របស់​​មន្ត្រី​​កម្ពុជា​​ទាំងនោះ ​ដោយ​ប្រើច្បាប់​​ដាក់ទណ្ឌកម្ម​​ជាសាកល​​របស់​​សហភាព​​អឺរ៉ុប​​ប្រឆាំង​នឹង​​អំពើ​រំលោភ​សិទ្ធិមនុស្ស។​

សភាអឺរ៉ុប ​ជឿជាក់ថា​ ការដាក់​ទ​ណ្ឌកម្ម​​ជាក់លាក់​ ក្នុងនោះ​​រួមមាន ​ការហាម​ប្រាម​​ធ្វើដំណើរ​​មក​​ជាន់ដី​​អឺរ៉ុប ​និង​ការ​បង្កក​​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ​ប្រឆាំង​​នឹង​​ក្រុមមេដឹកនាំ​​​កម្ពុជា ​និង​​ផល​ប្រយោជន៍​​ផ្នែក​​សេដ្ឋកិច្ច​​របស់​​ពួកគេ ​គឺ​ជា​រឿង​ «​គួរតែ​ត្រូវ​បាន​​ធ្វើឡើង​​តាំងពី​​ពេល​មុន​» ​មក​ម៉្លេះ​។ ក្រៅពីនេះ សភា​អឺរ៉ុប ក៏​ទាមទារ​​ឲ្យ​​អាជ្ញាធរ​​កម្ពុជា​​លុបចោល​​​សាលក្រម​​​សម្រេច​​កាត់ទោស​​ក្រុម​មេដឹកនាំ​ជាន់ខ្ពស់​​បក្ស​ប្រឆាំង​ ដោះលែង​​និង​​ទម្លាក់ចោល​​បទចោទ​​ប្រឆាំង​នឹង​​សកម្មជន​​គណបក្ស​​សង្គ្រោះជាតិ​​ជាបន្ទាន់​​ និង​​ដោយ​​ឥត​លក្ខខណ្ឌ​ ព្រមទាំង​​ទាមទារ​​ឲ្យ​​គណបក្ស​​សង្គ្រោះជាតិ​​រស់​​ឡើង​វិញ​​ជាដើម​។ ​សេចក្តី​សម្រេច​​របស់​​សភាអឺរ៉ុប​​ដដែល ក៏​បាន​​បញ្ជាក់​ដែរ​ដោយប្រើ​ភាសា​ត្រង់ៗ​ថា​ គណបក្ស​​ប្រជាជន​កម្ពុជា ​មិន​គួរ​​ត្រូវ​​បាន​​ចាត់ទុក​​ថា ​ជា​​គណបក្ស​​កាន់អំណាច​​ «​ស្របច្បាប់​»​ នៅ​​កម្ពុជា​​នោះឡើយ ​ព្រោះ​ការ​​បោះឆ្នោត​​មិន​ត្រូវ​​បាន​​ធ្វើឡើង​​ដោយសេរី ​ត្រឹមត្រូវ​ និង​​យុត្តិធម៌​​នោះទេ។

ឆ្លើយតប​នឹង​​សេចក្តី​សម្រេច​​របស់​​សភា​អឺរ៉ុបនេះ អ្នកនាំពាក្យ​គណបក្ស​​ប្រជាជន​កម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន ថាគណបក្ស​​របស់​លោក​​នឹង​​មិន​​ចោទ​ប្រកាន់ ​ឬ​​កាត់ទោស​​អូស​ដំណើរ​​តំណាង​រាស្ត្រ​អឺរ៉ុប​​ទាំងនោះ​ពីបទ​ «​រួម​គំនិតក្បត់​» ​នោះទេ បើទោះជា​​កន្លងមក​ពាក្យ​ «​ឧទ្ទាម​ក្រៅ​ច្បាប់​»​ ឬ​​ពាក្យ​​ថា​ «​មិនមែន​​ប្រជាជន​»​ គឺ​ជា​ពាក្យ​​ដ៏​ពេញ​និយម​​​ដែល​​លោក​​តែង​​យក​​មក​​និយាយ​​កប់ៗ​​មាត់​​ ចោទប្រកាន់​​ពលរដ្ឋ​​ខ្មែរ​​ខ្លួន​ឯង​​ទាំងឡាយ​ណា​​ ដែល​​បាន​​គាំទ្រ​​ទង្វើ​​របស់​​មេដឹកនាំ​​គណបក្ស​​សង្គ្រោះជាតិ​យ៉ាងណាក៏ដោយ។ លោក សុខ ឥសាន ចោទថា សេចក្តីសម្រេចរបស់សភាអឺរ៉ុបជាការជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការងារផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា ដែលកំពុងតែមានសន្តិភាព៕

កំណត់​ចំណាំ​ចំពោះ​អ្នក​បញ្ចូល​មតិ​នៅ​ក្នុង​អត្ថបទ​នេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។