សាច់ញាតិកញ្ញា សេង ធារី ស្នើឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លើករឿងឃុំខ្លួនកញ្ញា ទៅជជែកទល់មុខលោក ហ៊ុន សែន និងចង់ឱ្យដាក់បញ្ចូលករណីឃុំខ្លួនសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ ស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ពិសេសមួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលអាចឈានទៅដាក់ទណ្ឌកម្មលើបុគ្គលណា ដែលឃុំខ្លួនពលរដ្ឋអាមេរិកាំងនៅក្រៅប្រទេសដោយខុសច្បាប់។ អ្នកវិភាគគាំទ្រចំពោះការស្នើរបស់សាច់ញាតិកញ្ញា សេង ធារី ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មលើលោក ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីរបស់លោក។
បងប្រុសកញ្ញា សេង ធារី អ្នកជំនាញច្បាប់ និងជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស ចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ចាត់វិធានការបន្ថែមក្នុងការជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងប្អូនស្រីរបស់លោកឱ្យមានសេរីភាពវិញ។
បងប្រុសកញ្ញា សេង ធារី គឺលោក សេង ម៉ារឌី លើកឡើងតាមរយៈសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃទី១៣កក្កដា ដោយស្នើឱ្យរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកលោក អេនថូនី ប៊្លីនខេន (Antony Blinken) លើកយកករណីឃុំខ្លួនប្អូនស្រីរបស់លោក ទៅជជែកទល់មុខលោក ហ៊ុន សែន នៅឯកិច្ចប្រជុំអាស៊ានខាងមុខនេះ ដែលរៀបចំធ្វើឡើងនៅក្នុងទីក្រុងហ្សាកាតា ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ លើសពីនេះ លោកស្នើឱ្យក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកឈប់ពន្យារពេល ក្នុងការបញ្ជូនសំណុំរឿងកញ្ញា សេង ធារី ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ស្ដីពីការចាប់ឃុំខ្លួនពលរដ្ឋអាមេរិកាំងខុសច្បាប់នៅក្រៅប្រទេស ឬហៅថា ច្បាប់ ឡឺវីនសុន (Levinson Act) ដែលត្រូវផ្ទេរសំណុំរឿងឃុំខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី ទៅឱ្យបេសកជនប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកស្ដីពីកិច្ចការចំណាប់ខ្មាំង ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ។
ច្បាប់ ឡឺវីនសុន ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីជួយពលរដ្ឋអាមេរិកាំង ដែលត្រូវបានគេចាប់ធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំង ឬឃុំខ្លួនដោយខុសច្បាប់នៅក្រៅប្រទេស។ សហរដ្ឋអាមេរិកអាចប្រើច្បាប់នេះ ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មដោយហាមឃាត់ចូលទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ឬបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិបុគ្គល ដែលទទួលខុសត្រូវលើការឃុំខ្លួនពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនដោយខុសច្បាប់។
នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដដែល លោក សេង ម៉ារឌី បង្ហាញការខកចិត្តចំពោះការលើកឡើងរបស់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកលោក ម៉ាត់ហ្ស៊ូ មីលើ (Matthew Miller) ដោយសារក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក បន្តពន្យារពេល ក្នុងការចាត់ទុកករណីឃុំខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី អ្នកទោសនយោបាយខ្មែរអាមេរិកាំង ជាការឃុំខ្លួនខុសច្បាប់ ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ ឡឺវីនសុន។ លោកបន្តថា ការពន្យារពេលនេះ ជាការមិនយល់ពីអារម្មណ៍ឈឺចាប់ដ៏ធំធេងរបស់ក្រុមគ្រួសារកញ្ញា សេង ធារី។
ជុំវិញការលើកឡើងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទាន់ទទួលបានការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅក្រុងភ្នំពេញ អ្នកស្រី ស្តេហ្វានី អាហ្សាត (Stephanie Arzate) តាមសារអេឡិចត្រូនិកនៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី១៥ កក្កដា នេះ។
កញ្ញា សេង ធារី ជាមេធាវីខាងសិទ្ធិមនុស្សដ៏ឆ្នើមម្នាក់ ដែលត្រូវបានសាច់ញាតិ រួមទាំងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ចាត់ទុកជាអ្នកតស៊ូដោយមិនខ្លាចញញើតអស់ជាច្រើនឆ្នាំ ក្នុងការលើកកម្ពស់សិទ្ធិសេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
