មន្ត្រីគណបក្សកម្លាំងជាតិ និងសាច់ញាតិថា ជារឿងអយុត្តិធម៌ ដែលសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានផ្ដន្ទាទោសលោក ស៊ុន ចន្ធី ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ២ឆ្នាំ និងដកសិទ្ធិធ្វើនយោបាយជាអចិន្ត្រៃយ៍ ក្នុងសំណុំរឿង «ញុះញង់»។ ពួកគាត់ថា ការផ្ដន្ទាទោសនេះ គឺជារឿងនយោបាយសុទ្ធសាធ ព្រោះថា លោក ស៊ុន ចន្ធី គឺជាមនុស្សស្អាតស្អំ ហើយការនិយាយកន្លងមករបស់លោក ពាក់ព័ន្ធ បញ្ហាចែកប័ណ្ណក្រីក្រដែលថា មានភាពមិនប្រក្រតីនោះ គឺជាការរិះគន់ដើម្បីស្ថាបនា។
ក្រោយជាប់ពន្ធនាគារអស់ជិត១ឆ្នាំ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ បានសម្រេចប្រកាសសាលក្រមផ្ដន្ទាទោស ប្រធានគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក ស៊ុន ចន្ធី ទាំងកំបាំងមុខ ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ២ឆ្នាំ និងដកហូតសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត រួមនឹងពិន័យជាប្រាក់ចំនួន ៤លានរៀល ឬស្មើប្រមាណ ១ពាន់ (១.០០០) ដុល្លារអាមេរិកបង់ឱ្យទៅដើមបណ្ដឹង។ សាច់ញាតិ លោក ស៊ុន ចន្ធី ថា ការសម្រេចនេះ គឺជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ ហើយបង្កប់នូវ ហេតុផលនយោបាយ។
ប្រពន្ធលោក ស៊ុន ចន្ធី គឺលោកស្រី យាន ស្រីយ៉ាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ថា លោកស្រីតក់ស្លុតជាខ្លាំង នៅពេលទទួលបានដំណឹងថា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ផ្ដន្ទាទោសប្ដី ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារពីរឆ្នាំ និងដកហូតសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ ខណៈដែលលោកស្រី កំពុងតែឈឺពោះសម្រាលកូននៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យនៅឡើយ។ លោកស្រីថា ប្ដីលោកស្រី គឺជាមនុស្សស្អាតស្អំ ហើយ ពុំបានប្រព្រឹត្តកំហុសណាមួយ ដូចការចោទប្រកាន់របស់តុលាការនោះទេ។ លោកស្រីទទូចឱ្យតុលាការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ និងដោះលែងប្ដីឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
លោកស្រី យាន ស្រីយ៉ាន៖«បើដាក់គាត់ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារពីរឆ្នាំហើយ ហេតុអ្វីមិនឱ្យគាត់ទៅឈរឈ្មោះក្នុងឆាក់នយោបាយទៀតអ៊ីចឹង?ខ្ញុំអត់ដឹងថាតើតុលាការ គាត់ដើរក្ដី នីតិវិធីនេះយ៉ាងម៉េចទេ គឺវាជារឿងអយុត្តិធម៌ណាស់។ ក្នុងនាមខ្ញុំជាប្រពន្ធ ដែលទទួលបានដំណឹងថ្ងៃនេះហើយ ខ្ញុំអស់សង្ឃឹមខ្លាំងមែនទែន មិនគួរណាតុលាការ សម្រេច និង កាត់ទោសទណ្ឌប្ដីរូបនាងខ្ញុំអ៊ីចឹងទេ»។
រីឯទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិ លោក រ៉ុង ឈុន ដែលបានទៅឃ្លាំមើលនៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញដែរនោះ ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា ការសម្រេចរបស់តុលាការឱ្យលោក ស៊ុន ចន្ធី ចាញ់ក្ដីនេះគឺជារឿង នយោបាយសុទ្ធសាធ ហើយពុំសមហេតុផលនោះឡើយ។ លោកចាត់ទុកសាលក្រមនេះ គឺជាការគំរាមកំហែងស្មារតី ដល់មន្ត្រី គណបក្សប្រឆាំងផ្សេងទៀត។ ប៉ុន្តែ យ៉ាងណា លោកថា មន្ត្រីគណបក្សកម្លាំងជាតិទាំងអស់ នៅតែបន្តរក្សាគោលជំហរទាមទាររកយុត្តិធម៌ ជូនដល់លោក ស៊ុន ចន្ធី ដដែល។
