ពលរដ្ឋនៅខេត្តបាត់ដំបង ចោទអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានថា ផ្ដល់ប័ណ្ណក្រីក្រ (ប័ណ្ណសមធម៌) និងមិនអាចបើកប្រាក់ឧបត្ថម្ភពីរដ្ឋាភិបាលជូនពួកគាត់រយៈពេល ៥ខែមកហើយ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលយល់ថា រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរពិនិត្យ និងស្រាវជ្រាវ ហើយដោះស្រាយបញ្ហានេះ ជូនពលរដ្ឋដោយតម្លាភាព និងផ្ដន្ទាទោសលើមន្ត្រីទាំងឡាយដែលកេងប្រវ័ញ្ចពលរដ្ឋក្រីក្រ។
ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅស្រុកកោះក្រឡ ខេត្តបាត់ដំបង សោកស្ដាយចំពោះអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដែលមិនបើកប្រាក់សមធម៌ជូនដល់ពួកគាត់។ ពួកគាត់ថា ក្រោយបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ពួកគាត់តែងទៅសាលាឃុំរាល់ខែ ដើម្បីសួរនាំទាក់ទងពីការ ដែលមិនអាចដកប្រាក់ពីបញ្ជីពលរដ្ឋក្រីក្រ ប៉ុន្តែមន្ត្រីឃុំ ជំរុញឱ្យទៅសួរថ្នាក់លើ ហើយថ្នាក់លើបានឱ្យពលរដ្ឋមកសួរឃុំទៅវិញ។
ពលរដ្ឋក្រីក្ររស់នៅឃុំដូនបា ស្រុកក្រឡ លោកស្រី វ៉ៃ មុំ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី៧ វិច្ឆិកា ថា លោកស្រីមិនបានបើកប្រាក់សមធម៌ (ប័ណ្ណក្រីក្រ) របស់រដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ឱ្យរយៈពេលជិត ៦ខែហើយ។ លោកស្រីថា ក្រោយពីការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ លោកស្រីតែងត្រូវបានរើសអើងពីអាជ្ញាធរដោយសារតែលោកស្រី មិនចូលជាសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ លោកស្រីបន្តថា ក្រោយពីរងចាំអាជ្ញាធរឃុំគ្មានដំណោះស្រាយ លោកស្រីក៏សម្រេចចិត្តទាក់ទងសួរនាំទៅ ខាងសាលាខេត្តបាត់ដំបង ប៉ុន្តែខាងមន្ត្រីខេត្តក៏អោយលោកស្រីត្រឡប់ទៅសួរខាងឃុំវិញ។ លោកស្រី វ៉ៃ មុំ បន្ថែមថា ទោះមានការបញ្ជាក់ពីខេត្តក្ដី ក៏រដ្ឋបាលឃុំដូនបា នៅតែមិនព្រមធ្វើប័ណ្ណក្រីក្រឱ្យអ្នកស្រីនោះទេ ហើយអាជ្ញាធរថែមទាំង បានស្ដីបន្ទោសអ្នកស្រីថា គ្រាន់តែរឿងប៉ុនហ្នឹងចាំដល់ថ្នាក់ខេត្តដែរ។ អ្នកស្រី វ៉ៃ មុំ ចាត់ទុកទង្វើរបស់អាជ្ញាធរថា ជាការរើសអើងពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានគ្រប់គ្រង និងធ្វើការគ្មានការទំនួលខុសត្រូវ។ លោកស្រីសំណូមពរដល់រដ្ឋាភិបាលអោយមានការត្រួតពិនិត្យពីភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងឃុំដូនបាពាក់ព័ន្ធប័ណ្ណសមធម៌ ឬប័ណ្ណក្រីក្រ៖
