សន្និសីទស្តីអំពីកិច្ចអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជាសម្រាប់ថ្ងៃអនាគត កំពុងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទីពីរ នៅក្រុងមែលប៊ន (Melbourne) នៃប្រទេសអូស្ត្រាលី (Australia)។ សន្និសីទខ្មែរពិភពលោក ដែលមានរយៈពេលបីថ្ងៃ មានការចូលរួមពីអ្នកនយោបាយ អ្នកសិក្សា និងអ្នកតាមដាននយោបាយនៅប្រទេសកម្ពុជា ពីប្រទេសអូស្ត្រាលី ប្រទេសបារាំង សហរដ្ឋអាមេរិក និងពីប្រទេសកម្ពុជាផង។
ក្នុងគោលបំណងផ្ដល់អនុសាសន៍ និងចូលរួមវិភាគទានជាគំនិត និងទស្សនៈសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសកម្ពុជា ដល់គណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមកាបោះឆ្នោត នាកក្កដាឆ្នាំ២០១៨ នេះ អ្នកជំនាញកម្ពុជា និងបរទេសមួយចំនួន បានមកប្រជុំគ្នានៅទីក្រុងមែលប៊ន រយៈពេលបីថ្ងៃ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី៣១ ខែមិនា ដល់ថ្ងៃទី២ខែមេសា។ អ្នកដែលចូលរួមក្នុងសន្និសីទនេះ ភាគច្រើនសុទ្ធតែជាអ្នកសិក្សា ឬក៏ជាអ្នកដែលតាមដានស្ថានការណ៍នៅកម្ពុជា មានដូចជា លោកបណ្ឌិត មាស នី អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក អៀ សុផល សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការពិភពលោក លោក ព្រាប កុល ប្រធានអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិកម្ពុជា អ្នកស្រី ធីតា ឃឹះ ប្រធានអង្គការសីលការជាដើម។
ក្រៅពីនេះ សន្និសីទក៏មានកិត្តិយស ដោយបានការចូលរួមពីឥស្សរជនអូស្ត្រាលី ដែលជាស្ថាបនិកនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស គឺអតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលី លោក ហ្គារ៉េត អេវ៉ាន (Gareth Evans)។ លោកសាស្ត្រាចារ្យ ខាល ថាយ័រ (Carl Thayor) ក៏បានមកចូលរួមធ្វើបទបង្ហាញក្នុងឱកាសនេះដែរ។
លោក តាក់ ម៉េងហៀង ដែលជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រ និងជាអ្នករៀបចំសន្និសីទនេះ ម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នករៀបចំដទៃទៀតមានប្រសាសន៍ថា លោករីករាយដោយឃើញសន្និសីទដំណើរការទៅយ៉ាងរលូនក្នុងថ្ងៃទីពីរនេះ៖ «បាទ ! ថ្ងៃនេះជាថ្ងៃទីពីរ ហើយការចូលរួមរបស់វាគ្មិនរបស់យើង ហើយនិងអ្នកមកស្ដាប់ការធ្វើសេចក្ដីអត្ថាធិប្បាយរបស់វាគ្មិនហ្នឹង គឺថា មានទឹកមុខរំភើប ហើយថា នេះគឺជាសន្និសីទ គឺជាការជួបជុំរបស់មេដឹកនាំខ្មែរក្នុងទូទាំងពិភពលោកយើង ដែលអញ្ជើញមកពីប្រទេសផ្សេងៗហ្នឹង ... គឺគាត់នៅតែយកចិត្តទុកដាក់ជាខ្លាំង ហើយយល់ថា នេះ គឺជាកម្មវិធីសន្និសីទមួយ ដែលកំពុងតែរង់ចាំយ៉ាងយូរ គឺជាសន្និសីទមួយដែលធ្វើឡើងនៅចំពេលវេលា មុនពេលការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសកម្ពុជា»។