លោក រ៉ុង ឈុន៖«នេះជាការសម្រេចតាមឥទ្ធិពលនយោបាយ ពីព្រោះរឿងកំហុសនេះ មិនមែនជាការអនុវត្តច្បាប់ទេ។ យើងដឹងហើយថា នៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាយើង យើងគួរតែ ត្រូវបានលើកឡើង អ្នកដែលជាប់ឃុំដើម្បីស្ដារមុខស្ដារមាត់ ស្ដារឡើងវិញនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ។ យើងមិនត្រូវដាក់បន្ទុកអ្នកនយោបាយ យើងត្រូវបើក លំហឱ្យមានការប្រកួតប្រជែង ដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន្ទ ដើម្បីបញ្ជាក់បន្ថែម ជុំវិញការសម្រេចនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ដោយហៅទូរស័ព្ទចូលតែគ្មានអ្នកទទួល។
កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា សមត្ថកិច្ចបានចាប់ខ្លួន លោក ស៊ុន ចន្ធី នៅក្នុងអាកាសយានដ្ឋាន អន្តរជាតិភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីលោកវិលត្រឡប់មកពីជួបអ្នកគាំទ្រនៅប្រទេសជប៉ុន។ ការឃាត់ខ្លួននេះ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចោទលោក ស៊ុន ចន្ធី ថា បានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននៅលើបណ្ដាញសង្គម ទម្លាក់កំហុសទៅលើរដ្ឋាភិបាល ពាក់ព័ន្ធការចែកប័ណ្ណក្រីក្រជូនពលរដ្ឋ ដែលមានលក្ខណៈលម្អៀង និងរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ។
មេធាវីការពារក្ដីឱ្យលោក ស៊ុន ចន្ធី គឺលោក ជូង ជូងី ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ក្រោយពីប្រកាសសាលក្រមរួចថា កូនក្ដីរបស់លោកដែលតុលាការ ចោទប្រកាន់ គឺផ្ដោតទៅលើខ្លឹមសារ ដែលលោក ស៊ុន ចន្ធី បាននិយាយកន្លងមកពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រៀបធៀប ពីការអភិវឌ្ឍស្ពានអាកាសរវាងកម្ពុជា និងប្រទេសជប៉ុន និងមួយទៀត គឺការចែកប័ណ្ណក្រីក្រឱ្យពលរដ្ឋ។ លោកបញ្ជាក់ថា ឱ្យលោក ស៊ុន ចន្ធី ចាញ់ក្ដីនេះធ្វើឡើង មិនសមហេតុផលនោះទេ ព្រោះតុលាការគ្មានភស្តុតាងរឹងមាំដើម្បីដាក់បន្ទុកនោះឡើយ។ លោកថា នឹងជជែកជាមួយលោក ស៊ុន ចន្ធី បន្ថែមទៀត ពីការប្ដឹងជំទាស់ទៅសាលាឧទ្ធរណ៍បន្តទៀត។
លោក ជូង ជូងី៖«ខ្ញុំយល់ឃើញថាសេចក្ដីសម្រេចនេះមិនបានផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់លោក ស៊ុន ចន្ធី ទេ ហើយខ្ញុំនឹងជូនដំណឹងដល់ លោក ស៊ុន ចន្ធី ដើម្បី ផ្ដល់ការប្រឹក្សាច្បាប់ ដល់គាត់ពីករណីនេះ។ គាត់មានសិទ្ធិប្ដឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ទៀត ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណា ខ្ញុំនឹងផ្ដល់ប្រឹក្សាច្បាប់ដល់គាត់ បើគាត់ចង់បានយ៉ាងណា ខ្ញុំនឹង បំពេញនីតិវិធីតាមអ្វីដែលគាត់ចង់បាន។ សម្រាប់ខ្ញុំជាមេធាវី យល់ឃើញថា អ្វីដែលលោក ស៊ុន ចន្ធី បាននិយាយនៅប្រទេសជប៉ុនហ្នឹង គឺគាត់មិនមែន ជាកំហុសទេ គឺគាត់ គ្រាន់តែរិះគន់ដើម្បីស្ថាបនា»។
