មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអះអាងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ពួកគាត់នៅតែបន្តតស៊ូមតិលើឆាកអន្តរជាតិ ដើម្បីដាក់សម្ពាធឲ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ផ្តល់នីតិសម្បទាឲ្យគណបក្សនេះ អាចបើកដំណើរការឡើងវិញបាន។
ការតស៊ូមតិលើឆាកអន្តរជាតិ ដើម្បីឲ្យគណបក្សប្រឆាំង ដែលមានពលរដ្ឋបោះឆ្នោតគាំទ្រពាក់កណ្តាលប្រទេស បើកដំណើរការឡើងវិញនេះ ត្រូវបានមន្រ្តីនិងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បន្តធ្វើអស់រយៈពេលជាងបួនឆ្នាំមកហើយ។
បើតាមប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមេសាថា បេសកកម្មនេះ គឺគ្មានអ្វីប្រែប្រួលនោះទេ គឺពួកគាត់នៅតែបន្តទាមទារបក្សនេះមកវិញឲ្យខាងតែបាន៖ «យើងនៅតែទាមទាររបបលោក ហ៊ុន សែន នៅទីក្រុងភ្នំពេញ បើផ្លូវឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដំណើរការឡើវិញ ពីព្រោះការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ រម្លាយលើក្រដាសមែន តែរម្លាយយ៉ាងខុសច្បាប់ ហើយវាផ្ទុយពីឆន្ទៈប្រជារាស្រ្តពាក់កណ្តាលនគរដែលគាំទ្រសង្គ្រោះជាតិ។ រម្លាយសង្គ្រោះជាតិ ដូចជារម្លាយឆន្ទៈប្រជារាស្រ្តអ៊ីចឹង! មិនអាចធ្វើអ៊ីចឹងបានទេ! ផ្ទុយស្រឡះពីគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ដូច្នេះ អ្វីដែលយើងទាមទារពីដើមទីមក គឺយើងនៅតែទាមទារដដែល»។
កន្លងមកសហគមន៍អន្តរជាតិ មានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបផង បានចូលរួមក្នុងការទាមទារនេះដែរ ដោយប្រទេសទាំងនេះ បានដាក់ទណ្ឌកម្មមន្រ្តី និងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ជាហូរហែ។
សហភាពអឺរ៉ុប បានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០% ពីកម្ពុជា។ រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក កាត់ផ្តាច់ជំនួយទាំងអស់ ដែលធ្លាប់ផ្តល់ដល់កម្ពុជា លើកលែងតែជំនួសមនុស្សធម៌។ រដ្ឋសភាអាមេរិកបានអនុម័តច្បាប់ ដើម្បីដាក់សម្ពាធឲ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ក្នុងសប្តាហ៍នេះ លោក សម រង្ស៊ី ថា លោក និងមន្រ្តីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយចំនួនទៀត នឹងធ្វើដំណើរទៅទីក្រុងប្រ៊ុចសែល (Brussels) ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក (Belgium) ដើម្បីជួបមន្រ្តីសហភាពអឺរ៉ុប រឿងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនេះ។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ឲ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីដឹងកាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមេសាដែរថា អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេស កំពុងរៀបចំគម្រោងធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងវត្តមានលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលគ្រោងនឹងមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិក នៅដើមខែឧសភា។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា បាតុកម្មនោះ គឺដើម្បីផ្ញើសារដល់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឲ្យដោះស្រាយរឿងផ្តល់នីតិសម្បទារដល់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនេះផងដែរ។
ចំពោះបរិយាកាសនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសឯណោះវិញ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីការអភិបាលសង្គម និងនយោបាយ លោកបណ្ឌិត សេង សារី យល់ថា វាជារឿងស្មុគស្មាញធំមួយ សម្រាប់មន្រ្តីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមូលដ្ឋាន ក្នុងការតស៊ូទាមទារឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញ។