សមត្ថកិច្ចក្រុងភ្នំពេញ បានចាប់ខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ នៅខាងមុខតុលាការក្រុងភ្នំពេញ ក្រោយមកតុលាការប្រកាសសាលក្រមកាត់ទោសឲ្យកញ្ញាជាប់គុក៦ឆ្នាំ ពីបទចោទរួមគំនិតក្បត់ក្នុងសំណុំរឿងវិលចូលស្រុករបស់លោក សម រង្ស៊ី កាលពីឆ្នាំ២០១៩។ មួយថ្ងៃបន្ទាប់មក តុលាការបានបញ្ជូនកញ្ញាទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារដាច់ស្រយាលក្នុងខេត្តព្រះវិហារ រហូតមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្ននេះ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី ក៏មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន និងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន បានទេនៅថ្ងៃទី១៥ កក្កដា នេះ។ ប៉ុន្តែ កន្លងមក លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានប្រកាសជាបន្តបន្ទាប់ថា លោកនឹងមិនដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយណាម្នាក់ ដែលត្រូវបានស្នើសុំឱ្យដោះលែង ឬលើកលែងពីបរទេសឡើយ។ លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងបែបនេះ ជាការឌឺដងទៅក្រុមអង្គទូតប្រទេសអំណាចនានា ដែលតែងបញ្ចេញប្រតិកម្ម និងស្នើឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមការងារអង្គការសហប្រជាជាតិប្រឆាំងនឹងការឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត(The UN Working Group on Arbitrary Detention) កាលពីថ្ងៃទី១២កក្កដា ទាមទាររដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យដោះលែងកញ្ញា សេង ធារី ជាបន្ទាន់ និងគ្មានលក្ខខ័ណ្ឌ។ ស្ថាប័នអន្តរជាតិកំពូលមួយនេះ ចាត់ទុក ការឃុំខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី ជាការបំពានច្បាប់អន្តរជាតិ និងជាការរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ម៉ាត់ហ្ស៊ូ មីលើ (Matthew Miller)វិញ លោកថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃនោះដែរថា សហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែបន្តតាមដានការឃុំខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី យ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក៏ធ្លាប់ស្នើឱ្យដោះលែងកញ្ញា សេង ធារី និងអ្នកទោសនយោបាយផ្សេងទៀតជាបន្ទាន់ នៅពេលជួបជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រួមទាំងក្នុងកិច្ចពិភាក្សាជាលក្ខណៈបុគ្គល។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកវិភាគនយោបាយលោក គឹម សុខ គាំទ្រឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកប្រើប្រាស់ច្បាប់ពិសេស ក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដោយលោកចាត់ទុក ការឃុំខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី ជារឿងធ្ងន់ធ្ងរពេក ពីព្រោះ វាកំពុងបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងធ្វើទារុណកម្មលើសេរីភាពនិងសិទ្ធិមនុស្សជាសកលតែម្ដង មិនមែនគ្រាន់តែធ្វើទារុណកម្មផ្លូវកាយនិងផ្លូវចិត្តកញ្ញា សេង ធារី ដែលជាអ្នកតស៊ូដើម្បីសេរីភាព និងយុត្តិធម៌សង្គមឡើយ។
លោក គឹម សុខ៖«ហើយករណីរបស់គាត់(កញ្ញា សេង ធារី)រហូតទៅដល់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ចូ បៃដិន ជួបផ្ទាល់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើអន្តរាគមន៍ទៅទៀត នៅតែលោក ហ៊ុន សែន ព្រហើន ផ្ដល់ចម្លើយអវិជ្ជមានម្ដងហើយម្ដងទៀត ហើយថែមទាំងឌឺដងទៅទៀតរហូតមកដល់ពេលនេះ។ ឥរិយាបថបែបនេះរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺជាការប្រមាថលើសហរដ្ឋអាមេរិកច្បាស់ពេក ដែលខ្ញុំគិតថា សហរដ្ឋអាមេរិក មិនព្រលែងនោះទេ»។
ករណីផ្ដន្ទាទោស និងចាប់ឃុំខ្លួនកញ្ញា សេង ធារី នេះ ត្រូវបានសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកចាត់ទុកថា ជាឧទាហរណ៍មួយនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ប្រព្រឹត្តដោយរបបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ សមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកទាំងពីរគណបក្សទាំងនៅក្នុងសភាជាន់ទាប និងជាន់ខ្ពស់ កាលពីថ្ងៃទី១៤ កក្កដា បាននាំគ្នាដាក់ស្នើឡើងវិញនូវច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា (Cambodia Democracy and Human Rights Act) ដើម្បីជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ទទួលខុសត្រូវរាល់ទង្វើរំលោភបំពាន និងអំពើពុករលួយ ដែលនាំឱ្យអន្តរាយដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ខណៈលោក ហ៊ុន សែន និងបក្ខពួក នៅតែបន្តវាយបង្ក្រាបឥតស្រាកស្រាន្តលើសិទ្ធិមនុស្ស ស្ថាប័នប្រជាធិបតេយ្យ និងគណបក្សប្រឆាំង។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកមកពីរដ្ឋអ៊ីលីណយ (Illinois) លោក ឌីក ឌើបិន (Dick Durbin)មានប្រសាសន៍ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ថា ការដាក់ស្នើច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាជាមួយនឹងទណ្ឌកម្មជាក់លាក់នេះ ជាការបញ្ជូនសារយ៉ាងច្បាស់ថា ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកមានជំហរប្រឆាំងនឹងទង្វើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងឈរនៅខាងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជានិច្ច៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។