កិច្ចពិភាក្សាផ្តោតទៅលើបញ្ហាសំខាន់ៗមួយចំនួនសម្រាប់កសាងប្រទេសកម្ពុជា អោយមានការអភិវឌ្ឍជាប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋគ្រប់រូប មានតាំងពីថាតើគួរធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ការកាត់បន្ថយការស្លាប់មកពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរ ការបើកទូលាយនូវសិទ្ធិផ្សព្វផ្សាយ និងសារព័ត៌មានជាដើម។
ពិធីនេះរៀបចំឡើងនៅក្នុងសាលសន្និសីទ នៃសាលាក្រុង ដេនឌឺណុង (Dandenong) ទីដែលជនជាតិខ្មែរអូស្ត្រាលីមួយរូប គឺលោក ជា យូហ៊ន មានតំណែងជាចៅហ្វាយក្រុង។ ដ្បិតតែខ្លួន មានវ័យចំណាស់ និងមានការងារមមាញឹកក្នុងតំណែងជាចៅហ្វាយក្រុងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏លោក ជា យូហ៊ន ឆ្លៀតឱកាសជួយផ្ដួចផ្ដើមអោយមានការជួបជុំនេះឡើង។
លោក ជា យូហ៊ន មានប្រសាសន៍ថា សន្និសីទខ្មែរពិភពលោក នៅទីក្រុងមែលប៊ននេះ គឺជាការជួបជុំនៃពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅក្រៅប្រទេសលើកទីមួយ ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាផ្ដល់ជាអនុសាសន៍ និងគំនិតដល់អ្នកនយោបាយខ្មែរនៅក្នុងប្រទេស។ លោកបន្តថា សន្និសីទរបៀបនេះ នឹងរៀបចំជាបន្តទៅទៀត នៅប្រទេសដទៃមួយចំនួនដែលមានពលរដ្ឋខ្មែររស់នៅច្រើនដូចជានៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅប្រទេសបារាំងជាដើម។
ការរៀបចំជាលើកទីមួយនៅប្រទេសអូស្ត្រាលីនេះ បានផ្ដល់ភាពងាយស្រួល និងឱកាសសម្រាប់ការ ចូលរួមពីសំណាក់លោក ហ្គារ៉េត អេវ៉ាន អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលី និងជាស្ថាបនិកមួយរូបនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ក្រុងប៉ារីស។ អ្វីដែលគួរអោយចាប់អារម្មណ៍ លោក ហ្គារ៉េត អេវ៉ាន មានប្រសាសន៍ថា ការរើបម្រាស់អោយរួចពីរបបផ្ដាច់ការ សំខាន់បំផុត គឺការងើបឡើងពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងស្រុកតែម្ដង។ លោកបញ្ជាក់ថា ការដាក់គំនាបសេដ្ឋកិច្ចពីសំណាក់បរទេសជារឿងមួយ តែកម្លាំងធំបំផុតដែលអាចធ្វើអោយមានការផ្លាស់ប្ដូរបាន គឺជាកម្លាំងងើបតតាំងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯងតែម្ដង៖ «យើងត្រូវតែទទួលភាពប្រាកដនិយម។ ខ្ញុំមិនគិតថាយើងនឹងមានទឹកមន្តពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីមកជួយដោះស្រាយប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ ហើយឧបមាថាមានក៏ដោយចុះ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស ក៏ចែងថា ទាល់តែមានភាគីកម្ពុជាអំពាវនាវ ដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធ មានអង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម ក្នុងការចាត់វិធានការសមរម្យ។ វាមិនមែនជាដំណើរការមួយ ដែលអាចដំណើរការបានដោយខ្លួនឯងបានដែរ។ ដូច្នេះជារួម វាត្រូវតែងាកមករកការដោះស្រាយនយោបាយពីក្នុងប្រទេសវិញដដែល»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ហ្គារ៉េត អេវាន ក៏កត់សំគាល់អំពីជំហររឹងមាំរបស់គណបក្សប្រឆាំងដែរ៖ «ខ្ញុំសូមកោតសរសើរនូវភាពក្លាហានរបស់អ្នកនយោបាយប្រឆាំង។ ទោះបីជាខ្ញុំមិនគាំទ្ររាល់ជំហររបស់បុគ្គលខ្លះក៏ដោយ ក៏ភាពក្លាហាននៃការដឹកនាំនយោបាយប្រឆាំង បានបង្ហាញច្បាស់ និងគួរអោយខ្ញុំស្ញប់ស្ញែងណាស់ ហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថាសកម្មភាពនេះនឹងបន្តដំណើរទៅមុខទៀត។ ដូចខ្ញុំ តែងរំលឹកម្ដងហើយម្ដងទៀត បើពលរដ្ឋទទួលការជិះជាន់ ពលរដ្ឋមិនមានសេចក្ដីសុខ និងត្រូវគេបំបិទមាត់មិនអោយមានសំឡេងក្នុងរបៀបនៃការដែលរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំប្រទេស និងពលរដ្ឋត្រូវគេជិះជាន់ ហើយប្រសិនបើមានមនុស្សភាគច្រើនអាក់អន់ស្រពន់ចិត្តហើយ របបផ្ដាច់ការទោះជាអាក្រក់បែបណាក៏ដោយ ក៏មិនយូរមិនឆាប់ ពិបាកនឹងទប់ទល់បានដែរ .... កង់អាចវិលថយក្រោយបាន ...»។
អ្នកចូលរួមម្នាក់ទៀត ដែលមកពីក្រុងស៊ីដនី អ្នកស្រី សុវណ្ណារ៉េន ខេ មានប្រសាសន៍ថា ចំពោះរដ្ឋាភិបាលណាក៏ដោយ ការជួយផ្ដល់វិភាគទានជាគោលនយោបាយពីអ្នកជំនាញដូចជាលទ្ធផលដែលនឹងបានពីសន្និសីទនេះក៏ដោយ តែបើមានគោលការណ៍ និងច្បាប់ហើយ ហើយគ្មានឆន្ទៈនយោបាយក្នុងការអនុវត្តន៍ក៏មិនបានផលដែរ៖ «តាមដែលខ្ញុំប្រជុំហ្នឹង វាមានសំណួរដែលខ្ញុំចូលរួមនៅក្នុងអង្គប្រជុំហ្នឹង គឺវាមានពីរបីលក្ខណៈ ដូចជាការបំបាត់អំពើពុករលួយ ហើយយើងមានធ្វើអនុសាសន៍ និងសេចក្ដីសម្រេចចិត្តជាច្រើនអន្លើ។ ហើយបងប្អូនយើងដែលនៅក្រៅប្រទេស ដែលមានជំនាញខាងបច្ចេកទេសអ្វីពីបរទេសហ្នឹង ធ្វើម៉េចឲ្យអនុសាសន៍ហ្នឹង ជាពិសេសគឺការអនុវត្ត។ ច្បាប់គេមានហើយនៅស្រុកខ្មែរ គឺមិនខុសពីនៅបរទេសទេ ប៉ុន្តែ ការអនុវត្តវាគ្មាន។ ដូច្នេះ អ្វីដែលយើងចង់បានហ្នឹង គឺចង់បានឲ្យប្រទេសកម្ពុជា អនុវត្តច្បាប់។ ហើយអ្នកនយោបាយហ្នឹង ជាពិសេសគឺអ្នកដែលខាងលើហ្នឹង ត្រូវធ្វើម៉េចគាំទ្រច្បាប់ដែលមាន ហើយអនុវត្តជាក់ស្ដែង»។
នៅថ្ងៃទីបីដែលជាថ្ងៃបង្ហើយ អ្នកចូលរួមសន្និសីទនេះ នឹងចាប់ផ្ដើមធ្វើសេចក្ដីព្រាងនូវអនុសាសន៍និងគោលនយោបាយនានា សម្រាប់ផ្ញើជូនគណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។