«គាត់ថា ប័ណ្ណហ្នឹង បើគាត់ធ្វើឱ្យខ្ញុំ ហើយខ្ញុំបាត់រយៈពេល ៥ខែមកហើយ អា ៥ខែហ្នឹង បើកអត់បានទេ បើបាន បានតែអាថ្មី។ ខ្ញុំអត់យកទេ ព្រោះអីខ្ញុំបាត់ ៥ខែហើយ ព្រោះអីលុយហ្នឹងក៏វាច្រើនដែរ បាត់ ៥ខែ ខ្ញុំត្រូវការយកអាប័ណ្ណចាស់ ដល់ពេលគេថាអត់បានទេ បើធ្វើៗ បានតែអាប័ណ្ណថ្មី។ ខ្ញុំថា ចុះហេតុអ្វីបើកឥឡូវនេះបាន ហេតុអ្វី ៥ខែកន្លងមក ហេតុអ្វីបើកមិនបាន ដល់ហើយគាត់ថា អត់បានទេ ហើយក៏បន្ទោសខ្ញុំ ហេតុអ្វីចាំបាច់សួរដល់ហ្នឹងធ្វើអ្វី?អ៊ីចឹងដល់ពេលខ្ញុំនិយាយថា ហេតុអ្វីបានបាត់របស់ខ្ញុំ បើអ្នកឯងធ្វើការនឹងដៃឆ្លើយថាមិនដឹងនោះ ហើយគេនោះ គេខាងលើក៏គេឆ្លើយថាអត់ដឹងដែរ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ពលរដ្ឋក្រីក្ររស់នៅឃុំដូនបា ស្រុកកោះក្រឡ លោក ផុន ម៉ៅ លើកឡើងថា កាលពីមុនការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានប្រាប់លោកថា បោះឆ្នោតជូនគណបក្សកាន់អំណាចទៅ អាជ្ញាធរនឹងធ្វើប័ណ្ណក្រីក្រជូនលោក។ លោកថា ក្រោយការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់លោកមិនអាចដកប្រាក់សមធម៌បានឡើយ ហើយលោកបានទាក់ទងទៅអាជ្ញាធរឃុំដែរ ប៉ុន្តែគ្មានដំណោះស្រាយអ្វីឡើយ៖
«មុនបោះឆ្នោត គេគំរាមខ្ញុំថា បើបោះ បោះឱ្យគេទៅ កុំឱ្យបោះឱ្យអ្នកណា បើមិនបោះអោយគេ តែគេឈ្នះគេដកប័ណ្ណក្រីក្រ ហើយនឹងគេដកដី ដល់ពេលបោះឆ្នោតរួច គេកាត់ខ្ញុំមែន។ អ៊ីចឹងដល់កាត់រួចខ្ញុំខែទី១ ខ្ញុំនៅទៅសួរ ទៅសួរគេថាអត់ដឹងទេ ខ្ញុំអត់ដឹងដែរ។ ដល់ខ្ញុំឡើងទៅគ្រប់៥ខែ គេថា គួរតែដឹងខ្លួនហើយ យើងម៉េចបានគេកាត់?អ៊ីចឹងបានន័យថា គេរើសអើងខ្ញុំហើយ គេថា ដល់សួរគេទៅគេថាអត់ដឹងទេ មេលើកាត់ ដល់ខ្ញុំទៅដល់ខេត្តថាអត់ដឹងផង ឱ្យឃុំបើកលុយអោយគេវិញ អ៊ីចឹងពន្យារពេលមក ២ខែទៀត ហើយអត់បើកឱ្យខ្ញុំ»។
កន្លងមក ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រស្ទើរតែទូទាំងប្រទេស តែងតែលើកឡើងថា អាជ្ញាធរធ្វើប័ណ្ណក្រីក្រជូនពលរដ្ឋ គ្មានតម្លាភាព និងនិយមបក្សពួក។ ពលរដ្ឋមើលឃើញ ថាអាជ្ញាធរនៅតាមឃុំសង្កាត់មួយចំនួនប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយក្នុងការធ្វើប័ណ្ណក្រីក្រ (សមធម៌)។ ពួកគាត់ស្នើដល់រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរពិនិត្យ និងរកយន្តការដោះស្រាយបញ្ហានេះប្រកបដោយតម្លាភាព ដើម្បីអោយពលរដ្ឋក្រីក្រពិតប្រាកដទទួលបានឧបត្ថម្ភពីរដ្ឋាភិបាលយកមកដោះស្រាយជីវភាព។
ទាក់ទងរឿងនេះ មេឃុំដូនបា លោក ចិន សំអន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា លោកកំពុងដោះស្រាយជូនពលរដ្ឋ ហើយលោកថាបញ្ហានេះ មិនមែនកើតឡើងតែភូមិឆករកាឡើយ។ លោកបន្តថា ការដោះស្រាយបញ្ហានេះអាចប្រើរយៈពេល ១ឆ្នាំ ទើបអាចបើកប្រាក់វិញបាន។
«យើងមិនដឹងថាយ៉ាងម៉េចទេ ប៉ុន្តែយើងកំពុងតែធ្វើការដោះស្រាយជូនគាត់ មិនមែនមានតែគាត់ទេ ការបាត់លេខកូដ ការបាត់លុយបាត់កាក់ហ្នឹងច្រើនណាស់ តវ៉ាបានបន្តៗ ហើយ អ្នកខ្លះដល់ ១ឆ្នាំ អ្នកខ្លះដល់ ៣ខែអ៊ីចឹងទៅណា។ អាហ្នឹងផែនការហិរញ្ញវត្ថុ ឬក៏ក្រសួងពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងហ្នឹង ធ្វើយ៉ាងម៉េចយ៉ាងម៉ាអាហ្នឹងខ្ញុំអត់ដឹងក្នុងរឿងហ្នឹងទេ។ ការបាត់ការបង់អាហ្នឹង ខ្ញុំអត់មានទទួលដឹងជាអ្វីទេ ប៉ុន្តែយើងនឹងធ្វើការដោះស្រាយជូនគាត់ត្រូវតែបាន»។
