នៅសម័យបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនេះនិស្សិតភាគច្រើន ដែលកំពុងសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យគឺងាយស្រួលស្វែងរកសៀវភៅជាភាសាខ្មែរ និងភាសាអង់គ្លេសយកមកអានទាក់ទងនឹងជំនាញរបស់ពួកគេ ដូចជានៅតាមបណ្ណាល័យ និងនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត (Internet) ជាដើម។ ប៉ុន្តែឯកសារដ៏សំបូរបែបទាំងនោះ បែរជាកម្រមានជាទម្រង់អក្សរស្ទាប សម្រាប់និស្សិតពិការភ្នែកទៅវិញ។
នៅកម្រិតឧត្ដមសិក្សានេះ តើនិស្សិតពិការភ្នែក តស៊ូពុះពាររៀនបែបណា ហើយស្វែងរកសៀវភៅពីណា មកស្ទាបអាន ដើម្បីទទួលបានចំណេះដឹងទាក់ទងនឹងជំនាញរបស់ពួកគេ ?
ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មានយុវជនពិការភ្នែកពីកំណើត និងពិការភ្នែកដោយសារជំងឺកញ្ជ្រឹលប្រមាណ២០នាក់ កំពុងសិក្សាជំនាញផ្សេងៗគ្នា នៅតាមសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ និងឯកជន។ យុវជនពិការភ្នែកម្នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេនោះគឺនិស្សិត វិន វិចិត្រ ដែលកំពុងសិក្សាផ្នែកទស្សនវិជ្ជា ឆ្នាំទី២ឈានចូលឆ្នាំទី៣ នៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ។
ដ្បិតទទួលបានអាហារូបករណ៍រៀនមិនបង់ថ្លៃនៅសាកលវិទ្យាល័យក្ដី លោក វិន វិចិត្រ ដែលមានស្រុកកំណើតនៅស្អាង ខេត្តកណ្ដាល រៀបរាប់ថា លោកក៏ដូចអ្នកពិការភ្នែកឯទៀតដែរ គឺមានឧបសគ្គធំ២ ក្នុងអំឡុងពេលសិក្សានេះ។ ឧបសគ្គទី១ គឺការចំណាយថ្លៃជិះម៉ូតូឌុបទៅរៀន និងត្រឡប់មកផ្ទះជួលវិញ មួយថ្ងៃជិត១ម៉ឺនរៀល ហើយឧបសគ្គធំមួយទៀតនោះ គឺខ្វះសៀវភៅ ឯកសារសិក្សាស្រាវជ្រាវជាទម្រង់អក្សរស្ទាបសម្រាប់អាន និងជាសំឡេងសម្រាប់ស្ដាប់។
ដោយសារតែជំងឺកញ្ជ្រឹលកើតកាលពីនៅក្មេង ធ្វើឲ្យខូចភ្នែកទាំងគូ វិចិត្រ ត្រូវពឹងលើត្រចៀកទាំងស្រុង ដើម្បីផ្ដោតអារម្មណ៍តាមដានស្ដាប់ការពន្យល់របស់គ្រូបង្រៀនលើមុខវិជ្ជានីមួយៗ។ ដ្បិតព្យាយាមផ្ទៀងស្ដាប់យ៉ាងណាក្ដី យុវជនរូបនេះ នៅតែមិនអាចកត់ទាន់ការពន្យល់របស់គ្រូបានទាំងអស់នោះទេ ដោយសារតែរបៀបសរសេររបស់និស្សិតពិការភ្នែកខុសពីនិស្សិត ដែលមានកាយសម្បទាគ្រប់គ្រាន់៖ «ការសរសេររបស់ជនពិការគឺចុចលើក្រដាសឲ្យវាពកៗតិចៗលើក្រដាស ។ កាលណាចុចទៅវាមានល្បឿនយឺតជាងអ្នកភ្លឺប្រហែលហាសិបភាគរយ បើគិតពីល្បឿន។ យើងចុចយូរ ប្រើកម្លាំងយូរ យើងចុចដៃទៀត ព្រោះយើងត្រូវប្រើកម្លាំងសង្កត់រហូត ។ បើសិនជាលោកគ្រូ ឬអ្នកដែលហៅហ្នឹងលឿនពេក ក៏យើងចុចអត់ទាន់ដែរ។ យើងអាចបាត់ខ្លះ។ ប៉ុន្តែភាគច្រើនខ្ញុំស្ដាប់ទៅ ពេលខ្លះខ្ញុំព្យាយាមកត់ចំណុចសំខាន់ៗអ៊ីចឹងទៅ។ បើបាត់ឲ្យវាបាត់កន្លែងណាដែលអត់សូវសំខាន់ចឹងណា៎។ យើងកត់ចំណុចសំខាន់ធំៗចឹង ទុកសម្រាប់យកមកអាន។»
លោកឲ្យដឹងថា ដើម្បីបានសៀវភៅតាមមុខវិជ្ជានីមួយៗយកមកអានដូចនិស្សិតដទៃទៀត លោកត្រូវយកសៀវភៅ ទៅឲ្យខាងរោងពុម្ព នៅវិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំពិសេសស្ថិតនៅភូមិប៉ាយ៉ាប សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី ខណ្ឌសែនសុខ ជួយប្ដូរពីអក្សរអាននឹងភ្នែក មកជាអក្សរស្ទាបនឹងដៃ។ លោក បន្តថាត្បិត វិទ្យាស្ថានទទួលបោះពុម្ពមិនគិតកម្រៃក៏ដោយ ប៉ុន្តែការបោះពុម្ពមានការយឺតយ៉ាវ ព្រោះរោងពុម្ពមមាញឹកបោះពុម្ពសៀវភៅជាច្រើនសម្រាប់កុមារ គ ថ្លង់ និងពិការភ្នែកដែលរៀនពីថ្នាក់ទី១ដល់ថ្នាក់ទី១២៖ « កន្លែងគាត់ ត្រូវបោះពុម្ពអក្សរប៊្រែលសម្រាប់ជនពិការភ្នែកដែលរៀនថ្នាក់ទី១ ដល់ទី១២ ហើយគាត់ត្រូវបោះពុម្ពចែកទៅតាមខេត្តទៀត។ អ៊ីចឹង វាច្រើន ហើយការបោះពុម្ពមកឲ្យពួកខ្ញុំពេលខ្លះអត់ទាន់ ឬអត់បានគ្រប់មុខ។ ដូចថា៥ទៅ៦មុខអ៊ីចឹង វាបាន១មុខ២មុខ ឬ៣មុខអីចឹងទៅ។ ទម្រាំតែបានវាចូលរយៈពេល១ខែ ឬ២ខែអីចឹងទៅ។ អ៊ីចឹងវាជិតចប់ថ្នាក់ ប៉ុន្តែពួកខ្ញុំអាចបានអានខ្លះ។ វាអាស្រ័យលើភាពជាក់ស្ដែង ប៉ុន្តែវាមិនអត់ខ្លះទេ។ ហើយម៉ាស៊ីនហ្នឹង នៅភ្នំពេញមានតែ១កន្លែងហ្នឹងទេ ។ យើងអត់អាចទៅរកកន្លែងផ្សេងបានទេ។»
និស្សិតពិការភ្នែកម្នាក់ទៀត ដែលរៀនផ្នែកអប់រំ ឆ្នាំទី១ចូលឆ្នាំទី២ នៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ កញ្ញា សឿង ស៊ីណា ថ្លែងថា កង្វះសៀវភៅ និងឯកសារផ្សេងៗ ជាអក្សរស្ទាប គឺបង្កផលពិបាកខ្លាំងសម្រាប់និស្សិតពិការភ្នែក ។ យុវតីពិការភ្នែកពីកំណើតរូបនេះ លើកឡើងថា បើចង់អានសៀវភៅ ឬឯកសារដែលគ្រូឲ្យអាន កញ្ញាត្រូវពឹងមិត្តរួមថ្នាក់ ជួយអានហើយផ្ញើសំឡេងតាមប្រព័ន្ធតេឡេក្រាម (Telegram) ទើបអាចយល់ពីមេរៀនទាំងនោះបាន៖ « ចូលវេទិកាអ៊ីចឹង យើងត្រូវ ការផ្ទៀងស្ដាប់ច្រើនព្រោះអីអត់មានឯកសារអីច្រើននៅជាប់ដៃយើងទេ ។ ពេលគ្រូនិយាយអ្វីសំខាន់ៗ យើងកត់ត្រាទុកអ៊ីចឹងទៅ ។ ហើយមេរៀនសំខាន់អី បើគ្រូដាក់ឲ្យធ្វើ យើងអាចពឹងមិត្តភក្តិឲ្យជួយអានខ្លះអ៊ីចឹងទៅ តែសំខាន់អត់គ្រប់គ្រាន់ដូចយើងមានឯកសារខ្លួនឯងផ្ទាល់ទេ។ ចង់បានឯកសារលក្ខណៈចេញជាអក្សរប៊្រែល ព្រោះអីចូលសាកលចឹងគឺតែងតែមានការស្រាវជ្រាវ។ ឯកសារភាគច្រើនសុទ្ធតែជាភីឌីអេហ្វ (PDF)។ »
កញ្ញា សឿង ស៊ីណា លើកឡើងថា អ្វីដែលនិស្សិតពិការភ្នែកចង់បាននៅពេលនេះគឺម៉ាស៊ីនបោះពុម្ពអក្សរស្ទាប ដោយខ្លួនឯង ព្រោះវាជួយសម្រួលការសិក្សាបានឆាប់រហ័ស ដោយអាចប្ដូរពីអក្សរអាននឹងភ្នែកទៅជាអក្សរស្ទាបនឹងដៃ៖ « និយាយទៅខ្ញុំចង់បានឯកសារជាអក្សរស្ទាប បើអត់បានជាអក្សរស្ទាបបានជាសំឡេងអីក៏បានដែរ ។ អ្វីដែលសំខាន់បំផុត គឺម៉ាស៊ីនព្រីន បើសិនជាអាចស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលជួយជាម៉ាស៊ីនព្រីនដល់និស្សិតនៅសាកល ព្រោះអ្នកដែលរៀននៅ សាកលខ្វះឯកសារដូចគ្នា។ ខ្ញុំគិតទៅអាចជួយបានច្រើនដល់អ្នកពិការព្រោះនិស្សិតដែលរៀននៅសាកលអត់ច្រើនប៉ុន្មានដែរ។ ហើយបើយើងធ្វើការបោះពុម្ពក៏អាចលឿនដែរ។ លឿនជាងយកឯកសារទៅឲ្យវិទ្យាល័យអប់រំពិសេសព្រោះអីគាត់ព្រីនច្រើន។ ដល់យើងនៅសាកលអត់សូវច្រើននាក់ អ៊ីចឹងណា៎។ អាចបានរហ័សជាង » ។
អក្សរស្ទាបដៃ ឬអក្សរប៊្រែល (Braille) គឺជាប្រព័ន្ធមួយដែលមានចំណុចជាច្រើន អាចឲ្យជនពិការភ្នែកប៉ះដោយញាណ ហើយអាចអានបាន ដោយប្រើម្រាមដៃ។ វាគឺជាកូដភាសាមួយដូចនឹងភាសាខ្មែរ ដែលអាចអាន និងសរសេរបានដោយមិនចាំបាច់មើល។ វាត្រូវបានរចនាឡើងជា ពិសេសសម្រាប់ជនពិការភ្នែក ឬអ្នកកម្សោយគំហើញ។ ការងារដ៏អស្ចារ្យរបស់ប្រព័ន្ធអក្សរនេះ គឺអនុញ្ញាតឱ្យជនពិការភ្នែក ឬកម្សោយគំហើញអាចរៀនចេះអាន សរសេរ ក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេកាន់តែឯករាជ្យ ។
ប៊្រែល (Braille) គឺជាឈ្មោះរបស់អ្នកប្រាជ្ញជនជាតិបារាំងម្នាក់ ឈ្មោះលោក លូវីស ប៊្រែល (Luis Braille) ដែលបានបង្កើតកូដអក្សរសម្រាប់មនុស្សពិការភ្នែកនៅឆ្នាំ១៨២១ ។ កូដអក្សរនេះមានរន្ធប្រាំមួយ ដោយម្ខាងមានរន្ធបីនៅក្នុងតារាងតូចមួយ។ គេចាក់ទម្លុះរន្ធចាប់ពី២ទៅ៣ឆ្លាស់ចុះឡើង ដើម្បីបង្កើតបានជាកូដអក្សរ ដោយកំណត់ស្មើនឹងអក្សរអេ(a) ប៊ី(b) ស៊ី(c) ក ខ គ ឬជាលេខ ១ ២ ៣ សម្រាប់ជនពិការភ្នែកស្ទាបអក្សរបូកបញ្ចូលគ្នាចេញជាពាក្យ ឃ្លា និងប្រយោគអាន។