ភ្លាមៗក្រោយការប្រកាសសាលក្រមរបស់តុលាការ ដែលឱ្យប្រធានគណបក្សកម្លាំងជាតិ ចាញ់ក្ដីនេះ នាយកអង្គការតស៊ូមតិសិទ្ធិមនុស្ស និងការងារអាស៊ី (AHRLA) បង្ហោះសារនៅលើបណ្ដាញ សង្គមអ៊ិច (X) លោក ហ្វីល រ៉ូប៉ឺតសុន (Phil Robertson) បានបង្ហោះសារនៅលើបណ្ដាញសង្គម អិច នៅថ្ងៃដដែលនេះថា ការគាបសង្កត់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមកលើក្រុមគណបក្សប្រឆាំង នៅពេលឥឡូវនេះ មានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធដែលកំពុងរីករាលដាល ហើយ លោកថា កម្ពុជាបានយកគំនិត «លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ» គឺជាការលេងសើចទាំងស្រុង។
ទាក់ទិនរឿងនេះ នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត យល់ឃើញថា ការសម្រេចផ្ដន្ទាទោសឱ្យ លោក ស៊ុន ចន្ធី ជាប់ពន្ធនាគារ និងដកហូតសិទ្ធិធ្វើនយោបាយនេះ កម្ពុជានឹងទទួលរងការរិះគន់បន្ថែមទៀត ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាការរឹតត្បិត សិទ្ធិសេរីភាព និងសិទ្ធិនយោបាយ ដែលបណ្ដាអង្គការជាតិ និង អន្តរជាតិ តែងតែរិះគន់កន្លងមក។ លោកបន្តថា កម្ពុជាគួរតែ ងាកមកស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពដល់ពលរដ្ឋ និងអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងឱ្យបានពេញលេញឡើងវិញ។
លោក ជូង ជូងី៖«ការកាត់ទោសលោក ស៊ុន ចន្ធីនេះ វាអាចមានការរិះគន់បន្ថែមទៀត ព្រោះកន្លងមកការចាប់ខ្លួន សកម្មជននយោបាយ សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនសហជីព និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស មានបញ្ហាចម្រូងចម្រាស ក្នុងការបកស្រាយរបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងតុលាការ លើកឡើងថាជាការអនុវត្តច្បាប់ មិនមែនជាការរំលោភសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ប៉ុន្តែសហគមន៍អន្តរជាតិថា ជាការរឹតត្បិត លំហសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន និងរឹតត្បិតលំហសេរីភាពនយោបាយជាដើម»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហានយោបាយ និងសង្គមបារម្ភថា ការផ្ដន្ទាទោស ប្រធានគណបក្សកម្លាំងជាតិឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ២ឆ្នាំ និងដកហូតសិទ្ធិធ្វើ នយោបាយនេះ គឺកម្ពុជាកំពុងតែ វាយកម្ទេចប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យឱ្យដាំក្បាលចុះ ខណៈដែលអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ កំពុងតែទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រកូល«ហ៊ុន» ស្ដារប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ និងដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ដើម្បីបញ្ចៀសការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធបន្ថែមទៀត ពីបណ្ដាប្រទេសលោកសេរី ជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។