លោកបណ្ឌិត សេង សារី ថា បញ្ហាលំបាកនោះ គឺតុលាការមិនទាន់សម្រេចរឿងក្តីលោក កឹម សុខា ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនេះតែម្តង។ បើទោះបីជាលោក សេង សារី ពុំមានសុទិដ្ឋិនិយមថាលោក ហ៊ុន សែន នឹងឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបើកដំណើរការឡើងវិញក៏ដោយ ក៏លោកលើកទឹកចិត្តឲ្យមេដឹកនាំគណបក្សសង្រ្គោះជាតិទាំងពីររូប បន្តទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បើកឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដំណើរការឡើងវិញ។ ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ លោកផ្តល់ជាឱវាទដល់អ្នកគាំទ្របក្សប្រឆាំងនៅមូលដ្ឋាន ជ្រើសរើសជម្រើសថ្មីមួយ ដែលជំនួសគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដើម្បីបើកច្រកឲ្យមានកម្លាំងនយោបាយប្រឆាំងបន្តក្តីសង្ឃឹម និងដង្ហើមតស៊ូនយោបាយនៅមូលដ្ឋាន គឺគាំទ្រគណបក្សភ្លើងទៀន៖ «លោក កឹម សុខា អាចបន្តតស៊ូដើម្បីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិហ្នឹងមកវិញមក! ជាពិសេសជាមួយនឹងលោក សម រង្ស៊ី ហើយចលនានយោបាយថ្មី ចលនាបន្តវេននៃមរតកនយោបាយរបស់លោក សម រង្ស៊ី ហ្នឹងក៏បន្តតស៊ូនៅក្នុងឆាកនយោបាយ។ អាហ្នឹងយើងមើលទៅដូចជាចែកគ្នាលេង ដើម្បីធ្វើយ៉ាងម៉េចឲ្យវាមានតុល្យភាព ហើយបង្ហាញជាពិសេសលោក កឹម សុខា អាចបង្ហាញអំពីការតស៊ូដើម្បីឲ្យបានសង្គ្រោះជាតិមកវិញផង។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ចលនាថ្មីក៏បន្តចូលរួមប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនោះទៅ»។
ការយល់ឃើញរបស់លោក សេង សារី មានភាពស្របគ្នាទៅនឹងទស្សនៈរបស់លោក សម រង្ស៊ី ដែលលោកអះអាថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអត់បាត់បង់តម្លៃទៅណានោះទេ ទោះជានៅទីក្រុងភ្នំពេញ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បិទផ្លូវគណបក្សនេះយ៉ាងណាក្ដី។ លោក សម រង្ស៊ី ជឿជាក់ថា ពលរដ្ឋដែលធ្លាប់បោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតែស្រឡាញ់ និងជឿជាក់លើគណបក្សនេះ។
ប៉ុន្តែលោកថា ជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន ក្នុងការជ្រើសរើសគាំទ្រ និងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាមួយសិន ក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ បើពលរដ្ឋទុកចិត្តនិងជឿជាក់ថា គណបក្សនោះ មានជំហរប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាព យុត្តិធម៌ និងជួយពលរដ្ឋទន់ខ្សោយក្រីក្រ៖ «ចំពោះការតស៊ូនៅលើទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា បើគ្មានជម្រើសអ្វីទេ ពីព្រោះការបោះឆ្នោតនេះជិតមកដល់ហើយ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋលោកគិតទៅលោកថ្លឹងថ្លែងខ្លួនលោកទៅថា មានគណបក្សណា ដែលមានជំហរដូចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ជំហរហ្នឹងអត់មានទោសពៃរ៍អីទេ។ យើងមានជំហរយ៉ាងណា ប្រជារាស្រ្តនឹងគាំទ្រយើងតាមហ្នឹង»។
សហគមន៍អន្តរជាតិខាងប្រទេសលោកសេរី ឈរនៅខាងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរ ក្នុងការទាមទារឲ្យស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែការប្រកាសគាំទ្រគណបក្សនយោបាយថ្មី ជំនួសគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងពេលដែលការតស៊ូទាមទារយកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមកវិញ មិនទាន់បានសម្រេចនៅឡើយបែបនេះ រងការរិះគន់ ថាធ្វើមិនចំគោលដៅ។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក គឹម សុខ ថា អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ត្រូវមានគោលដៅពិតប្រាកដមួយគឺ ទាមទារគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឲ្យខាងតែបាន ព្រោះការទាមទារគណបក្សប្រឆាំងដែលគេរម្លាយទាំងខុសច្បាប់នេះ គឺដើម្បីទាមទាររកយុត្តិធម៌ បើទោះបីជាមិនបាន ១០០ភាគរយ ក៏ត្រូវបានចំណែកណាមួយសមរម្យដែរ។
លោក គឹម សុខ ថា បើការទាមទារនេះ ខុសគោលដៅ នោះវានឹងធ្វើឲ្យកម្លាំងទាមទាររកយុត្តិធម៌នេះចុះខ្សោយ៖ «ប្រសិនបើទៅចូលរួមការបោះឆ្នោត នៅពេលដែលវិបត្តិនយោបាយដ៏ធំ គេប្លន់អំណាចតែម្តង ប្លន់អំណាចពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អត់ទាន់មានដំណោះស្រាយអ្វីទាំងអស់ បែរទៅជាចូលរួមការបោះឆ្នោតដែលគេរៀបចំ។ ដូច្នេះធ្វើឲ្យកម្លាំងនៃការទាមទារដើម្បីយុត្តិធម៌ហ្នឹងកាន់តែរួញទៅ ហើយគឺជាការផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធំធេងណាស់ ធ្វើបែបហ្នឹង»។
