គ្រួសារស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលឱ្យបញ្ឈប់ការយកគុកច្រវាក់ដើម្បីដាក់សម្ពាធលើសកម្មជនបក្សប្រឆាំងឱ្យប្តូរជំហរចុះចូលជាមួយបក្សកាន់អំណាចតទៅទៀត។ ពួកគេទាមទារឱ្យផ្តល់ភាពស្អាតស្អំ និងដោះលែងសមាជិកគ្រួសារឱ្យមានសេរីភាពដោយគ្មានការគាបសង្កត់ដាក់សម្ពាធណាមួយ។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យដោះស្រាយវិវាទនយោបាយដើម្បីស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងកែលំអប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ឡើងវិញ។
ប្រពន្ធ និងកូនរបស់សកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀនលើកឡើងថា ការចាប់គ្រួសារ និងសកម្មជនផ្សេងទៀតដែលជាអ្នកនយោបាយដាក់គុកដោយអយុត្តិធម៌ និងតាមអំពើចិត្ត រួចហើយបង្ខំឲ្យសរសេរលិខិតសុំទោស ឬបង្ខំឱ្យចុះចូលជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចដើម្បីបាននៅក្រៅឃុំនោះបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ថា ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាមិនឯករាជ្យ រីឯការឃុំខ្លួនអ្នកទោសមនសិការកន្លងទៅជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ។
កូនស្រីមន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀនប្រចាំក្រុងប៉ោយប៉ែតលោក ចៅ វាសនា គឺអ្នកស្រី ចៅ រតនៈ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ដើមហេតុដែលនាំឱ្យឪពុករបស់អ្នកស្រីជាប់ពន្ធនាគារដោយអយុត្តិធម៌មកដល់ពេលនេះ ដោយសារមិនព្រមចុះចូលជាមួយបក្សកាន់អំណាច។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា ឪពុកអ្នកស្រីកំពុងធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយគ្មានឆ្មាំពន្ធនាគារយកចិត្តទុកដាក់ផ្តល់សេវាព្យាបាលឱ្យត្រឹមត្រូវនោះទេ ប៉ុន្តែលោក ចៅ វាសនា នៅតែរក្សាជំហររឹងមាំក្នុងការតស៊ូរហូតដល់ជីវិតចុងក្រោយ ដើម្បីបុព្វហេតុជាតិ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា បើទោះបីកាន់អំណាចយកប្រព័ន្ធតុលាការមកគាបសង្កត់ឱ្យលោក ចៅ វាសនា ប្តូរជំហរនយោបាយ និងប្រើមនុស្សតាមអូសទាញឱ្យចុះចូលជាមួយបក្សកាន់អំណាចជាថ្នូរបានរួចពីការជាប់ពន្ធនាគារយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោកនៅតែប្រកាន់ជំហររឹងមាំដោយមិនចុះចូលដដែល។
អ្នកស្រី ចៅ រតនៈ៖ «តើប្រព័ន្ធតុលាការអនុវត្តបែបមិច តើកន្លែងណាបង្ហាញថា យុត្តិធម៌សម្រាប់ឪពុករបស់ខ្ញុំជាអ្នកនយោបាយ ហើយពួកខ្ញុំឈរជាគណបក្សប្រឆាំងបើមិនចុះចូលទេ មិនសុំទោសទេ ពួកខ្ញុំអត់ដោះដូរឱ្យបានសេរីភាពទេ បង្ហាញថា ប្រព័ន្ធតុលាការអត់បានបែងចែកអំពើខុស ឬត្រូវទេ រូបភាពបែបនេះពលរដ្ឋមើលឃើញថា ជារូបភាពនយោបាយ១០០ភាគរយ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រពន្ធមន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀនប្រចាំខេត្តកំពង់ចាម លោក តូច ថឹង គឺលោកស្រី សុ វណ្ណា បង្ហើបឱ្យដឹងថា មន្ត្រីពន្ធនាគារតែងប្រាប់ឱ្យប្តីលោកស្រីប្រកាសចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទើបដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំ ប៉ុន្តែបើសិនប្តីលោកស្រីគ្រាន់តែសេរសេលិខិតសុំទោសនោះពួកគេនឹងមិនទទួលយកទៅពិនិត្យនោះឡើយ។ យ៉ាងណាប្ដីលោកស្រីនៅតែរក្សាជំហរមិនចុះចូលដើម្បីបានទទួលបានសេរីភាពឡើយ ព្រោះប្ដីលោកស្រីបញ្ជាក់ថា ការចុះញ៉មចំពោះអ្នករំលោភច្បាប់ និងចាប់មនុស្សអត់មានកំហុសដាក់គុកតាមតែអំពើចិត្តនឹងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរនឹងនៅតែរងអំពើអយុត្តិធម៌។
លោកស្រី សុ វណ្ណា៖ «គេឱ្យគាត់ចុះចូលបានគេដោះលែងគាត់ គាត់ថា បើគាត់ចង់ចុះចូលមិនបាច់ចាំជាប់ដល់រាល់ថ្ងៃហ្នឹងទេ គាត់ធ្វើដើម្បីជាតិ តស៊ូតាំងពីនៅកម្ពុជាក្រោមមកមិនអាចចុះចូលបានទេ រាល់ថ្ងៃខ្ញុំអាណិតប្តីណាស់មិនដឹងធ្វើម៉េចទេ គាត់អត់បានប្រព្រឹត្តកំហុសគ្រាន់តែរឿងនយោបាយចាប់មនុស្សស្លូតត្រង់ខ្ញុំតូចចិត្តណាស់»។
ប្រតិកម្មរបស់គ្រួសារសកម្មជនបក្សភ្លើងទៀនដូច្នេះ បន្ទាប់ពីមួយរយៈចុងក្រោយនេះ តុលាការបានដោះលែងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងជាហូរហែ ក្រោយពេលពួកគេសរសេរលិខិតវាយប្រហារលើថ្នាក់ ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេស ជាពិសេសប្រកាសចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដើម្បីជាថ្នូរទទួលបានសេរីភាពឡើងវិញ។
ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍សង្គម និងអ្នកនយោបាយ មើលឃើញថា ក្រៅពីការលួងលោម ទិញទឹកចិត្ត ផ្តល់តួនាទី មុខតំណែង ឋានៈ និងបុណ្យសក្តិនោះ រដ្ឋាភិបាលកំពុងប្រើប្រាស់គុកច្រវាក់ និងការលើកលែងទោសធ្វើជាមធ្យោបាយ ដើម្បីបង្ខំ និងកែប្រែផ្នត់គំនិតមនុស្សដែលមានទំនោរប្រឆាំងឱ្យងាកមកគាំទ្រគណបក្សប្រកាន់អំណាចវិញ។ ប៉ុន្តែពួកគេថា ការណ៍ដែលសកម្មជនបក្សប្រឆាំងសុំទោស ឬចុះចូល ដោយសារតែពួកគេរងសម្ពាធ ឬការគំរាមកំហែងដែលពួកគេត្រូវបង្ខំចិត្តទទួលកំហុសទាំងខ្លួនមិនបានប្រព្រឹត្តជាថ្នូរនឹងសេរីភាព និងសុវត្ថិភាពគ្រួសារតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកអ្នកច្បាប់ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរិះគន់ថា ការចាប់ខ្លួននិងដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយកន្លងមក គឺធ្វើឡើងក្រោមរូបភាពនយោបាយ ដែលបង្ហាញថាប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ស្ថិតនៅក្រោមខ្សែញាក់របស់អ្នកនយោបាយកាន់អំណាច។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌លោក កើត រិទ្ធ និងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា ដើម្បីឆ្លើយតបរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា សកម្មភាពរបស់សកម្មជននយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថានកន្លងមកគឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបទដ្ឋានអន្តរជាតិ។ លោកបន្តថា ការយកប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីចោទប្រកាន់ចាប់ខ្លួនអ្នកដែលអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពដាក់ក្នុងពន្ធនាគារមិនមែនជាការអនុវត្តច្បាប់នោះទេ ។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះបញ្ជាក់ថា ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌គឺធានាសិទ្ធិស្មើគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់ ប៉ុន្តែតុលាការដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំជាអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងមួយក្រុមដែលប្រកាសចុះចូល ហើយបន្តឃុំខ្លួនអ្នកមិនព្រមចុះចូលគឺជាការអនុវត្តច្បាប់មិនត្រឹមត្រូវ។
លោក អំ សំអាត៖ «ការបង្ខិតបង្ខំឱ្យចូលគណបក្សនយោបាយនេះ ឬបង្ខំឱ្យឈប់ពីគណបក្សនយោបាយនោះឱ្យបម្រើគណបក្សនយោបាយនេះដោយមានលក្ខខណ្ឌ អាហ្នឹងវាផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយរំលោភបំពានលើសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋទៅវិញទេ យើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅតែទទូចសូមឱ្យរដ្ឋាភិបាលថ្មី និងតុលាការពិនិត្យនិងពិចារណាក្នុងការដោះលែងសកម្មជនដែលគ្រាន់តែបំពេញនូវសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួន»។
គិតត្រឹមខែតុលា មានសកម្មជននយោបាយ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សហជីព និងដីធ្លី ប្រមាណ៤០នាក់កំពុងជាប់ឃុំ។ តុលាការបានចោទប្រកាន់ពួកគេដូចៗគ្នាពីបទរួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមជាដើម ដែលសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សចោទថា ជាឃុំខ្លួនមិនត្រឹមត្រូវ ហើយតែងទទូចឲ្យមានការដោះលែងពួកគេ។
អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្ស និងក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗតែងតែជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំក្រោមហេតុផលនយោបាយ ដើម្បីបង្ហាញពីឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការស្តារប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅមិនទាន់បង្ហាញជំហរដោះស្រាយបញ្ហាសំខាន់ៗ ដូចជា វិបត្តិនយោបាយ បញ្ហាប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកជិត ៣ខែមកនេះ មានសកម្មជននយោបាយយ៉ាងហោច១០នាក់ត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ហើយអ្នកខ្លះត្រូវបង្ខំរត់គេចខ្លួនពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅជ្រកកោននៅប្រទេសជិតខាង ។ បញ្ហានេះធ្វើឱ្យសាធារណជនចាប់ផ្ដើមរិះគន់ថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលដឹកនាំដោយ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនខុសពីឪពុករបស់លោកគឺ លោក ហ៊ុន សែន ប៉ុន្មានដែរ ពោលគឺយកប្រព័ន្ធតុលាការធ្វើជាអាវុធដើម្បីគំរាមកំហែង និងបង្ក្រាបលើសំឡេងប្រឆាំង។ ទោះជាយ៉ាងណា ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សថា វាមិនទាន់យឺតពេលនៅឡើយទេ សម្រាប់ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ចាប់ប្រើប្រាស់តំណែង និងអំណាចរបស់លោកឱ្យបានត្រឹមត្រូវប្រកបដោយទសពិធរាជធម៌ដើម្បីប្រជាជាតិខ្មែរទាំងអស់គ្នា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។