អស់រយៈពេលជាង៣ឆ្នាំមកនេះ ប្រធានក្រុមយុវជនពិការភ្នែកជំនាន់ថ្មី (Blind New Generation) លោក វិន វិចិត្រ ស្វែងរកជំនួយសប្បុរសធម៌នានា តាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ដើម្បីបានថវិកាសមល្មម នឹងអាចទិញម៉ាស៊ីនបោះពុម្ពអក្សរស្ទាបសម្រាប់និស្សិតពិការភ្នែកដែលកំពុងរៀននៅទីក្រុងភ្នំពេញ ។
លោកឲ្យដឹងថាចាប់តាំងពីខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមលោកទទួលបានជំនួយពីសប្បុរសជននានា ជិត១ពាន់ដុល្លារ ខណៈតម្លៃម៉ាស៊ីនអក្សរស្ទាបមួយគ្រឿងគឺចាប់ពី៦ពាន់ដុល្លារដល់១ម៉ឺនដុល្ល៖ « បើសិនយើងមានម៉ាស៊ីនព្រីនមួយសម្រាប់និស្សិតពិការនៅភ្នំពេញតែម្ដង ការផ្គត់ផ្គង់វាតិច។ អ៊ីចឹង! ខ្ញុំជឿថា ការព្រីនហ្នឹង ប្រាកដជាទាន់ពេលវេលាជាងដែលយើងមានជម្រើសតែមួយកន្លែង។ ហើយចំណែកទី២ពួកខ្ញុំនឹងព្យាយាមធ្វើសៀវភៅផ្សេងៗ សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវដូចជាសៀវភៅទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាយ វប្បធម៌ សង្គមធម៌អ្វីផ្សេងដែលអាចគិតថាជាឯកសារអាចឲ្យនិស្សិតពិការភាពភ្នែកគាត់ស្រាវជ្រាវរៀននៅសាកលវិទ្យាល័យហ្នឹងគាត់អាចមកកន្លែងផ្ទះដែលពួកខ្ញុំនៅនេះ ពួកគាត់អាចមកស្រាវជ្រាវ អានសៀវភៅទាំងអស់ហ្នឹងបានអ៊ីចឹង។ បង្កើតបណ្ណាល័យតូចមួយសម្រាប់ជនពិការភ្នែកនៅភ្នំពេញ ដែលគាត់អាចមកស្រាវជ្រាវបាន។ ហ្នឹងជាគោលបំណងដែលយើងចង់បាននៅពេលបច្ចុប្បន្នដែលយើងកំពុងស្វែងរកជំនួយ។»
យុវជនរូបនេះ មិនដឹងថាត្រូវរង់ចាំរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំទៀត ទើបមានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ទិញបានម៉ាស៊ីនយកមកប្រើតាមតម្រូវការរបស់ក្រុមនិស្សិតពិការភ្នែកនោះទេ។ និស្សិតពិការ វិន វិចិត្រ អំពាវនាវសប្បុរសជនជួយបរិច្ចាគថវិកាជួយដល់គម្រោងទិញម៉ាស៊ីនបោះពុម្ពអក្សរស្ទាបសម្រាប់និស្សិតពិការភ្នែក តាមរយៈលេខទូរស័ព្ទរបស់លោកផ្ទាល់គឺលេខ ០១០-៧៧០-៥០៧។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា លោក រស់ សុវាចា មានប្រសាសន៍ថាក្រសួងតែងគិតគូរដល់ការសិក្សារបស់សិស្សគ្រប់កម្រិតទាំងអស់ជាពិសេសសិស្ស-និស្សិតពិការ ដោយមិនមានការប្រកាន់ និងរើសអើងឡើយ៖ « ដូចខ្ញុំជំរាបអ៊ីចឹងថាកិច្ចអប់រំពិសេសគឺក្រសួងផ្ដល់អាទិភាពទៅលើការងារនេះ ដោយយើងមានគោលនយោបាយអប់រំបរិយាបន្ន ហើយបើសិនមានក្រុមការងារណាចាប់អារម្មណ៍ទៅលើការឆ្លើយតបគោលនយោបាយអប់រំបរិយាបន្នក៏ដូចជាការអប់រំពិសេសនេះ។ ក្រសួងស្វាគមន៍ ដើម្បីឲ្យកិច្ចពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយទៅលើកត្តាផ្សេងដែលប្រឈម ដើម្បីជាធ្លុងមួយលើកកម្ពស់កិច្ចការនេះ។»
ក្នុងច្បាប់ស្ដីពីកិច្ចការពារ និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនពិការ ដែលប្រកាសឲ្យប្រើដោយព្រះរាជក្រម កាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៩ ត្រង់មាត្រា២៩ចែងថាក្រសួងទទួលបន្ទុកវិស័យអប់រំត្រូវរៀបចំកម្មវិធីសម្រាប់គ្រឹះស្ថានសិក្សានានាក្នុងការសម្របសម្រួលដល់សិស្ស-និស្សិតពិការនូវផ្នែកមួយចំនួនដូចជា អគារ បន្ទប់ និងកន្លែងសិក្សា ភាសាសញ្ញា និងអក្សរស្ទាប បច្ចេកទេសអប់រំ និងគរុកោសល្យ ស្របទៅតាមប្រភេទពិការភាព សម្ភារៈសិក្សា ឬឧបករណ៍ផ្សេងៗសម្រាប់ជំនួយដល់សិស្ស-និស្សិតពិការ សម្ភារៈឧបទេសសម្រាប់គ្រូបង្រៀន ឬសាស្ត្រាចារ្យ និងផ្នែកផ្សេងៗទៀត តាមការជាក់ស្ដែងរបស់សិស្ស-និស្សិតពិការម្នាកៗ។ មាត្រា៣០សរសេរបញ្ជាក់ថាក្រសួងទទួលបន្ទុកវិស័យអប់រំត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសដល់សេចក្ដីត្រូវការផ្នែកអប់រំរបស់សិស្ស-និស្សិតពិការ។ ទោះបីជាមានច្បាប់ចែងបែបនេះក្តី ប៉ុន្តែក្រុមសិស្សនិស្សិតជាជនពិការនៅតែប្រឈមបញ្ហាជាច្រើន ហើយពួកគេលើកឡើងថា ដោយសារតែខ្វះការយកចិត្តទុកដាក់ពីក្រសួងអប់រំ និងរដ្ឋាភិបាល។
ក្រោយពេលរៀនចប់បរិញ្ញាបត្រផ្នែកអប់រំនៅសាកលវិទ្យាល័យបំណងប្រាថ្នារបស់ កញ្ញា សឿង ស៊ីណា គឺចង់យកចំណេះដឹង និងជំនាញទៅជួយបង្ហាត់បង្រៀនដល់កុមារពិការភ្នែក គ ថ្លង់ នៅវិទ្យាល័យអប់រំពិសេស។ ចំណែកក្ដីប្រាថ្នារបស់ លោក វិន វិចិត្រ ក្រោយបញ្ចប់ការសិក្សាវិញ គឺលោកចង់បង្កើត អង្គការគាំពារ និងប្រឹក្សាយោបល់ដល់ជនពិការ ដើម្បីឲ្យពួកគេបានយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិ ច្បាប់ទម្លាប់ និងមានជីវភាពរស់នៅក្នុងសង្គមប្រកបដោយឯករាជ និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។