ជុំវិញរឿងនេះមន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ខេត្តបាត់ដំបង លោក យិន ម៉េងលី លើកឡើងថាប័ណ្ណសមធម៌ជាគោលការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាល ជាថវិការបស់រដ្ឋ មិនជារបស់គណបក្សនយោបាយឡើយ។ លោកបន្តថា ប្រសិនជារបស់គណបក្សនយោបាយ គឺគេបែងចែកទៅតាមសាខាគណបក្ស មិនមែនបែងចែកទៅតាមរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ឡើយ។ លោកថា អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្តបានដឹងបញ្ហានេះហើយ គួរតែពិនិត្យ និងរកមូលហេតុអោយច្បាស់ថា ប្រាក់ ៥ខែ ដែលបាត់បង់នោះ នៅត្រឹមណា និងទៅអ្នកណា។ លោក យិន ម៉េងលី បញ្ជាក់ថា បើគ្មានវិធានការផ្លូវច្បាប់ ចំពោះអ្នកប្រព្រឹត្តខុស នោះបញ្ហាដដែលនឹងកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ទៀត៖
«ប្រសិនបើរឿងហ្នឹងវាជាការពិតអ៊ីចឹង វាមានចូលរឿងមួយទៀត គឺអំពើពុករលួយនៅក្នុងហ្នឹង។ ទី១ វាជាការរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ ដោយសារតែគាត់មាននិន្នាការគណបក្សផ្សេង។ ទី២ ការបាត់ ៥ខែ ដែលគាត់កំពុងតែទាមទារឱ្យបានមកវិញហ្នឹង វាជាអំពើពុករលួយ យើងត្រូវតែចំណាត់ការតាមផ្លូវច្បាប់ អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្តលោកត្រូវតែមានវិធានការ។ ប្រសិនបើយើងគ្រាន់តែថា អោយបើកប័ណ្ណសមធម៌ដំណើរការឡើងវិញ ហើយយើងមិនមានចំណាត់ការអ្វី ដោយសារតែអ្នកនោះជាគ្នីគ្នាយើង ជាបក្សពួកយើង បញ្ហានេះ វានឹងកើតឡើងទៀត នៅតាមបណ្ដាឃុំស្រុកផ្សេងទៀត»។
កន្លងមកអគ្គនាយកផែនការកាលពីខែតុលា អោយដឹងថា គ្រួសារក្រីក្រ ដែលមានប័ណ្ណសមធម៌ ឬប័ណ្ណក្រីក្រត្រូវបានវាយតម្លៃដោយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានរៀងរាល់បីខែម្ដង ដើម្បីមើលថា តើពួកគេនៅមានសិទ្ធិទទួលបានកម្មវិធីផ្ដល់ប័ណ្ណសមធម៌ឬទេ។ ប៉ុន្តែចំនួនគ្រួសារដែលសមស្របតាមលក្ខខណ្ឌតម្រូវកំពុងកើនឡើងចំនួនជាង ៧០ម៉ឺនគ្រួសារ (៧១០.០០០) ស្មើនឹងជិត ៣លាននាក់ (២,៨លាន) នៅទូទាំងប្រទេស ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់សុខុមាលភាពសង្គមចំនួនជាង ៨រយលានដុល្លារ(៨០០.០០០.០០០$) ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនាឆ្នាំ២០២០។
ប្រជាពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិលទទូចដល់រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរពិចារណាឡើងវិញ ត្រួតពិនិត្យទៅលើភាពមិនប្រក្រតីក្នុងការផ្ដល់ប័ណ្ណក្រីក្រ នៅតាមមូលដ្ឋាន ដើម្បីអោយពលរដ្ឋក្រីក្រពិតប្រាកដទទួលបានការជួយសង្គ្រោះពីរដ្ឋាភិបាល និងចាត់វិធានការដល់មន្ត្រីខិលខូចនៅតាមមូលដ្ឋានឱ្យបានធ្ងន់ធ្ងរទៅច្បាប់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។