លោក គឹម សុខ ថា បើអ្នកនយោបាយធ្វើសកម្មភាពមិនត្រូវទិស នោះមិនត្រឹមតែនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរម្ចាស់ឆ្នោតវង្វេងនោះទេ សូម្បីតែសហគមន៍អន្តរជាតិក៏អាចវង្វេងនោះដែរ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ លោកថា គណបក្សប្រឆាំងបែរជាធ្វើឲ្យអារម្មណ៍របស់លោក ហ៊ុន សែន ធូរស្បើយទៅវិញ។ លោក គឹម សុខ ថា ដើម្បីឲ្យកម្លាំងទាមទារសង្គ្រោះជាតិមកវិញ គឺនៅមូល គឺទាល់តែអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំងនេះ មិនបែកខ្ញែកគ្នា។
ដូចគ្នានេះដែរអ្នកអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមម្នាក់ទៀតយល់ស្របថា ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេស ទាមទារគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឲ្យបើកដំណើរការឡើងវិញបាន គឺទាល់តែកម្លាំងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ មានសំឡេងតែមួយ ពោលគឺ សារនយោបាយឲ្យស្របទៅនឹងសកម្មភាព។
អ្នកជំនាញច្បាប់ និងកិច្ចការអន្តរជាតិកញ្ញា សេង ធារី នៅតែប្រកាន់ជំហរដាច់ខាតថា ដើម្បីទាមទារឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញបាន គឺទាល់តែអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង និងប្រជាពលរដ្ឋដែលស្រឡាញ់ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រើប្រាស់សិទ្ធិតវ៉ា និងធ្វើពហិការការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ ព្រោះការចូលរួមការបោះឆ្នោតនោះ គឺជាការចូលរួមផ្តល់ភាពស្របច្បាប់ដល់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ដែលធ្វើបាបគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតែប៉ុណ្ណោះ៖ «គណបក្ស សង្គ្រោះ ជាតិ នៅ រស់រវើក ពីព្រោះ ប្រជាពលរដ្ឋ អត់ ទាន់ ទទួលស្គាល់ ថា របប ផ្ដាច់ការ អាច រម្លាយ បាន ។ មិន អាច រម្លាយ បាន ពីព្រោះ មិន ស្រប រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។ ឆ្នាំ ២០២២ នេះ ២០២៣ ធ្វើ ពហិការ នីតិវិធី នយោបាយ បោះឆ្នោត កុំ ចុះឈ្មោះ កុំ ធ្វើ ឃោសនា កុំ លើកស្លា ក ហ្នឹងហើយ ដែល អាច ធ្វើឲ្យសង្គ្រោះជាតិ ជា គណបក្ស រស់ ឡើងវិញ »។
ដូចគ្នានេះដែរ សកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមួយរូប ដែលធ្លាប់រស់នៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូងឯណោះ គឺលោក យឹម ស៊ីណន យល់ស្របនិងលើកទឹកចិត្តឲ្យមន្រ្តីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បន្តសកម្មភាពទាមទារឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បើកដំណើរឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែលោកមិនយល់ស្របតាមយុទ្ធសាស្រ្តរបស់លោក សម រង្ស៊ី នោះឡើយ។
អតីតប្រធានចលនាយុវជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រចាំនៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូងលោក យឹម ស៊ីណន ចោទលោក សម រង្ស៊ី និងមន្រ្តីបក្សប្រឆាំងមួយចំនួនទៀត ថាខ្លួនមួយកំពុងតែជិះទូកពីរ ព្រោះធ្វើសកម្មភាពទាមទារឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបើកដំណើរការឡើងវិញ ប៉ុន្តែបែរជាបង្ហាញជំហរគាំទ្រគណបក្សភ្លើងទៀន ឲ្យចូលរួមបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះទៅវិញ៖ «ប៉ុន្តែ បើ គាត់ នៅ ជើង មួយ ជាន់ សង្គ្រោះ ជាតិ ជើង មួយ ជាន់ ភ្លើង ទៀន ខ្ញុំ ឃើញ អនាគត នៃ នយោបាយ របស់ លោក សម រង្ស៊ី នៅតែ មិន មាន ភាព ច្បាស់លាស់ ហើយក៏ មិនបាន ទទួលការ គាំទ្រ ណាមួយ ជាក់លាក់ ពេញលេញ ពី ពលរដ្ឋ នៅ តាម មូលដ្ឋាន ដែរ នោះ ទេ»។
ប៉ុន្តែ លោក សម រង្ស៊ី ថារឿងគណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជារឿងពីរដាច់ពីដោយឡែកគ្នា ព្រោះលោកអះអាងថា ពួកលោកនៅតែស្មោះស្ម័គ្រ និងរក្សាគុណតម្លៃរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដដែល៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។